اصل ۶۰ قانون اساسی
اصل ۶۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: اعمال قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیماً بر عهده رهبری گذارده شده، از طریق رئیس‌جمهور و وزراء است.
اصول و مواد مرتبط
توضیح واژگان
قوه مجریه: تشکیلات سیاسی وسیعی است که بر اساس اصل حاکمیت قانون، کلیه امور اجرایی کشور را در تمامی زمینه‌های کشوری(سیاسی، اداری، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی)، لشگری و امور خارجی (روابط بین‌الملل و مشارکت در سازمان‌های بین‌المللی) بر عهده دارد.[۱]
پیشینه
بند سوم اصل 27 متمم قانون اساسی مشروطه بیان می‌دارد: «سیم: قوه اجرائیه که مخصوص پادشاه است؛ یعنی قوانین و احکام به توسط وزراء و مامورین دولت به نام نامی اعلیحضرت همایونی اجراء می‌شود به ترتیبی که قانون معین می‌کند.». همچنین، اصل شصتم قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸، قائل به سه رکن رهبری، ریاست جمهوری و دولت بود و وجود دو نهاد مجزای رئیس‌جمهور و دولت از همان آغاز برای جامعه مسئله ساز شد، اشکالات عملی در خصوص عدم تناسب موقعیت مهم رئیس‌جمهور با اختیارات وی در قوه مجریه مشهود بود، به طوری که راهی جز اصلاح اصول برای مدیریت منسجم قوه مجریه باقی نماند، از این رو در بازنگری سال ۱۳۶۸، پست نخست‌وزیری حذف و اصل مذکور به ترتیب کنونی اصلاح گردید.[۲]
نکات توضیحی تفسیری دکترین
با توجه به اینکه رئیس‌جمهور، ریاست هیئت وزیران را نیز بر عهده دارد، نظام جمهوری اسلامی ایران را می‌توان نظامی دو رکنی (رهبری و ریاست جمهوری) دانست.[۳] در نظام‌های مردمی و مبتنی بر تفکیک قوا، اعمال قوه مجریه در محدوده نظارت نهادهای مردمی همچون قوه مقننه قرار دارد اما به لحاظ عملی به علت برخورداری این قوه از امکانات قابل توجه در اجرای امور این قوه، یک قوه با اقتدار و مستعد فشار است.[۴] در همین راستا قوه مجریه اختیار هدایت ملت یا سیاستگذاری و برنامه‌ریزی عمومی را نیز بر عهده دارد.[۵]
رویه‌های حکومتی
شورای نگهبان قانون اساسی در نظریات خود اعلام داشته‌است که: طبق اصل ۶۰ قانون اساسی قوه مجریه جز در اموری که مستقیماً بر عهده رهبری است از طریق رئیس‌جمهور و وزراست. بنابر این قانونگذاری مجلس در رابطه با نماینده مقام معظم رهبری در وزارت اطلاعات خارج از حدود مصرح در قانون اساسی است.[۶]
مقالات مرتبط
- نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظام حقوقی- سیاسی جامعه
- تحلیل جایگاه نهادهای اجرایی فراقوه‌ای مصوب مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران و چارچوب اصل استقلال قوا
- مسئولیت دولت یا حکومت: تبیین مبانی آن در آموزه های فقه و حقوق کیفری ایران
- جایگاه تصویب بودجه در نظام جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر تفکیک قوا
- مفهوم مسئولیت اجرای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
منابع
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی. چاپ 1. میزان، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3835884
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم). چاپ 23. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3849164
- ↑ امیر ساعدوکیل و پوریا عسکری. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی. چاپ 3. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4724944
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی. چاپ 1. میزان، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3835960
- ↑ بیژن عباسی. مبانی حقوق اساسی. چاپ 2. جنگل، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4713868
- ↑ علی محمد فلاح زاده. تفکیک تقنین و اجرای تحلیل مرزهای صلاحیت تقنینی در روابط قوای مقننه و مجریه. چاپ 1. معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4966524