اصل ۲ قانون اساسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (ترتیب ارقام)
جز (ویرایش Kian (بحث) به آخرین تغییری که Zeinabs انجام داده بود واگردانده شد)
برچسب: واگردانی
خط ۳: خط ۳:
۱ ـ خدای یکتا (لااِلهَ اِلااللّه) و اختصاص [[حاکمیت]] و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او.
۱ ـ خدای یکتا (لااِلهَ اِلااللّه) و اختصاص [[حاکمیت]] و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او.


ـ وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان [[قانون|قوانین]]‏.
۳ ـ وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان [[قانون|قوانین]]‏.


'''۲''' ـ معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان بسوی خدا.
۳ ـ معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان بسوی خدا.


۴ ـ [[عدل]] خدا در خلقت و تشریع.
۴ ـ [[عدل]] خدا در خلقت و تشریع.
خط ۱۱: خط ۱۱:
۵ ـ امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام‏.
۵ ـ امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام‏.


۶ ـ [[کرامت‏]] و ارزش والای انسان و [[آزادی]] توأم با مسئولیت او در برابر خدا که از راه:
۶ ـ [[کرامت|کرامت‏]] و ارزش والای انسان و [[آزادی]] توأم با مسئولیت او در برابر خدا که از راه:


الف ـ [[اجتهاد]] مستمر [[فقیه|فقهای]] جامع‌الشرایط بر اساس کتاب و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین‏،
الف ـ [[اجتهاد]] مستمر [[فقیه|فقهای]] جامع‌الشرایط بر اساس کتاب و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین‏،
خط ۱۸: خط ۱۸:


ج ـ نفی هر گونه ستم گری و ستم کشی و [[سلطه]] گری و سلطه پذیری‏، قسط و عدل و [[استقلال سیاسی]] و [[استقلال اقتصادی|اقتصادی]] و [[استقلال اجتماعی|اجتماعی]] و [[استقلال فرهنگی|فرهنگی]] و همبستگی ملی را تأمین می‌کند.
ج ـ نفی هر گونه ستم گری و ستم کشی و [[سلطه]] گری و سلطه پذیری‏، قسط و عدل و [[استقلال سیاسی]] و [[استقلال اقتصادی|اقتصادی]] و [[استقلال اجتماعی|اجتماعی]] و [[استقلال فرهنگی|فرهنگی]] و همبستگی ملی را تأمین می‌کند.
*[[اصل ۱ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]]
*[[اصل ۳ قانون اساسی|مشاهده اصل بعدی]]


==اصول و مواد مرتبط==
* [[اصل ۱ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]]
 
* [[اصل ۳ قانون اساسی|مشاهده اصل بعدی]]
 
== اصول و مواد مرتبط ==
[[اصل ۹ قانون اساسی]]
[[اصل ۹ قانون اساسی]]


خط ۲۸: خط ۳۰:
[[اصل ۱۵۳ قانون اساسی]]
[[اصل ۱۵۳ قانون اساسی]]


==توضیح واژگان==
== توضیح واژگان ==
سلطه: در لغت به معنای قدرت از روی قهر گفته می‌شود و در فرهنگ سیاسی به معنای امپریالیزم و در زبان قرآنی به معنای استکبار و سلطه سیاسی و اقتصادی کشوری بر کشور دیگر به کار برده شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171652|صفحه=|نام1=سیدمحمد|نام خانوادگی1=هاشمی|چاپ=12}}</ref> سلطه سیاسی، ادامه روند سلطه اقتصادی است که اولا به‌طور مستقیم از طریق ایجاد جناح‌های سیاسی ساختگی و دوما به صورت غیر مستقیم از طریق تأمین [[اسلحه]] و کادر [[نظامی]] برای ایجاد اختلافات منطقه ای اعمال می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171684|صفحه=|نام1=سیدمحمد|نام خانوادگی1=هاشمی|چاپ=12}}</ref>
سلطه: در لغت به معنای قدرت از روی قهر گفته می‌شود و در فرهنگ سیاسی به معنای امپریالیزم و در زبان قرآنی به معنای استکبار و سلطه سیاسی و اقتصادی کشوری بر کشور دیگر به کار برده شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171652|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=12}}</ref> سلطه سیاسی، ادامه روند سلطه اقتصادی است که اولا به‌طور مستقیم از طریق ایجاد جناح‌های سیاسی ساختگی و دوما به صورت غیر مستقیم از طریق تأمین [[اسلحه]] و کادر [[نظامی]] برای ایجاد اختلافات منطقه ای اعمال می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171684|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=12}}</ref>
 
اجتهاد: مترادف کلمه [[فقه]] و به معنای تلاش و کوشش برای فهم دقیق و عالمانه و استنباط احکام و قوانین اسلام از طریق قرآن و سنت است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171684|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=12}}</ref>


اجتهاد: مترادف کلمه [[فقه]] و به معنای تلاش و کوشش برای فهم دقیق و عالمانه و استنباط احکام و قوانین اسلام از طریق قرآن و سنت است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171684|صفحه=|نام1=سیدمحمد|نام خانوادگی1=هاشمی|چاپ=12}}</ref>
کرامت: معادل واژه انگلیسی dignity که در موارد متعددی از جمله [[منشور ملل متحد]] و [[اعلامیه جهانی حقوق بشر]] آمده و معادل واژه [[حیثیت]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4262240|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> کرامت مرتبه بالاتر از حریت است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4262244|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref>


کرامت: معادل واژه انگلیسی dignity که در موارد متعددی از جمله [[منشور ملل متحد]] و [[اعلامیه جهانی حقوق بشر]] آمده و معادل واژه [[حیثیت]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4262240|صفحه=|نام1=عباس|نام خانوادگی1=ایمانی|نام2=امیررضا|نام خانوادگی2=قطمیری|چاپ=1}}</ref> کرامت مرتبه بالاتر از حریت است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4262244|صفحه=|نام1=عباس|نام خانوادگی1=ایمانی|نام2=امیررضا|نام خانوادگی2=قطمیری|چاپ=1}}</ref>
عدل: از صفات بارز الهی در تکوین و تشریع است. عدالت تکوینی: نظام هستی بر عدل و توازن مستقر بوده و عدالت تشریعی: رعایت اصل عدل، در نظام جعل و وضع و تشریع قوانین.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4715128|صفحه=|نام۱=امیر|نام خانوادگی۱=ساعدوکیل|نام۲=پوریا|نام خانوادگی۲=عسکری|چاپ=3}}</ref>


عدل: از صفات بارز الهی در تکوین و تشریع است. عدالت تکوینی: نظام هستی بر عدل و توازن مستقر بوده و عدالت تشریعی: رعایت اصل عدل، در نظام جعل و وضع و تشریع قوانین.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4715128|صفحه=|نام1=امیر|نام خانوادگی1=ساعدوکیل|نام2=پوریا|نام خانوادگی2=عسکری|چاپ=3}}</ref>
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
اصل دوم قانون اساسی در واقع پنج اصل معروف اعتقادی و مذهبی را به همراه یک اصل [[حقوق بشر|حقوق بشری]] به عنوان پایه‌های این حکومت دینی معرفی می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3942324|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|چاپ=3}}</ref> از بند اول این این اصل چنین برداشت می‌شود که متن قرآن کریم و سنت پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام که گفتار و تقریر آنان را شامل می‌شود، به عنوان منابع عمده و اساس اجتهاد فقها و متخصصان جامع‌الشرایط در فقه و احکام اسلامی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اساسی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3211044|صفحه=|نام۱=آیت اله عباسعلی|نام خانوادگی۱=عمیدزنجانی|چاپ=3}}</ref> اصل توحید و اعتقاد به آن زیر بنای تشکیل حکومت اسلامی است. در این نظام حاکمیت در خداوند خلاصه می‌شود، بدین معنا که باید با تمسک به اصل توحید با هر نظام استبدادی که با حکومت الله مستقیما یا غیرمستقیم تضاد دارد، ایستادگی کرد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5167724|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=12}}</ref> در نفی فساد سیاسی و اقتصادی جامعهٔ طبقاتی و ریشه کن کردن فقر و جهل، رسالت به عهده قشرهای وسیع مردم است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت (جلد اول) (آزادی، عدالت، حقوق عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3091176|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=1}}</ref> سیاستهای عملی مربوط به استفاده از علوم و فنون که [[دولت]] موظف به اعمال آنهاست، در اصول بعدی [[قانون اساسی]] از جمله آموزش و پرورش رایگان آمده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171452|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=12}}</ref>


==نکات توضیحی تفسیری دکترین==
== نکات توضیحی ==
اصل دوم قانون اساسی در واقع پنج اصل معروف اعتقادی و مذهبی را به همراه یک اصل [[حقوق بشر|حقوق بشری]] به عنوان پایه‌های این حکومت دینی معرفی می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3942324|صفحه=|نام1=حسین|نام خانوادگی1=مهرپور|چاپ=3}}</ref> از بند اول این این اصل چنین برداشت می‌شود که متن قرآن کریم و سنت پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام که گفتار و تقریر آنان را شامل می‌شود، به عنوان منابع عمده و اساس اجتهاد فقها و متخصصان جامع‌الشرایط در فقه و احکام اسلامی است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=کلیات حقوق اساسی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3211044|صفحه=|نام1=آیت اله عباسعلی|نام خانوادگی1=عمیدزنجانی|چاپ=3}}</ref> اصل توحید و اعتقاد به آن زیر بنای تشکیل حکومت اسلامی است. در این نظام حاکمیت در خداوند خلاصه می‌شود، بدین معنا که باید با تمسک به اصل توحید با هر نظام استبدادی که با حکومت الله مستقیماً یا غیرمستقیم تضاد دارد، ایستادگی کرد.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5167724|صفحه=|نام1=سیدمحمد|نام خانوادگی1=هاشمی|چاپ=12}}</ref> در نفی فساد سیاسی و اقتصادی جامعهٔ طبقاتی و ریشه کن کردن فقر و جهل، رسالت به عهده قشرهای وسیع مردم است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت (جلد اول) (آزادی، عدالت، حقوق عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3091176|صفحه=|نام1=ناصر|نام خانوادگی1=کاتوزیان|چاپ=1}}</ref> سیاستهای عملی مربوط به استفاده از علوم و فنون که [[دولت]] موظف به اعمال آنهاست، در اصول بعدی [[قانون اساسی]] از جمله آموزش و پرورش رایگان آمده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5171452|صفحه=|نام1=سیدمحمد|نام خانوادگی1=هاشمی|چاپ=12}}</ref>
انسان به عنوان موضوع حقوق بشر و [[حقوق شهروندی|شهروندی]] در حوزه نظر دارای کرامت و در عرصه عمل نیازمند عدالت است<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دادستان در ترازوی حقوق بشر و شهروندی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3665012|صفحه=|نام۱=محمدصالح|نام خانوادگی۱=نقره کار|چاپ=1}}</ref> و خداوند همه افراد را از ابتدای خلقت، شرافت و عزت بخشیده و با تسلط  آنان بر پاره ای از مظاهر طبیعت آنان را اشرف مخلوقات قرار داده است. این مرتبت عالی، حق شایسته ای را که مبتنی بر صلح و عدالت باشد، برای همه افراد بشر به طور یکسان و بدون تبعیض اقتضا می کند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی حقوق زنان از منظر اسلام و غرب (جلد اول) مبانی حقوق زنان، حق حیات و حق تأمین اجتماعی)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3886148|صفحه=|نام۱=فائزه|نام خانوادگی۱=عظیم زاده اردبیلی|نام۲=لیلا|نام خانوادگی۲=خسروی|چاپ=1}}</ref>


==نکات توضیحی==
== مطالعات فقهی ==
انسان به عنوان موضوع حقوق بشر و [[حقوق شهروندی|شهروندی]] در حوزه نظر دارای کرامت و در عرصه عمل نیازمند عدالت است<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=دادستان در ترازوی حقوق بشر و شهروندی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3665012|صفحه=|نام1=محمدصالح|نام خانوادگی1=نقره کار|چاپ=1}}</ref> و خداوند همه افراد را از ابتدای خلقت، شرافت و عزت بخشیده و با تسلط آنان بر پاره ای از مظاهر طبیعت آنان را اشرف مخلوقات قرار داده‌است. این مرتبت عالی، حق شایسته‌ای را که مبتنی بر صلح و عدالت باشد، برای همه افراد بشر به‌طور یکسان و بدون تبعیض اقتضا می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=مطالعه تطبیقی حقوق زنان از منظر اسلام و غرب (جلد اول) مبانی حقوق زنان، حق حیات و حق تأمین اجتماعی)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3886148|صفحه=|نام1=فائزه|نام خانوادگی1=عظیم زاده اردبیلی|نام2=لیلا|نام خانوادگی2=خسروی|چاپ=1}}</ref>
=== مستندات فقهی ===
* مبنای کرامت و ارزش والای انسان [[آیه ۷۰ سوره اسراء|آیه ۷۰ از سوره هفدهم قرآن کریم]] (سوره اسراء) است: و لقد کرمنا بنی آدم…، تکریم به معنای بزرگداشت و کرامت و عزت و شرف است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3605980|صفحه=|نام۱=قاسم|نام خانوادگی۱=شعبانی|چاپ=1}}</ref>
* در خصوص بند ۵ اصل دوم قانون اساسی یعنی امامت، «همه مفسران شیعه اتفاق نظر دارند که منظور از «الوالامر» در [[آیه ۵۸ سوره نسا]]، امامان معصوم هستند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی و ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4649680|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=2}}</ref>
* رعایت اصل عدل صریحاً در قرآن کریم، [[آیه ۲۵ سوره حدید|آیات ۲۵ از سوره مبارکه حدید]]، ۵۸ سوره مبارکه نساء و [[آیه ۳ سوره طلاق|۳ سوره مبارکه طلاق]] آمده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4715128|صفحه=|نام۱=امیر|نام خانوادگی۱=ساعدوکیل|نام۲=پوریا|نام خانوادگی۲=عسکری|چاپ=3}}</ref>


==مطالعات فقهی==
== مذاکرات تصویب ==
===مستندات فقهی===
با توجه به مذاکرات و بحث‌های تصویب کنندگان قانون اساسی، کرامت و ارزش والای انسانی دقیقاً مترادف با مفهومی که در اسناد حقوق بشری آمده و نتایجی که بر آن مترتب است نمی‌باشد بلکه تلاشی پایدار جهت رشد و احیای گوهر انسانیت است و انسان در ازای این آزادی در برابر خداوند مسئول است اما وجه مشترکی که با اسناد حقوق بشری دارد این است که کرامت انسان در هر دو نظام برای مطلق انسان به رسمیت شناخته شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3959040|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|چاپ=3}}</ref>
* مبنای کرامت و ارزش والای انسان [[آیه ۷۰ سوره اسراء|آیه ۷۰ از سوره هفدهم قرآن کریم]] (سوره اسراء) است: و لقد کرمنا بنی آدم…، تکریم به معنای بزرگداشت و کرامت و عزت و شرف است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3605980|صفحه=|نام1=قاسم|نام خانوادگی1=شعبانی|چاپ=1}}</ref>
*در خصوص بند ۵ اصل دوم قانون اساسی یعنی امامت، «همه مفسران شیعه اتفاق نظر دارند که منظور از «الوالامر» در [[آیه ۵۸ سوره نسا]]، امامان معصوم هستند.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=حقوق اساسی و ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4649680|صفحه=|نام1=اسداله|نام خانوادگی1=لطفی|چاپ=2}}</ref>
*رعایت اصل عدل صریحاً در قرآن کریم، [[آیه ۲۵ سوره حدید|آیات ۲۵ از سوره مبارکه حدید]]، ۵۸ سوره مبارکه نساء و [[آیه ۳ سوره طلاق|۳ سوره مبارکه طلاق]] آمده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4715128|صفحه=|نام1=امیر|نام خانوادگی1=ساعدوکیل|نام2=پوریا|نام خانوادگی2=عسکری|چاپ=3}}</ref>


==مذاکرات تصویب==
== مقالات مرتبط ==
با توجه به مذاکرات و بحث‌های تصویب کنندگان قانون اساسی، کرامت و ارزش والای انسانی دقیقاً مترادف با مفهومی که در اسناد حقوق بشری آمده و نتایجی که بر آن مترتب است نمی‌باشد بلکه تلاشی پایدار جهت رشد و احیای گوهر انسانیت است و انسان در ازای این آزادی در برابر خداوند مسئول است اما وجه مشترکی که با اسناد حقوق بشری دارد این است که کرامت انسان در هر دو نظام برای مطلق انسان به رسمیت شناخته شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب2||عنوان=مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3959040|صفحه=|نام1=حسین|نام خانوادگی1=مهرپور|چاپ=3}}</ref>


==مقالات مرتبط==
* [[کرامت انسانی و ابتنای حقوق بشری و شهروندی مندرج در قانون‌ اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آن]]
*[[کرامت انسانی و ابتنای حقوق بشری و شهروندی مندرج در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آن]]
* [[بررسی و تبیین جایگاه شریعت در نظام حقوقی کشور عراق با تأکید بر نقش مرجعیت]]
*[[بررسی و تبیین جایگاه شریعت در نظام حقوقی کشور عراق با تأکید بر نقش مرجعیت]]
* [[مبانی فقهی حقوقی لزوم عمل به وعده‌های انتخاباتی و مقابله با وعده‌های دروغین]]
*[[مبانی فقهی حقوقی لزوم عمل به وعده‌های انتخاباتی و مقابله با وعده‌های دروغین]]
* [[پیوند جمهوریت و اسلامیت نظام و نهاد مغفول آن]]
*[[پیوند جمهوریت و اسلامیت نظام و نهاد مغفول آن]]
* [[شناسایی حق تعیین سرنوشت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتوی نظریه قدرت موسس]]
*[[شناسایی حق تعیین سرنوشت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتوی نظریه قدرت مؤسس]]
* [[عناصر نخستین قانون اساسی ایران؛ اصول حکومت قانون‎‬‬‬‎]]
*[[عناصر نخستین قانون اساسی ایران؛ اصول حکومت قانون‎‬‬‬‎]]
* [[مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی]]
*[[مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی]]
* [[بررسی الزامات قانونی استفاده از توان داخل در صنعت بالادستی نفت‌وگاز]]
* [[بررسی الزامات قانونی استفاده از توان داخل در صنعت بالادستی نفت‌وگاز]]
*[[تبعیض ژنتیکی در نظام حقوقی کانادا و ایران]]
* [[تبعیض ژنتیکی در نظام حقوقی کانادا و ایران]]
*[[فقه امامیه و بانکداری اسلامی]]
* [[فقه امامیه و بانکداری اسلامی]]
*[[نقش کارائی سیستم قضائی در سهولت کسب و کار]]
* [[نقش کارائی سیستم قضائی در سهولت کسب و کار]]


==منابع==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}



نسخهٔ ‏۱۷ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۰۱

اصل ۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: جمهوری اسلامی‏، نظامی است بر پایه ایمان به‏:

۱ ـ خدای یکتا (لااِلهَ اِلااللّه) و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او.

۳ ـ وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین‏.

۳ ـ معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان بسوی خدا.

۴ ـ عدل خدا در خلقت و تشریع.

۵ ـ امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام‏.

۶ ـ کرامت‏ و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا که از راه:

الف ـ اجتهاد مستمر فقهای جامع‌الشرایط بر اساس کتاب و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین‏،

ب ـ استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها.

ج ـ نفی هر گونه ستم گری و ستم کشی و سلطه گری و سلطه پذیری‏، قسط و عدل و استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تأمین می‌کند.

اصول و مواد مرتبط

اصل ۹ قانون اساسی

اصل ۳۹ قانون اساسی

اصل ۱۵۳ قانون اساسی

توضیح واژگان

سلطه: در لغت به معنای قدرت از روی قهر گفته می‌شود و در فرهنگ سیاسی به معنای امپریالیزم و در زبان قرآنی به معنای استکبار و سلطه سیاسی و اقتصادی کشوری بر کشور دیگر به کار برده شده‌است.[۱] سلطه سیاسی، ادامه روند سلطه اقتصادی است که اولا به‌طور مستقیم از طریق ایجاد جناح‌های سیاسی ساختگی و دوما به صورت غیر مستقیم از طریق تأمین اسلحه و کادر نظامی برای ایجاد اختلافات منطقه ای اعمال می‌شود.[۲]

اجتهاد: مترادف کلمه فقه و به معنای تلاش و کوشش برای فهم دقیق و عالمانه و استنباط احکام و قوانین اسلام از طریق قرآن و سنت است.[۳]

کرامت: معادل واژه انگلیسی dignity که در موارد متعددی از جمله منشور ملل متحد و اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده و معادل واژه حیثیت می‌باشد.[۴] کرامت مرتبه بالاتر از حریت است.[۵]

عدل: از صفات بارز الهی در تکوین و تشریع است. عدالت تکوینی: نظام هستی بر عدل و توازن مستقر بوده و عدالت تشریعی: رعایت اصل عدل، در نظام جعل و وضع و تشریع قوانین.[۶]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اصل دوم قانون اساسی در واقع پنج اصل معروف اعتقادی و مذهبی را به همراه یک اصل حقوق بشری به عنوان پایه‌های این حکومت دینی معرفی می‌کند.[۷] از بند اول این این اصل چنین برداشت می‌شود که متن قرآن کریم و سنت پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام که گفتار و تقریر آنان را شامل می‌شود، به عنوان منابع عمده و اساس اجتهاد فقها و متخصصان جامع‌الشرایط در فقه و احکام اسلامی است.[۸] اصل توحید و اعتقاد به آن زیر بنای تشکیل حکومت اسلامی است. در این نظام حاکمیت در خداوند خلاصه می‌شود، بدین معنا که باید با تمسک به اصل توحید با هر نظام استبدادی که با حکومت الله مستقیما یا غیرمستقیم تضاد دارد، ایستادگی کرد. [۹] در نفی فساد سیاسی و اقتصادی جامعهٔ طبقاتی و ریشه کن کردن فقر و جهل، رسالت به عهده قشرهای وسیع مردم است. [۱۰] سیاستهای عملی مربوط به استفاده از علوم و فنون که دولت موظف به اعمال آنهاست، در اصول بعدی قانون اساسی از جمله آموزش و پرورش رایگان آمده‌است.[۱۱]

نکات توضیحی

انسان به عنوان موضوع حقوق بشر و شهروندی در حوزه نظر دارای کرامت و در عرصه عمل نیازمند عدالت است[۱۲] و خداوند همه افراد را از ابتدای خلقت، شرافت و عزت بخشیده و با تسلط  آنان بر پاره ای از مظاهر طبیعت آنان را اشرف مخلوقات قرار داده است. این مرتبت عالی، حق شایسته ای را که مبتنی بر صلح و عدالت باشد، برای همه افراد بشر به طور یکسان و بدون تبعیض اقتضا می کند. [۱۳]

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

مذاکرات تصویب

با توجه به مذاکرات و بحث‌های تصویب کنندگان قانون اساسی، کرامت و ارزش والای انسانی دقیقاً مترادف با مفهومی که در اسناد حقوق بشری آمده و نتایجی که بر آن مترتب است نمی‌باشد بلکه تلاشی پایدار جهت رشد و احیای گوهر انسانیت است و انسان در ازای این آزادی در برابر خداوند مسئول است اما وجه مشترکی که با اسناد حقوق بشری دارد این است که کرامت انسان در هر دو نظام برای مطلق انسان به رسمیت شناخته شده‌است.[۱۷]

مقالات مرتبط

منابع

  1. سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام). چاپ 12. میزان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5171652
  2. سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام). چاپ 12. میزان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5171684
  3. سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام). چاپ 12. میزان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5171684
  4. عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4262240
  5. عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4262244
  6. امیر ساعدوکیل و پوریا عسکری. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی. چاپ 3. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4715128
  7. حسین مهرپور. مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. چاپ 3. دادگستر، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3942324
  8. آیت اله عباسعلی عمیدزنجانی. کلیات حقوق اساسی. چاپ 3. مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3211044
  9. سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام). چاپ 12. میزان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5167724
  10. ناصر کاتوزیان. مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت (جلد اول) (آزادی، عدالت، حقوق عمومی). چاپ 1. میزان، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3091176
  11. سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد اول) (اصول و مبانی کلی نظام). چاپ 12. میزان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5171452
  12. محمدصالح نقره کار. دادستان در ترازوی حقوق بشر و شهروندی. چاپ 1. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3665012
  13. فائزه عظیم زاده اردبیلی و لیلا خسروی. مطالعه تطبیقی حقوق زنان از منظر اسلام و غرب (جلد اول) مبانی حقوق زنان، حق حیات و حق تأمین اجتماعی). چاپ 1. مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3886148
  14. قاسم شعبانی. حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران. چاپ 1. اطلاعات، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3605980
  15. اسداله لطفی. حقوق اساسی و ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران. چاپ 2. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4649680
  16. امیر ساعدوکیل و پوریا عسکری. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی. چاپ 3. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4715128
  17. حسین مهرپور. مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. چاپ 3. دادگستر، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3959040