ماده 160 قانون اجرای احکام مدنی

ماده ۱۶۰ قانون اجرای احکام مدنی: پرداخت حق اجراء پس از انقضای ده روز از تاریخ ابلاغ اجراییه بر عهده محکوم‌علیه است ولی در صورتی که طرفین سازش کنند یا بین خود ترتیبی برای اجرای حکم بدهند نصف حق اجراء دریافت خواهد شد و در صورتی که محکوم‌به بیست هزار ریال یا کمتر باشد حق اجراء تعلق نخواهد گرفت.

مواد مرتبط

• ماده ۱۵۸ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۵۹ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۱ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۲ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۳ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۴ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۵ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۶ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۷ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۶۸ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۴۴۶ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

حق اجرا: حق اجرا عبارت است از حقی که قانون به ازای خدمات اجرایی پیش‌بینی کرده‌است که پرداخت آن به عهدهٔ محکوم‌علیه و شخصی است که اجرائیه علیه او صادر شده‌است. حق اجرا مشخص است و با توجه به این که پرونده مالی باشد یا غیرمالی متفاوت است. این حق در دعاوی مالی برابر ۵ درصد محکوم‌به یا نیم عشر و در دعاوی غیرمالی از ده هزار ریال تا پنجاه هزار ریال به تشخیص دادگاه می‌باشد. لیکن در مورد احکام کیفری چنین حقی پیش‌بینی نشده‌است. ماده ۱۵۸ قانون اجرای احکام مدنی، میزان هزینهٔ اجرایی را پنج درصد مبلغ محکوم‌به شناخته و به آن نام «حق‌الاجرا» داده‌است.

ابلاغ: در اصطلاح حقوقی ابلاغ، رساندن و تبلیغ آراء قضایی مثل اجرائیه، احضاریه، دادنامه، اخطاریه و اوراقی است که متضمن تصمیم دادگاه است.

اجرائیه: اجرائیهٔ دادگاه، ورقه‌ای است که پس از رسیدگی به دعاوی حقوقی مالی و صدور حکم از ناحیهٔ دادگاه و قطعیت آن بنا به تقاضای محکوم‌له و توسط دادگاه بدوی صادر می‌شود. ملاک اجرای حکم قطعی دادگاه نیز برگ اجرائیه است.

محکوم‌علیه: شخصی است حقیقی یا حقوقی که در نتیجهٔ حکم دادگاه با تکیه بر قدرت قانون، ملزم به اجرای موضوع حکم خواهد بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

پیش از انقضای مهلت ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، ذمهٔ محکوم‌علیه به حق اجرا مشغول نخواهد شد. همچنین، شایان ذکر است که طبق ماده ۴۴۶ قانون آیین دادرسی مدنی، چنانچه محکوم‌علیه، مقیم خارج از کشور باشد؛ مهلت ده روزه به دو ماه افزایش پیدا خواهد کرد.

رویه‌های قضایی

رأی شمارهٔ ۹۶۵ مورخ ۱۳۱۶/۰۴/۲۹ شعبهٔ اول دیوان عالی کشور، از قرار ذیل است:

«مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار از عشریه (مانند اعسار از هزینهٔ دادرسی) دادگاهی است که رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را کرده‌است؛ زیرا، عشریه هم همانند سایر هزینه‌های دادرسی است».

نظریهٔ شمارهٔ ۷/۳۹۵ مورخ ۱۳۷۹/۰۲/۰۳ ادارهٔ حقوقی دادگستری، بیان می‌دارد: «قانون معافیت دولت از پرداخت حق‌الاجرا به موجب قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶ نسخ شده، زیرا حکم ماده ۱۶۰ قانون مذکور که به‌طور عام و کلی پرداخت حق‌الاجرا را پس از انقضای ده روز از تاریخ ابلاغ به عهدهٔ محکوم‌علیه قرار داده‌است، شامل دولت هم در صورتی که محکوم‌علیه باشد، می‌شود».

همچنین، در نظریهٔ شمارهٔ ۷/۱۱۳۹۸ مورخ ۱۳۷۹/۱۱/۲۴ ادارهٔ حقوقی دادگستری، چنین بیان شده‌است که: «طبق ماده ۱۶۰ قانون اجرای احکام مدنی، مطالبهٔ حق اجرا فقط بعد از انقضای ده روز از تاریخ ابلاغ اجراییه مقدور است. در مواردی که محکوم‌علیه قبل از انقضای مهلت ده روز از تاریخ انتشار آگهی مربوط به مفاد اجراییه مطابق ماده ۳۴ قانون، اقدام به پرداخت محکوم‌به می‌نماید، دایرهٔ اجرا حق مطالبهٔ حق اجرا را نخواهد داشت».

• نظریه شماره 7/1400/271 مورخ 1400/04/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم صدور اجراییه جديد بعد از توقف عملیات

• نظریه شماره 7/99/1627 مورخ 1399/11/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعلام گذشت محکوم له پس از شروع اقدامات اجرایی
• چکیده نظریه شماره 7/99/1991 مورخ 1400/01/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره پرداخت نیم عشر دولتی در اجرای احکام مستلزم عملیات اجرایی

• نظریه شماره 7/99/53 مورخ 1399/04/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اخد نصف نیم عشر دولتی
• نظریه شماره 7/99/1948 مورخ 1400/02/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره گستره شمول قانون راجع‌به منع توقیف اموال منقول و غیرمنقول