ماده 11 قانون اجرای احکام مدنی

ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی: هرگاه در صدور اجرائیه اشتباهی شده باشد دادگاه می‌تواند رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین به اقتضای مورد، اجرائیه را ابطال یا تصحیح نماید یا عملیات اجرایی را الغا کند و دستور استرداد مورد اجرا را بدهد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

• اجرائیه: اجرائیهٔ دادگاه، ورقه‌ای است که پس از رسیدگی به دعاوی حقوقی مالی و صدور حکم از ناحیهٔ دادگاه و قطعیت آن بنا به تقاضای محکوم‌له و توسط دادگاه بدوی صادر می‌شود. ملاک اجرای حکم قطعی دادگاه نیز برگ اجرائیه است. به بیان دیگر، اجرائیه برگ چاپی مخصوصی است که پس از درخواست محکوم‌له به عهدهٔ محکوم‌علیه صادر می‌شود.
• دادگاه: دادگاه، مرجعی است که به تجویز قانون برای رسیدگی به شکایات، دعاوی و امور حسبی تشکیل می‌شود.
• ابطال: ابطال در لغت به معنی لغو و بی اثر کردن، برانداختن و ناچیز کردن آمده است. در اصطلاح نیز عبارت است نابود کردن یک عمل حقوقی و یا یک واقعه‌ی حقوقی و هر چیزی که دارای ارزش حقوقی باشد.

• عملیات اجرایی: این عملیات پس از انقضای مهلت اجراییه آغاز می‌شود که در انجام آن محکوم‌له، دادورز را راهنمایی می‌کند اما حق دخالت در انجام وظایف او را ندارد.
• استرداد: استرداد عمل مطالبه‌ی مال (پس گرفتن مال) توسط مالک آن، از دارنده‌ی غیر مالک، می‌باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده 11 قانون اجرای احکام مدنی

دایره‌ی اجرا حق ندارد اجرائیه را اصلاح کند؛ زیرا اجرائیه توسط دایره‌ی اجرا صادر نگردیده‌است و دادگاهی که اجرائیه را صادر نموده‌است وظیفه دارد با اصلاح یا ابطال اجرائیه، اشتباه خود را رفع کند. همچنین، همان‌طور که از متن ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی مشخص است؛ تصحیح یا ابطال اجرائیه صرفاً مستلزم درخواست محکوم‌له یا محکوم‌علیه نمی‌باشد؛ بلکه دادگاه رأساً نیز می‌تواند به انجام امر اصلاح یا ابطال مبادرت نماید.

نکته‌ی دیگر آنکه با توجه به وحدت ملاک ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی، که رفع سهو قلم در رأی صادره را از وظایف دادگاه صادرکننده‌ی آن می‌داند، مرجع صالح برای رفع اشتباهات اجرائیه، دادگاه صادرکننده‌ی اجرائیه است و همچنین، مفاد اجرائیه‌ی اصلاح شده باید به طرفین ابلاغ شود و کلیه مهلت‌ها از زمان ابلاغ اجرائیه جدید یا اصلاحی محاسبه می‌شود. قلمرو اختیارات دادگاه برای رفع اشتباهات اجرائیه در قانون احصاء نشده‌است. با وجود این، به نظر می‌رسد این اختیار هر نوع اشتباهی را شامل می‌شود؛ زیرا فراتر از این دادگاه، مرجع دیگری برای اعتراض یا امکان اصلاح اجرائیه وجود ندارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 11 قانون اجرای احکام مدنی

1. دادگاه می‌تواند به‌صورت خودکار یا به درخواست هر یک از طرفین اجرائیه را بررسی کند.
2. در صورت وجود اشتباه در صدور اجرائیه، دادگاه اختیار ابطال یا تصحیح آن را دارد.
3. دادگاه می‌تواند عملیات اجرایی را لغو کند.
4. امکان صدور دستور استرداد آنچه که اجرا شده است وجود دارد.
5. فرآیند اصلاح یا ابطال اجرائیه باید بر اساس نیاز و مورد صورت گیرد.

رویه‌های قضایی

• شعبه‌ی ۱۷ دیوان عالی کشور در رأی شماره‌ی ۴۹۲ مورخ ۱۳۷۰/۰۹/۱۱ بیان می‌دارد: «می‌بایستی در تاریخی که اجرائیه علیه خوانده صادر می‌شود، شرایط صدور آن نیز فراهم باشد، در غیر این‌صورت اجرائیه باطل می‌شود».
• نظریه‌ی شماره‌ی ۷/۱۶۳۴ مورخ ۱۳۵۹/۱۰/۱۷ اداره حقوقی دادگستری، در پاسخ به این سؤال که «آیا دعوای توقیف و ابطال عملیات اجرایی از حیث الصاق تمبر هزینه‌ی دادرسی مالی است یا غیرمالی؟» بیان می‌دارد: «مالی یا غیرمالی بودن ابطال اجراییه به اعتبار موضوع اجراییه است».
• رای دادگاه درباره دعوای ابطال اجراییه دادگاه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۳۰۱۱۰۴)
• نظریه شماره 7/99/517 مورخ 1399/06/04 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره فوت اصیل و عدم اطلاع وکیل
• نظریه شماره 7/99/1948 مورخ 1400/02/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره گستره شمول قانون راجع‌به منع توقیف اموال منقول و غیرمنقول
• نظریه شماره 7/97/177 مورخ 1397/02/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/95/2823 مورخ 1395/11/04 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1402/832 مورخ 1402/10/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1402/699 مورخ 1402/09/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/949 مورخ 1402/03/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/862 مورخ 1402/02/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/407 مورخ 1401/09/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/1283 مورخ 1402/07/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/1251 مورخ 1401/12/22 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1400/1130 مورخ 1400/11/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 2009/96/7 مورخ 1396/09/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• رای دادگاه درباره ابطال اجراییه (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۰۸۷۷)
• نظریه شماره 7/1402/236 مورخ 1402/04/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مالی یا غیر مالی بودن خواسته ابطال اجراییه
• نظریه شماره 7/1400/810 مورخ 1400/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدول از اجرائیه چک پرداخت نشدنی
• نظریه شماره 7/99/1770 مورخ 1399/12/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره لزوم تشریفات رسمی برای ابطال رای داور و اجراییه های ثبتی
• نظریه شماره 7/1400/974 مورخ 1400/09/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اقامه دعوا جهت موجه بودن عدم قابلیت پرداخت چک پس از صدور اجراییه
• نظریه شماره 7/99/552 مورخ 1399/05/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره فوت خوانده در حین رسیدگی
• نظریه شماره 7/1401/1295 مورخ 1402/03/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه خسارت از صادرکننده چک و ضامن (وثیقه گذار) چک
• نظریه شماره 7/1401/1300 مورخ 1402/01/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ماده ۲۳ قانون صدور چک و صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی
• نظریه شماره 7/1401/271 مورخ 1401/04/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره فوت محکوم علیه پیش از صدور حکم و صدور اجراییه

مقالات مرتبط

• اثر عدم اعتراض به آرای داوری باطل، نحوه رسیدگی و آثار ابطال رأی داوری با تأکید بر قانون داوری تجاری بین المللی
• تاثیر ابطال رای داور بر موافقت نامه داوری
• تحلیل حقوقی مادۀ 23 قانون اصلاحی قانون صدور چک
• ارکان صدور اجرائیه چک بلامحل از طریق دادگاه