ماده ۴۰ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورت فوت وکیل یا استعفا یا عزل یا ممنوع شدن یا تعلیق از وکالت یا بازداشت وی چنانچه اخذ توضیحی لازم نباشد، دادرسی به تأخیر نمی‌افتد و درصورت نیاز به توضیح، دادگاه مراتب را در صورت مجلس قید می‌کند و با ذکر موارد توضیح به موکل اطلاع می‌دهد که شخصاً یا توسط وکیل جدید در موعد مقرر برای ادای توضیح حاضرشود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

نمایندگی: رابطه ای است حقوقی که بموجب آن نمانده می‌تواند بنام و به حساب اصیل در انعقاد قرارداد شرکت کند و آثار آن بطور مستقیم دامن گیر اصیل می‌شود.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

مطابق ماده ۴۰ استعفای وکیل مانند موارد فوت و عزل و تعلیق و بازداشت وی مانع جریان دادرسی نیست و دادرسی را به تأخیر نمی‌اندازد، مگر توضیح لازم باشد که به منظور اخذ توضیح ممکن است دادرسی تأخیر شود. و از عبارت «چنانچه اخذ توضیحی لازم نباشد، دادرسی به تأخیر نمی‌افتد …» چنین استنباط می‌شود که در صورت معد بودن پرونده برای صدور حکم، دادگاه، حکم خواهد داد. به‌طور کلی به منظور عدم تجدید جلسه مقرر گردیده تا استعفای وکیل زمانی انجام شود تا موجب تجدید جلسه نباشد، البته در صورتی که وکیل این امر را رعایت نکند نیز دادگاه به رسیدگی خود ادامه می‌دهد، مگر در مواردی که در قانون آمده‌است.

در صورتی که نماینده غایب مفقود الاثر شود تا صدور حکم موت فرض نمایندگی ادامه خواهد داشت و در این مدت اصیل می‌تواند امور مورد نظرش را بوسیله خودیا توسط نماینده جدید انجام دهد، اگر وکیل در مدت وکالت تعلیق شود و قبل از صدور رای از وی رفع تعلیق گردد، وکالت وی هم چنان پاربرجاست؛ مگر اینکه تصمیم دیگری بگیرند.

مستندات فقهی

۱)عقد وکالت از دو طرف جایز است پس وکیل حق دارد خود را در حضور موکل یا در غیاب او، عزل نماید و همچنین موکل حق دارد او را عزل نماید؛ لیکن عزل شدن او به عزل کردن موک، مشروط است که به وکیل برسد. پس اگر عزل وکیل را افشا کند ولی وکیل اطلاعی از آن نداشته باشد عزل نمی‌شود.

رویه‌های قضایی

۱) اداره حقوقی دادگستری نظریه شماره ۷۰۱۳/۷ مورخ ۲۳/۱۲/۵۷: معتقد است اگر وکیلی در جریان ددادرسی معلق گردد و قبل از پایان دادرسی این ممنوعیت برطرف شود حضور مجدد او مستلزم تقدیم وکالت نامه جدید نیست، زیرا به‌طور کلی بقا و دوام عقد وکالت به اراده و قصد طرفین بستگی دارد.

۲)نظریه مشورتی اداره حقوقی دادگستری مندرح در شماره ۳۲ ص ۱۱۷ نشریه هفتگی دادگستری: در صورتی که وکیل حق توکیل به غیر داشته و وکیل تعیین نموده‌است با فوت وکیل اول وکیل مع الواسطه به قوت خود باقی خواهد ماند.

۳)نظریه ۳۳۵/۷–۱۹/۱/۱۳۷۳ اداره حقوقی قوه قضاییه: منظور از اخطار رفع نقص مذکور در قسمت دوم از ماده ۳۹ ق.آ.د. م ۱۳۷۹، همان اخطار رفع نقص موضوع ماده ۵۴ قانون مورد بحث است. بنا به مراتب اگر دادخواستی که وکیل به دادگاه تقدیم نموده و پرونده ای تشکیل شده‌است به جهات مذکور در مبحث سوم قانون فوق‌الذکر ناقص باشد اخطاریه رفع نقص توسط دادگاه صورت می‌گیرد و موکل موظف است طبق ماده ۵۴ قانون مزبور در مقام رفع نقص اقدام نماید.