ماده ۲۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی

هرگاه سند معینی که مدرک ادعا یا اظهار یکی از طرفین است نزد طرف دیگر باشد، به درخواست طرف، باید آن سند ابراز شود. هرگاه طرف مقابل به وجود سند نزد خود اعتراف کند ولی از ابراز آن امتناع نماید، دادگاه می‌تواند آنرا ازجمله قرائن مثبته بداند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

درخواست: درخواست مصدر مرخم درخواستن است که خود از جمله به معنای استدعا کردن و خواهش کردن می‌باشد، درخواست به این مفهوم می‌بایست به صورت مکتوب درآمده یا به‌طور شفاهی مطرح گردد.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

به اعتقاد عده ای از نویسندگان طرفین باید شخصاً اقامه دلیل نمایند و طرف مقابل هیچگونه تکلیفی در این خصوص ندارد. این نظر موافق با عدالت اجتماعی نبوده و احراز حقیقت را غیرممکن می‌سازد لذا تحول اندیشه متفکران این اندیشه را رها کرده و به جای آن می‌گویند: اگر ادعای کسی مبتنی بر سندی باشد که در اختیار طرف مقابل است می‌تواند ارائه آن را درخواست کند این ماده نیز همین موضوع را بیان می‌کند به گونه ای که اگر سندی نزد طرف مقابل باشد به صورتی که طرف مقابل نسبت به در اختیار داشتن سند اعتراف نماید یا وجود سند نزد وی اثبات شود، در صورت عدم ارائه سند در صورتی که دادگاه تشخیص دهد ضمانت اجرای این ماده لازم است، فقط حق دارد آن را از جمله قرائن اثبات کننده قراردهد و نمی‌تواند آن را به منزله دلیل بداند.

البته همان‌طور که بیان شد صرف اظهار مدعی نسبت به وجود سند نزد طرف مقابل کافی نبوده و باید شواهدی (یا اعتراف خود شخص) از این موضوع برای دادگاه وجود داشته باشد.

انتقادات

عبارت «یکی از طرفین» در ماده ۲۰۹ ق.ا.د. م رسا نیست چرا که اگر سند به نفع کسی باشد که از ابراز آن امتناع می‌ورزد، چگونه می‌توان عدم ابراز را از قراون مثبته به نفع وی دانست.

بهتر بود در این ماده به جای واژه «اعتراف» از واژه «اقرار» استفاده می‌شد.