ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی: دعوای ممانعت از حق عبارت است از:

تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

دعوای ممانعت از حق: دعوای کسی که در ملک دیگری حق ارتفاق یا حق انتفاع داشته و در عین حال که متصرف حق مذکور است شخص دیگری مانع ادامه تصرف او در حق مذکور شده‌است را دعوای ممانعت از حق گویند.

پیشینه

این ماده در ماده ۳۲۴ قانون مدنی سابق پیش‌بینی شده بود.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

دعوای کسی که در ملک دیگری حق ارتفاق یا حق انتفاع داشته و در عین حال که متصرف حق مذکور است شخص دیگری مانع ادامه تصرف او در حق مذکور شده‌است را دعوای ممانعت از حق گویند. تفاوت این دعوا با دعوای تصرف عدوانی این است که در اینجا مورد دعوا برگرداندن تصرف در عین ملک نیست، بلکه در سایر حقوق عینی است مانند حق ارتفاق و حق انتفاع . لذا به دلیل اینکه حق انتفاع و حق ارتفاق در ملک غیر به وجود می‌آید، ملک غیر بودن از ارکان دعوی ممانعت از حق می‌باشد.

وجه تمایز حق ارتفاق و انتفاع: ۱) حق ارتفاق دائمی است اما حق انتفاع موقتی است (به جز حبس مؤبد) ۲) حق ارتفاق برای کمال انتفاع از ملک صاحب حق است اما حق انتفاق برای استفاده مستقیم منتفع از مورد حق می‌باشد ۳) حق ارتفاق مختص اموال غیرمنقول است اما موضوع حق انتفاع می‌تواند منقول یا غیرمنقول باشد ۴) حق ارتفاق موضوعی است تابع ملک که با انتقال ملک نقل و انتقال می‌یابد اما حق انتفاع حقی است استقلالی که مستقلاً قابل نقل و انتقال و توقیف می‌باشد.

مصادیق و نمونه‌ها

۱) شخص الف در ملک ب مجرایی داشته‌است، شخص ب یا شخص ثالثی (ج) مجرا را مسدود می‌نماید، شخص الف به عنوان دارنده حق مجرا می‌تواند به طرفیت ب یا ج دعوی ممانعت ار حق مطرح نماید.

۲) فردی در خانه دیگری حق عبور دارد، مالک خانه از عبور وی جلوگیری می‌کند، ولذا وی دعوی ممانعت از حق به طرفیت صاحب خانه طرح می‌نماید.

۳)در دعوای ممانعت از حق دادگاه وارد دلایل مالکیت حق نمی‌شود به بیان دیگر خواهان دلیلی مبنی بر وجود حق اصلی مطالبه نمی‌نماید و به عنوان مثال صرف استفاده عملی از حق حق مجرا در ملک غیر ولو اینکه مالک حق مجرا نبوده در دعوی ممانعت از حق پیروز می‌شود.