ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(افزدن لینک به رویه قضایی)
خط ۱۴: خط ۱۴:
این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۲۹۰ مشابهی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=روند نمای تقنینی قانون آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2797460|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=رفیعی|چاپ=1}}</ref>
این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۲۹۰ مشابهی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=روند نمای تقنینی قانون آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2797460|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=رفیعی|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضییحی و تفسیری دکترین ==
== نکات توضیحی و تفسیری دکترین ==
با توجه به مواد ۱۵۸ تا ۱۶۲ و ماده ۱۷۷ق. آ.د. م رسیدگی به دعاوی مندرج این ماده تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی نبوده و رسیدگی به آنها خارج از نوبت صورت می‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد اول) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1379964|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=24}}</ref> در دعوای ممانعت از حق خواهان نیازمند اثبات تصرف قبلی خود نسبت به مال مورد ادعا نداشته بلکه باید استفاده از مال را ثابت نماید به همین جهت در این ماده «حسب مورد» و «مورد استفاده بودن» به کار رفته‌است، همچنین در دعاوی مندرج در این ماده اثبات مالکیت خواهان ضروری نبوده و طرح این دعاوی از ناحیه غیر مالک نیز ممکن گردیده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=456696|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref> حتی ممکن است خوانده دعوای تصرف عدوانی مالک ملک باشد که عدوانا آن را از تصرف متصرف خارج کرده‌است یا خواهان دعوا غاصبی باشد که استثنائاً تصرف سابق وی مورد حمایت قرار گرفته‌است .<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=556780|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref>
با توجه به مواد ۱۵۸ تا ۱۶۲ و ماده ۱۷۷ق. آ.د. م رسیدگی به دعاوی مندرج این ماده تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی نبوده و رسیدگی به آنها خارج از نوبت صورت می‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد اول) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1379964|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=24}}</ref> در دعوای ممانعت از حق خواهان نیازمند اثبات تصرف قبلی خود نسبت به مال مورد ادعا نداشته بلکه باید استفاده از مال را ثابت نماید به همین جهت در این ماده «حسب مورد» و «مورد استفاده بودن» به کار رفته‌است، همچنین در دعاوی مندرج در این ماده اثبات مالکیت خواهان ضروری نبوده و طرح این دعاوی از ناحیه غیر مالک نیز ممکن گردیده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=456696|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref> حتی ممکن است خوانده دعوای تصرف عدوانی مالک ملک باشد که عدوانا آن را از تصرف متصرف خارج کرده‌است یا خواهان دعوا غاصبی باشد که استثنائاً تصرف سابق وی مورد حمایت قرار گرفته‌است .<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=556780|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref>


خط ۲۰: خط ۲۰:


با توجه به ظاهر این ماده اثبات غیرقانونی بودن اقدامات خوانده با خواهان می‌باشد اما به نظر می‌رسد خواهان صرف اثبات سبق تصرف و استفاده او و لحوق تصرف و عملیات خوانده، برای موفقیت وی کفایت می‌کند و مطابق اصول، خوانده باید قانونی بودن تصرف و اقدامات خویش را اثبات نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرم اهانت به مقدسات مذهبی در قوانین موضوعه و متون فقهی|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5313900|صفحه=|نام۱=سعید|نام خانوادگی۱=مرجانی|چاپ=1}}</ref>
با توجه به ظاهر این ماده اثبات غیرقانونی بودن اقدامات خوانده با خواهان می‌باشد اما به نظر می‌رسد خواهان صرف اثبات سبق تصرف و استفاده او و لحوق تصرف و عملیات خوانده، برای موفقیت وی کفایت می‌کند و مطابق اصول، خوانده باید قانونی بودن تصرف و اقدامات خویش را اثبات نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرم اهانت به مقدسات مذهبی در قوانین موضوعه و متون فقهی|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5313900|صفحه=|نام۱=سعید|نام خانوادگی۱=مرجانی|چاپ=1}}</ref>
== رویه قضایی ==
* [[رای دادگاه درباره اثرعدم احراز مالکیت رسمی دردعوی رفع تصرف عدوانی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۲۰۱۱۶۹)]]


== مصادیق و نمونه‌ها ==
== مصادیق و نمونه‌ها ==

نسخهٔ ‏۲ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۰

ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی: در دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت نماید که موضوع دعوا حسب مورد، قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی یا قبل از ممانعت یا مزاحمت در تصرف یا مورد استفاده او بوده و بدون رضایت او یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده‌است.

توضیح واژگان

تصرف عدوانی: این واژه مترادف با تصرف عادیه در فقه بوده و و به معنای تصرف بدون اذن مالک و قانون می‌باشد. [۱]

دعوای ممانعت از حق: دعوای کسی که در ملک دیگری حق ارتفاق یا حق انتفاع داشته و در عین حال که متصرف حق مذکور است شخص دیگری مانع ادامه تصرف او در حق مذکور شده‌است را دعوای ممانعت از حق گویند.[۲]

دعوای مزاحمت: منظور از مزاحمت این است که شخصی در زمینه تصرفات دیگری اخلال ایجاد نماید[۳] و منظور از دعوای مزاحمت، دعوایی است که خواسته آن رفع زحمت مزاحم تصرفات متصرف قانونی مال غیرمنقول است بی آنکه مزاحم مال را از تصرف متصرف درآورده باشد.[۴]

پیشینه

مواد ۳۶۴ و۳۲۶٬۳۲۷٬۳۲۸ قانون سابق در مورد تصرف خواهان شرط تصرف حداقل یک ساله وی را از شروط موفقیت در دعاوی مندرج در این ماده قرارداده بود که در قانون جدید این شرط حذف شده و مسکوت مانده‌است.[۵][۶][۷]

این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۲۹۰ مشابهی ندارد.[۸]

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

با توجه به مواد ۱۵۸ تا ۱۶۲ و ماده ۱۷۷ق. آ.د. م رسیدگی به دعاوی مندرج این ماده تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی نبوده و رسیدگی به آنها خارج از نوبت صورت می‌گیرد.[۹] در دعوای ممانعت از حق خواهان نیازمند اثبات تصرف قبلی خود نسبت به مال مورد ادعا نداشته بلکه باید استفاده از مال را ثابت نماید به همین جهت در این ماده «حسب مورد» و «مورد استفاده بودن» به کار رفته‌است، همچنین در دعاوی مندرج در این ماده اثبات مالکیت خواهان ضروری نبوده و طرح این دعاوی از ناحیه غیر مالک نیز ممکن گردیده‌است.[۱۰] حتی ممکن است خوانده دعوای تصرف عدوانی مالک ملک باشد که عدوانا آن را از تصرف متصرف خارج کرده‌است یا خواهان دعوا غاصبی باشد که استثنائاً تصرف سابق وی مورد حمایت قرار گرفته‌است .[۱۱]

با توجه به این ماده مهلتی برای طرح دعاوی مندرج در آن وجود نداشته و مدعی باید ثابت کند ملک قبل از خارج شدن از تصرفش مورد استفاده و در تصرفش بوده و بدون رضایت وی یا غیرقانونی از تصرفش خارج شده‌است .[۱۲]

با توجه به ظاهر این ماده اثبات غیرقانونی بودن اقدامات خوانده با خواهان می‌باشد اما به نظر می‌رسد خواهان صرف اثبات سبق تصرف و استفاده او و لحوق تصرف و عملیات خوانده، برای موفقیت وی کفایت می‌کند و مطابق اصول، خوانده باید قانونی بودن تصرف و اقدامات خویش را اثبات نماید.[۱۳]

رویه قضایی

مصادیق و نمونه‌ها

اخلال در تصرف، اقدامی ارادی است که با تصرف خواهان در تعارض و تزاحم است برای مقال شخصی در نوبت‌های متعدد به ملک مجاور که در تصرف دیگری است، جهت برداشت خاک، وارد می‌شود، فاعل از این طریق می‌خواهد اعلام نمایدکه اینگونه اقدام می‌نماید، زیرا مدعی است که دارای حق انتفاع در آن ملک است، این اخلال در تصرف متصرف است و او در این صورت، می‌تواند دعوای مزاحمت اقامه نماید.[۱۴]

منابع:

  1. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دایره المعارف حقوق مدنی و تجارت (جلد اول) (حقوق تعهدات عقود و ایقاعات). چاپ 1. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4224236
  2. صحبت اله سلطانیان. کارگاه آموزش حقوق (جلد سوم) شرکت-صلح-ضمان عقدی-ضمان قهری. چاپ 1. میزان، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2766088
  3. قدرت اله واحدی. بایسته های آیین دادرسی مدنی (بر اساس قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379). چاپ 1. میزان، 1379.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1866916
  4. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 330776
  5. علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 471184
  6. علی عباس حیاتی. آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. میزان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1248752
  7. علی عباس حیاتی. آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. میزان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1248760
  8. علی رفیعی. روند نمای تقنینی قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 1. فکرسازان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2797460
  9. عبدالله شمس. آیین دادرسی مدنی (جلد اول) (دوره پیشرفته). چاپ 24. دراک، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1379964
  10. علی مهاجری. مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم). چاپ 1. فکرسازان، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 456696
  11. عباس زراعت. محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران. چاپ 3. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 556780
  12. علی مهاجری. مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم). چاپ 1. فکرسازان، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 456708
  13. سعید مرجانی. جرم اهانت به مقدسات مذهبی در قوانین موضوعه و متون فقهی. چاپ 1. نگاه بینه، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5313900
  14. عبدالله شمس. آیین دادرسی مدنی (جلد اول) (دوره پیشرفته). چاپ 24. دراک، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1379584