ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی: هیچ‌یک از اصحاب دعوا نباید اظهارات گواه را قطع کند، لکن پس از ادای گواهی می‌توانند توسط دادگاه سؤالاتی را که مربوط به دعوا می‌باشد از گواه به عمل آورند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

شهادت شهود: گواهی عبارت است از اینکه شخص به نفع یکی از اصحاب دعوی و بر ضرر دیگری اعلام اطلاع و خبر از وقوع امری کند.

پیشینه

به‌طور سنتی در همه نظام‌های حقوقی دادگاه‌ها شهادت را به شکل شفاهی استماع می‌کنند، در شماری از کشورهای حقوق رومی – ژرمنی پرسسش نخستین از سوی دادگاه انجام می‌شود و اختیارات طرفین در این باره محدود است در حالیکه در برخی از کشورهای کامن لا، نقش دادرس و طرفین معکوس می‌باشد در هر حال در همه کشورهای بحث شده پذیرفته شده‌است که طرفین باید قادر به طرح پرسش مستقیم از شاهد باشند.

ماده ۱۹۹ق. ا.د. م و ۲۰۷ ا.د. م آیین دادرسی مارا به سمت تفتیشی سوق می‌دهد، در جریان مواد مربوط به شهادت شهود ماده ای نظیر ماده ۴۲۱ قانون سابق در آیین دادرسی مدنی جدید دیده نمی‌شود. در ماده ۴۲۱ ق.ا.د. م سابق آمده بود «در استماع شهادت شهود و تحقیقات محلی قاضی می‌تواند هر گونه پرسشی برای کشف حقیقت و مبانی گواهی لازم بداند، از گواهان بنماید» و بسیار اتفاق می‌افتاد که در اثر این پرسش‌ها، وضع شهادت به نفع یکی از طرفین دعوا دگرگون می‌شد، اما در مواد جدید نظیر این ماده دیده نمی‌شود و بر عکس، موادی مثل ماده ۲۳۸ ق.ا.د. م افراطی‌ترین شیوه دادرسی اتهامی را بیان کرده‌است.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

پرسش از گواه توسط طرفین دعوی جایز است ولی هیچ‌یک از آنان حق ندارد اظهارات گواه را قطع کند، آنان می‌توانند پس از ادای گواهی سوالات خود را توسط دادگاه مطرح نمایند (نه به‌طور مستقیم) .

ممنوعیت قطع اظهارات گواه مندرج در این ماده به نظر می‌رسد مشمول دادگاه نیز می‌باشد، دادگاه باید اجازه و رخصت دهد اظهارات شاهد به اتمام رسد، آنگاه چنانچه سؤال از شاهد لازم باشد، مطرح نماید.

علت ممنوعیت قطع کلام گواه آن است که گواه آزادی کامل داشته باشد و به شهادت ترغیب نشده یا از آن منع نگردد و تلقینات طرفین بر محفوظات وی تأثیر نگذارد. در مورد اخذ توضیح از کارشناس بر اساس ماده ۲۶۳ ق.ا.د. م این امر تنها توسط دادگاه ممکن می‌باشد.

مقالات مرتبط

مطالعه تطبیقی اصل تناظر در حقوق ایران و انگلیس