ماده ۱۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی

دادگاه طرف مقابل را برای تأمین دلیل احضار می‌نماید ولی عدم حضور او مانع از تأمین دلیل نیست. در اموری که فوریت داشته باشد دادگاه بدون احضار طرف، اقدام به تأمین دلیل می‌نماید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

تأمین دلیل: در قانون تأمین دلیل تعریف نشده‌است اما می‌توان گفت شیوه است برای حفاظت از حالات و وضعیت‌هایی که امکان تغییر آنها وجود داشته و درخواست کننده آن قصد دارد به منظور اثبات ادعای خویش در آینده به آن وضعیت، استناد نماید. به بیان دیگر تأمین دلیل به معنای در امنیت قراردادن ادله می‌باشد.

پیشینه

مفاد این ماده در ماده ۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۲۹۰ و بعد از آن در ماده ۳۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ بیان شده‌است.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

پس از رسیدن درخواست تأمین دلیل، دفتر مرجع صالح باید آن را در اسرع وقت به نظر مرجع مزبور برساند و مرجع قضایی با احراز شرایط درخواست تأمین دلیل و پذیرش آن در وقت فوق‌العاده قرار تأمین دلیل مورد درخواست متقاضی را صادر می‌نماید. تجویز به تأمین دلیل بدون احضار مخاطب (منظور خوانده دعوای آینده) به علت فوریت کار که در این ماده بیان شده به این دلیل است که در این فروض (وجود فوریت) امکان تغییر وضعیت شدیداً وجود داشته و وقت برای ابلاغ و اظهار وجود ندارد، گاه نیز موضوع تأمین دلیل فورت ندارد اما بنا بر ملاحظاتی باید بدون اطلاع طرف مقابل صورت گیرد چرا که ممکن است خوانده آثار را به عمد از بین ببرد که از این منظر می‌توان فوریت را احراز نمود.

مصادیق و نمونه‌ها

۱) خوانده در کنار منزل خواهان کانالی حفر نموده‌است و در اثر آن لوله آب آسیب دیده و نشت آب موجب خسارت به منزل خواهان شده و اگر ظرف دوروز از محل بازدید نگردد کانال حفر شده پرخواهد گردید. بدیهی است در اینجا اگر کانال پر شود، خواهان برای اثبات حفر کانال توسط خوانده با مشکل مواجه می‌شود لذا در چنین فرضی تأمین دلیل باید فوراً اجرا شود. ۲) خواهان به علت تغییر شغل خوانده می‌خواهد قرارداد اجاره را فسخ نماید، در اینجا در صورت اطلاع خوانده دلایل تغییر شغل از بین می‌رود لذا درخواست تأمین دلیل بدون اطلاع وی باید صورت گیرد.