ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی: هر گاه در دادخواست، خواهان یا محل اقامت او معلوم نباشد ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتر دادگاه و در غیبت مشارالیه جانشین او صادر می‌کند، دادخواست رد می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۷ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری
• ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

قرار رد دادخواست: به این معنی است که هر گاه خواهان متقاضی طرح دعوی باشد باید مجدداً دادخواست کامل تنظیم و با تسلیم آن به دادگاه دعوی خود را در جریان رسیدگی قرار دهد.

پیشینه

مادهٔ فوق، با ماده ۸۳ قانون سابق دارای دو تفاوت عمده است:

الف) در ماده ۸۳ قانون آیین دادرسی مدنی قبلی مقرر شده بود که پس از این که قرار رد صادر شد، قرار صادره به دیوار دفتر دادگاه الصاق گردد ولی در ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی چنین تکلیفی برای مدیر دفتر وجود ندارد.

ب) در ماده ۸۳ قانون سابق قرار رد صادره قابل شکایت و اعتراض بود و خواهان می‌توانست ظرف ده روز از تاریخ الصاق قرار به دیوار نسبت به آن شکایت نماید و این شکایت همچون شکایتی که از قرار رد مربوط به نقض دادخواست می‌شد در دادگاه قابل رسیدگی بود اما در ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی این قرار قابل شکایت و اعتراض دانسته نشده‌است.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

همان‌طور که در قسمت پیشینه بیان شد، قانونگذار در قانون گذشته قابلیت اعتراض قرار رد دفتر موضوع ماده ۵۶ را پیش‌بینی نموده بود ولی به دلیل بی‌فایده بودن اقدام دادگاه در نصب به روی دیوار، به منظور حذف یک کار غیرضروری و اضافی، در قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ ذیل ماده ۸۳ سابق را حذف نموده و به صورت ماده ۵۶ فعلی آورده‌است و قانون سابق نیز با صراحت ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۷۹ نسخ شده‌است.

قرار مذکور در ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی صادر می‌شود که خواهان یا اقامتگاه او معلوم نباشد و شامل عدم ذکر نام پدر و سن و شغل خواهان نمی‌باشد. نکتهٔ دیگر آن که، چنانچه خواهان در دادخواست، اقامتگاه خود را به صورت مردد اعلام کرده باشد؛ مثلاً دو آدرس را اعلام و قید نموده‌است به یکی از دو آدرس ابلاغ صورت گیرد. در این خصوص چنین بیان شده‌است که اگر آدرس خواهان مردد باشد، طبق ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی عمل خواهد شد.

رویه‌های قضایی

• نظریه مشورتی شماره ۷/۵۹۲۰ مورخ ۱۳۶۹/۰۷/۰۳ اداره حقوقی قوه قضاییه: «قرار رد دادخواست موضوع ماده ۵۶ قابل ابلاغ نیست اما اگر خواهان مراجعه کند پرونده به جریان می‌افتد».
• به موجب رأی ۱۴۴۷ مورخ ۱۳۲۷/۰۸/۱۴ شعبه ششم و رأی ۱۴۵ مورخ ۱۳۲۶/۰۸/۲۵شعبه اول دیوان عالی کشور، در صورتی قرار رد دادخواست صادر می‌شود که هویت و اقامتگاه خواهان مجهول باشد اما اگر خواهان شخص معروفی باشد و مقداری از مشخصات او ذکر نشود از جهات رد دادخواست نخواهد بود».
• نظریه شماره 1116/95/7 مورخ 1395/05/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1349/95/7 مورخ 1395/06/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

انتقادات

در خصوص این ماده، قطعیت و غیرقابل تجدیدنظر بودن قرار مدیر دفتر که سمت قضایی ندارد، قابل انتقاد به نظر می‌رسد.

مقالات مرتبط

• وضعیت خاص و استثنایی دعاوی طاری در مرحله‌ی تجدید نظر با نگاهی به حقوق فرانسه
• ضمانت اجرای نقض حسن نیت در آیین دادرسی مدنی ایران با مطالعه تطبیقی در اصول آیین دادرسی مدنی فراملی
• نارسایی‌های خدمات الکترونیک قضایی ایران در مواجهه با حقوق مراجعان
• دلایل نابرابری نتیجه دعاوی مشابه در دادرسی مدنی