ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی: دعوای ممانعت از حق عبارت است از:

تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۲ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

دعوای ممانعت از حق: دعوای کسی که در ملک دیگری حق ارتفاق یا حق انتفاع داشته و در عین حال که متصرف حق مذکور است شخص دیگری مانع ادامه تصرف او در حق مذکور شده‌است را دعوای ممانعت از حق گویند.

پیشینه

بخشی از ماده ۸ قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی مصوب ۱۲۹۰ نیز نمونه‌هایی در باب ممانعت از حق بیان کرده‌است: «ثالثاً - دعوی ممانعت از حق کسی در ملک دیگری از قبیل حق‌العبور، حق مرتع، حق مجری، حق ناودان …». همچنین، شایان ذکر است که این ماده، در ماده ۳۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318 پیش‌بینی شده بود.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

تفاوت این دعوا با دعوای تصرف عدوانی این است که در اینجا مورد دعوا برگرداندن تصرف در عین ملک نیست، بلکه در سایر حقوق عینی است مانند حق ارتفاق و حق انتفاع. لذا به دلیل اینکه حق انتفاع و حق ارتفاق در ملک غیر به وجود می‌آید، ملک غیر بودن از ارکان دعوی ممانعت از حق می‌باشد.

نکته‌ی دیگر این که، در دعوای ممانعت از حق دادگاه وارد دلایل مالکیت حق نمی‌شود. به بیان دیگر خواهان دلیلی مبنی بر وجود حق اصلی مطالبه نمی‌نماید. به عنوان مثال ممکن است خواهان به صرف استفاده عملی از حق مجرا در ملک غیر، ولو اینکه مالک حق مجرا نبوده، در دعوای ممانعت از حق پیروز شود.

در خصوص وجه تمایز حق ارتفاق و حق انتفاع نیز موارد ذیل حائز اهمیت است:

۱) حق ارتفاق دائمی است اما حق انتفاع موقتی است (به جز حبس مؤبد).

۲) حق ارتفاق برای کمال انتفاع از ملک صاحب حق است اما حق انتفاع برای استفاده مستقیم منتفع از مورد حق می‌باشد.

۳) حق ارتفاق مختص اموال غیرمنقول است اما موضوع حق انتفاع می‌تواند منقول یا غیرمنقول باشد.

۴) حق ارتفاق موضوعی است تابع ملک که با انتقال ملک نقل و انتقال می‌یابد اما حق انتفاع حقی است استقلالی که مستقلاً قابل نقل و انتقال و توقیف می‌باشد.

رویه‌های قضایی

• نظریه شماره 7/99/1136 مورخ 1399/08/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تکلیف دادستان به رسیدگی به جرایم تصرف عدوانی،ممانعت و مزاحمت از حق
• نظریه شماره 7/98/1896 مورخ 1399/02/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قطع انشعاب گاز منزل مسکونی توسط شرکت گاز با استناد به قرارداد

مصادیق و نمونه‌ها

1. شخص الف در ملک ب مجرایی داشته‌است، شخص ب یا شخص ثالثی (ج) مجرا را مسدود می‌نماید. شخص الف به عنوان دارنده حق مجرا می‌تواند به طرفیت ب یا ج دعوی ممانعت از حق مطرح نماید.
2. الف در خانه ب حق عبور دارد، ب که مالک خانه است از عبور الف جلوگیری می‌کند. الف دعوای ممانعت از حق به طرفیت صاحب خانه (ب) طرح می‌نماید.