ماده ۳۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۳۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی: ادعای جدید در مرحله تجدیدنظر مسموع نخواهد بود ولی موارد زیر ادعای جدید محسوب نمی‌شود:

1. مطالبه قیمت محکوم به که عین آن، موضوع رأی بدوی بوده یا مطالبه عین مالی که قیمت آن در مرحله بدوی مورد حکم قرار گرفته‌است.
2. ادعای اجاره بهاء و مطالبه بقیه اقساط آن و اجرت المثل و دیونی که موعد پرداخت آن در جریان رسیدگی بدوی، رسیده و سایر متفرعات از قبیل ضرر و زیان که در زمان جریان دعوا یا بعد از صدور رأی بدوی به خواسته اصلی تعلق گرفته و مورد حکم واقع نشده یا موعد پرداخت آن بعد از صدور رأی رسیده باشد.
3. تغییر عنوان خواسته از اجرت المسمی به اجرت المثل یا بالعکس

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

• ادعای جدید: «ادعاهایی که نتیجه خواسته اصلی محسوب می‌شوند و ادعاهایی که مکمل هستند (مانند درخواست پرداخت منافع تلف شده از زمان صدور رای)
• محکوم به: مال یا عمل موضوع حکم را محکوم به می‌نامند.
• عین: به مالی اطلاق می‌شود که قابل لمس و احساس بوده و وجود خارج داشته باشد.
• حکم: چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا بوده و قاطع باشد حکم نامیده می‌شود.
• اجاره بها: به آن چیزی که در عقد اجاره موضوع تراضی طرفین قرار گرفته؛ اجاره بها گویند.
• اجرت المثل: به مالی که صرف نظر از وجود یا عدم اذن مالک، بابت انتفاع از مال او، بدون وجود رابطه اجاره بین طرفین، باید پرداخت گردد؛ اجرت المثل گویند.
• از متفرعات: حقوقی است که علاوه بر اصل خواسته قابل مطالبه بوده و این مطالبه مستلزم اقامه دعوا مستقل نباشد و به صرف درخواست آن در دادخواست قابل رسیدگی باشد مانند هزینه دادرسی و خسارت ناشی از تأخیر تادیه دین.
• ضرر: به وارد نمودن نقص بر مال، آسیب بر جان و وهن در کلام دیگری، ضرر گویند.
• خواسته آن چیزی است که خواهان یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی، در دادخواست تقدیمی یا جلسه اول دادرسی آن را مورد مطالبه قرار داده‌است.

پیشینه

ماده ۵۰۹ قانون سابق تعمداً در قانون جدیدحذف شده‌است بنابراین دلیل جدید در دادگاه تجدیدنظر پذیرفته می‌شود حتی اگر مثلاً سندی باشد که با ایراد طرف مقابل از عداد دلایل خارج شده یا خارج از مهلت ارائه شده‌است و منظور از دلیل جدید دلیلی است که در مرحله بدوی مورد رسیدگی قرار نگرفته‌است. علت آن تفاوت میان ادعا و دلیل می‌باشد

نکات توضیحی وتفسیری دکترین

صدر ماده ۳۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی در ارتباط مستقیم با ماده ۷ قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد چرا که طرح ادعای جدید در مرحله تجدیدنظر مستلزم آن است که دادگاه تجدیدنظر نسبت به ادعایی رسیدگی کند که در دادگاه بدوی بدان رسیدگی نشده‌است. هچنین ماده ۳۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی در مورد دفاع ممنوعیت قائل نشده و سکوت کرده‌است چرا که فراهم بودن آزادی دفاع یک اصل اجتناب ناپذیر است.

انتقادات

نوع بیان حکم این ماده قابل انتقاد می‌باشد. به دلیل این که قانونگذار بندهای سه‌گانه ماده ۳۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی را تخصصاَ از اصل مذکور در صدر ماده خارج دانسته یعنی معتقد به خروج موضوعی بوده‌است (حکومت) در حالی که با بیان حکم به صورت اصل و استثنا سنخیت بیشتری دارد.

مصادیق و نمونه‌ها

• تغییر عنوان خواسته مانند آن که در جریان دعوایی که خواسته آن به استناد قرارداد اجاره مطالبه اجاره بهای معینی است، دادگاه بدوی حکم به بطلان قرارداد اجاره صادر می‌نماید. در مرحله تجدیدنظر محکوم علیه می‌تواند به دلیل استفاده متصرف از منافع ملک از او مطالبه اجرت المثل کند.
• دلیل جدید مثل اینکه سندی باشد که با ایراد طرف مقابل از عداد دلایل خارج شده یا خارج از مهلت ارائه شده‌است.

مقالات مرتبط

• ادعای جدید در مرحله تجدیدنظر در حقوق ایران و فرانسه
• طرح امور موضوعی و آثار آن در دعوای مدنی
• تحلیلی بر اصل وحدت رسیدگی در قانون آیین دادرسی مدنی
• اصول حاکم بر ارزیابی قضایی شرایط عمومی ادله اثبات مدنی
• دعوای‌اضافی
• اعمال اصل مغلوبیت در تجدیدنظرخواهی در حقوق ایران
• ادعای جدید در مرحلة تجدیدنظر در حقوق ایران و فرانسه

رویه قضایی

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۷۸۷ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۰۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صدور رأی برای مبالغی ناظر به بعد از زمان صدور حکم
• رای دادگاه درباره اعتراض به رای در قالب پاسخ به تجدیدنظرخواهی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۲۱۳۰۷۰۰۸۲۲)
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۴۸۰ مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۱۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره طرح ادعای جدید از سوی خوانده در مرحله تجدیدنظر
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۳۳۹ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۱۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ورود ثالث و جلب ثالث در مرحله تجدیدنظر