ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی: در کلیه مواردی که رأی دادگاه برای وصول دیِن به موقع اجرا گذارده می‌شود اجراء رأی از مستثنیات دیِن اموال محکوم علیه ممنوع می‌باشد.

تبصره - احکام جزائی دادگاه‌های صالح مبنی بر استرداد کل یا بخشی از اموال محکوم علیه یا ضبط آن مستثنی می‌باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۵۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
• ماده ۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
• ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
• ماده ۶۵ قانون اجرای احکام مدنی

توضیح واژگان

• دین: مفرد دیون است و به معنای وام، قرض، وام مدت دار است و در زبان عامیانه به «بدهی» معروف است.
• مستثنیات دین: اموالی که برابر قانون در هنگام اجرای حکم و قرار با سند رسمی مشمول مقررات اجرا نبوده و توقیف نمی‌شود و به ضرر مالک مدیون به فروش نمی‌رسد.

پیشینه

ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی، در قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸ وجود نداشته‌است.

مطالعات تطبیقی

مستثنیات دین ریشه در تاریخ حقوق همه ادیان و نظام‌های حقوقی دارد. در نظام حقوقی آمریکا نیز معافیت‌هایی برای بخشی از اموال بدهکار در نظر گرفته شده‌است.

نکات تفسیری دکترین ماده 523 قانون آیین دادرسی مدنی

رعایت مقررات مربوط به مستثنیات دین در هر کجا که دینی وجود دارد الزامی می‌باشد. خواه مرجع اعلام این دین دادگاه باشد یا مرجع غیر قضایی که به موجب قانون مجاز به صدور رأی می‌باشد، در هر حال رعایت مستثنیات دین الزامی است. ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی نیز، ممنوعیت استیفای محکوم‌به از مستثنیات دین اموال محکوم علیه را بیان می‌کند و بر اساس تبصره ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه حکم جزایی صادره از مراجع مبنی بر استرداد یا ضبط کل یا بخشی از اموال محکوم‌علیه باشد، مستثنیات دین در این مورد لحاظ نخواهد شد. شمول مستثنیات دین در دو مصوبه قانون اجرای احکام ذیل ماده ۶۵ این قانون و قانون اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا مشخص شده‌است.

نکات توضیحی ماده 523 قانون آیین دادرسی مدنی

مطابق قوانین مقررات مربوط به مستثنیات دین از قوانین آمره نبوده و توافق طرفین بر خلاف این مقررات ممکن می‌باشد.

سوابق و مستندات فقهی

مقررات آیین دادرسی مدنی ایران در مورد مستثنیات دین تا حد زیادی از متون فقهی به خصوص کتاب تحریرالوسیله اقتباس شده‌است. در قرآن کریم نیز، از جمله در آیات ۲۸۰ سوره بقره، ۲۸۶ سوره بقره، ۷ سوره طلاق، به مستثنیات دین اشاراتی شده‌است.

نکته‌ی دیگر آن که، حنفی‌ها و حنبلی‌ها، اعتقاد دارند که در صورتی که مدیون کسب و کاری داشته باشد که بتواند نیازمندی‌های خود را با کار کردن بدست آورد، هیچ‌یک از اموال او مشمول مستثنیات دین نمی‌باشد ولی اگر چنین نباشد، خوراک و پوشاک او و افراد تحت تکفل وی را مستثنی نموده و همچنین مسکن و خادم و مرکب را در آن صورت جزء مستثنیات عنوان نموده‌اند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 523 قانون آیین دادرسی مدنی

1. اجرای رأی دادگاه برای وصول دین نباید شامل مستثنیات دین محکوم علیه شود.
2. اموال مستثنیات دین از توقیف و اجرای رأی مصون هستند.
3. احکام جزائی که به استرداد یا ضبط اموال محکوم علیه حکم می‌دهند، شامل استثنا می‌شوند.
4. اجرای احکام مدنی تحت تأثیر مستثنیات دین قرار می‌گیرد، اما احکام جزائی در خصوص ضبط و استرداد اموال این محدودیت را ندارند.

رویه های قضایی

• رای دادگاه درباره تجدیدنظرخواهی از تصمیم دادگاه درخصوص رفع توقیف از مال (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۱۵۲۱)

• نظریه شماره 7/1400/229 مورخ 1400/03/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره توقیف منزل پیش‌خرید شده محکوم علیه

مصادیق و نمونه ها

• میز و صندلی و مبلمان گران‌قیمت جز مستثنیات دین نیست چرا که بدون آن زندگی مختل نمی‌شود.
• لباس و اشیاء و لوازم مورد احتیاج افراد تحت تکفل مدیون و همچنین آذوقه مورد نیاز مدیون و خانواده اش جز مستثنیات دین می‌باشد.

مقالات مرتبط

طرق شناسایی اموال در اعسار و مستثنیات دین