ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی: درخصوص مطالبه خسارت وارده، خواهان باید این جهت را ثابت نماید که زیان وارده بلاواسطه ناشی از عدم انجام تعهد یا تأخیر آن و یا عدم تسلیم خواسته بوده‌است در غیراین صورت دادگاه دعوای مطالبه خسارت را رد خواهد کرد. ماده ۵۲۱ - هزینه‌هایی که برای اثبات دعوا یا دفاع ضرورت نداشته نمی‌توان مطالبه نمود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

ضرر معنوی: صدمه و آسیب به منافع عاطفی و غیرمالی را ضرر معنوی می‌نامند، مانند از بین رفتن آبرو، حیثیت و آزادی یا رنج‌های روحی و امثالهم .

ضرر: منظور از ضرر یا خسارت این است که در اموال شخص نقصی ایجاد شود یا اینکه متافع مسلم او از دست برود یا سلامت جسمی و روحی یا حیثیت وی یا به‌طور کلی سرمایه‌های مادی و معنوی وی خدشه دار شود.

خسارت بی واسطه: خسارت مستقیم یا بی واسطه خسارتی است که نزدیک‌ترین نتیجه تخلف از انجام تعهد باشد، و امر دیگری واسطه انتساب خسارت به تخلف مزبور نباشد.

پیشینه

«در ماده ۶۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی امکان محکومیت محکوم له به هزینه دادرسی را مد نظر قرار داده‌است، دیوان عالی کشور فرانسه نیز تقسیم هزینه‌ها میان طرفین را از اختیارات تشخیصی قضات رسیدگی‌های ماهوی دانسته و مقرر داشته‌است که قراردادهای خصوصی طرفین نیز نمی‌توانند این اختیار را محدود کنند. همان‌طور که در شرح اصل ۲۴ گفته شد که در انگلستان مطابق بند الف قسمت ۴ بند ۳ ماده ۴۴ قانون آیین دادرسی مدنی سوءرفتار محکوم له ممکن است موجب عدم صدور حکم به پرداخت خسارات و هزینه‌ها به نفع وی شود.»

در قانون ایران نیز همان‌طور که قبلاً در ماده ۷۲۸ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ نیز بیان شده بود برای برقراری مسولیت قراردادی لازم است میان نقض عهد با ورود خسارت، رابطه سببیت وجود داشته باشد. اما دراین قانون جدید آیین دادرسی مدنی مفاد مشابه آن دیده نمی‌شود.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

مسئولیت قراردادی الزام تعهد به جبران خسارتهایی است که در نتیجه عدم اجرای قرارداد به طرف وارد می‌شود و از آن جا که ریشه این مسئولیت در قرارداد خصوصی طرفهاست به آن مسئولیت قراردادی می‌گویند. برای اینکه خسارت قابل مطالبه باشد باید ورود خسارت و ضرر به شخص محرز و مسلم باشد و این خسارت باید مستقیم و بلافاصله ناشی از فعل یا ترک فعل طرف باشد. منظور از خسارت مستقیم یا بی واسطه خسارتی است که نزدیک‌ترین نتیجه تخلف از انجام تعهد باشد، و امر دیگری واسطه انتساب خسارت به تخلف مزبور نباشد.

در حقوق ایران حتی در مواردی که مسئولیت عامل ورود زیان مفروض است؛ باز هم اگر عامل ثابت نماید که ورود ضرر را نمی‌توان به او منسوب نمود و علت منحصر ورود ضرر شخص زیان دیده‌است، از مسئولیت معاف خواهد بود.

رویه های قضایی

• رای دادگاه درباره اعتبار توافقات میان راننده زیاندیده و شرکت بیمه در خصوص مطالبه خسارات
• رای دادگاه درباره ابطال اقرار نامه رسمی به دلیل کذب بودن آن (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۳۶۶)
• رای دادگاه درباره اشاعه حقوق مالکین درقسمت های مشترک آپارتمان (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۳۰۱۲۹۵)
• رای دادگاه درباره استناد به علت خارجی در مطالبه وجه التزام (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۳۰۰۱۶۱)
• رای دادگاه درباره استناد به ربوی بودن چک در برابر دارنده ثالث و استناد به رای کیفری به عنوان سند مکتوم
• رای دادگاه درباره اصل حاکم بر ظهرنویسی اسناد تجاری (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۴۰۰۶۳۳)

مصادیق و نمونه‌ها

• خسارت مستقیم تلف مال مانند تلف شدن مواد غذایی سپرده شده به سردخانه که در اثر عدم تنظیم درجه حرارت مناسب به وسیله مسئول سردخانه، فاسد شده باشد ف که خسارت مزبور زاییده مستقیم تخلف از انجام تعهد مربوط به نگهداری مواد مذکور است.

مقالات مرتبط

• تحلیل دو رأی درباره زیان معنوی ناشی از نقض تعهدات قراردادی
• زمان ارزیابی خسارت ناشی از نقض قرارداد (مطالعه تطبیقی حقوق ایران و انگلستان)
• بررسی تطبیقی امکان محاسبه و مطالبه خسارت در کنار فسخ قرارداد در حقوق ایران و انگلیس
• بررسـی تطبیقـی فرض سببیت در مسئولیت قراردادی
• بررسی تطبیقی ضابطه تشخیص خسارت غیرمستقیم قراردادی
• مروری بر شیوه‌های خاص ارزیابی خسارت قراردادی با تکیه بر مواد 75 و 76 کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران

• عدم‌ النفع قابل مطالبه نیست

• اهداف و مبانی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد با تأکید بر آرای قضایی
• بررسی تطبیقی مسئولیت متصدیان حمل و نقل هوایی برای عدم اجرا یا عدم اجرای به موقع قرارداد
• حقوق ناشی از تأخیر در پرداخت تعهدات پولی
• امکان جبران کامل خسارات در اصول قراردادهای تجاری بینالمللی، کنوانسیون قراردادهای بیع بینالمللی کالا و حقوق ایران
• تأثیر قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 بر امکان مطالبه خسارات معنوی و عدم نفع در نظام حقوقی ایران
• شیوه‌های‌ جبران‌ خسارت‌ ناشی‌ از نقض‌ تعهد قراردادی‌ در کنوانسیون‌ بیع‌ بین‌المللی‌ کالا
• تسهیل در اثبات مسئولیت مدنی قراردادی و خارج از قرارداد ارائه‌دهندگان خدمات حرفه‌ای صرف در حقوق ایران با مطالعۀ تطبیقی حقوق فرانسه و کامن‌