ماده ۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی: رسیدگی به دعوای اعسار به‌طور کلی با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را دارد یا ابتدا به آن رسیدگی نموده‌است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده 20 قانون اعسار مصوب 1313
• ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
• ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۳۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۵۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی

پیشینه

در قانون آیین دادرسی مدنی سابق رسیدگی به دعوای اعسار در سه ماده، شامل اعسار نسبت به خواسته، برگ‌های اجرائیه و هزینه دادرسی پیش‌بینی شده بود (ماده ۳۹، ۴۰ و ۴۱ قانون سابق) که در این مواد رسیدگی به اعسار از هزینه دادرسی و نسبت به خواسته در صلاحیت دادگاه اصلی صادر کننده رأی یا رسیدگی کننده به آن بود. همچنین، رسیدگی به اعسار در مقابل برگه‌های اجرائیه در صلاحیت دادگاه محل اقامت مدعی تعیین شده‌ است. در مواد ۲۰ و ۲۱ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳ نیز طرق رسیدگی به این دعوی مشخص گردیده بود. در ماده 20 قانون اعسار مصوب 1313 چنین مقرر شده بود: مرجع رسیدگی به دعوای اعسار در مورد محکوم‌به محکمه‌ای است که بدایتا به دعوی اصلی رسیدگی کرده‌است. دعوی اعسار در مقابل اوراق اجرائیه ثبت اسناد در محکمه اقامه مدعی اعسار اقامه خواهد شد.

نکات تفسیری دکترین ماده 24 قانون آیین دادرسی مدنی

دعوای اعسار در موارد ذیل قابل طرح است:

۱) دعوا برای معافیت از پرداخت هزینه دادرسی دعوی اقامه شده در مرحله بدوی باشد.

۲) دعوا برای معافیت از پرداخت هزینه دادرسی در مرحله تجدیدنظر باشد.

۳) دعوا برای معافیت از پرداخت هزینه دادرسی فرجام خواهی باشد.

۴) دعوا برای اعسار از پرداخت محکوم‌به باشد.

مطابق ماده ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی، هر چهار دعوای مذکور باید در دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، مطرح شود. ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی نیز موید این معناست. در این موارد رسیدگی به دعوای اعسار از پرداخت محکوم‌به خارج از نوبت صورت می‌پذیرد. همچنین، شایان ذکر است که دادگاه بدوی مطلقاً مسئول رسیدگی به اعسار از هزینه دادرسی است و اگر دادگاه بدوی به ادعای اعسار رسیدگی نکرد و از حکم تجدیدنظر خواهی شد، دادگاه تجدیدنظر باید رسیدگی خود را متوقف و پرونده را برای تعیین تکلیف راجع به اعسار به دادگاه بدوی ارسال کند. نکته‌ی دیگر آن که با توجه به بند الف ماده ۳۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی دعوای اعسار، دعاوی مالی محسوب می‌شود و می‌تواند در حدود مقررات قابل تجدیدنظر باشد. در این صورت خواسته باید، بر حسب مورد، میزان هزینه دادرسی یا میزان محکوم‌بهی باشد که از پرداخت آن ادعای اعسار شده‌است. ماده ۵۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی که حکم صادره را حضوری اعلام نموده اما بر قطعیت آن تصریح نکرده نیز، موید این امر است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 24 قانون آیین دادرسی مدنی

1. دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار همان دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی اولیه به دعوای اصلی را دارد.
2. اگر دادگاهی به دعوای اصلی رسیدگی کرده، همان دادگاه برای رسیدگی به دعوای اعسار نیز صالح است.
3. دعوای اعسار همواره باید در چارچوب صلاحیت دادگاه نخستین مطرح شود.
4. تعیین صلاحیت دادگاه برای دعوای اعسار بر اساس صلاحیت دعوای اصلی انجام می‌شود.

رویه های قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مرجع حل اختلاف در صلاحیت میان دادگاه عمومی حقوقی و کیفری
• نظریه شماره 7/98/961 مورخ 1398/07/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/98/1301 مورخ 1398/09/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• رای وحدت رویه شماره 722 مورخ 1390/10/13 هیات عمومی دیوان عالی کشور
• نظریه شماره 7/1400/242 مورخ 1400/04/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صلاحیت رسیدگی شعب متعدد دادگاه و مرجع صالح در دعوا اعتراض ثالث اجرایی
• رای دادگاه درباره اعسار مدیون در دین ناشی از معاملات معوض (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۵۰۰۸۹۵)
• رای دیوان عالی کشور درباره دادگاه صالح در دعوای ناشی از تعهدات شرکت در مقابل اشخاص خارج از شرکت (دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۶۳۹۰۰۰۰۱۴۳۴۰۶)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره دادگاه صالح در دعوای اعسار و تقسیط محکوم به موضوع رای داوری

مقالات مرتبط

• رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگاه‌های کیفری
• نوآوری‌های قانون نحوۀ اجرای محکومیت‌های مالی