ماده ۲۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
تشخیص ارزش و تأثیر گواهی با دادگاه است.
'''ماده ۲۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی''': تشخیص ارزش و تأثیر [[شهادت|گواهی]] با [[دادگاه]] است.
* {{زیتونی|[[ماده ۲۴۰ قانون آیین دادرسی مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۲۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}
 
== مواد مرتبط ==
 
* [[ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده ۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی]]


== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
گواهی: عبارت است از این که شخص به نفع یکی از اصحاب دعوی وبر ضرر دیگری اعلام اطلاع و خبر از وقوع امری کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دستور موقت|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1854052|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=ادریسیان|چاپ=2}}</ref>
[[شهادت|گواهی]]: عبارت است از این که [[شخص حقیقی|شخص]] به [[نفع]] یکی از [[اصحاب دعوا|اصحاب دعوی]] و بر [[ضرر]] دیگری اعلام اطلاع و خبر از وقوع امری کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دستور موقت|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1854052|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=ادریسیان|چاپ=2}}</ref>


== پیشینه ==
== پیشینه ==
برخی از حقوقدانان در تفسیر ماده ۴۳۴ ق.ا.د. م سال ۱۳۱۸ که تکرار مفاد این ماده می‌باشد اینگونه اظهارداشته اند که چنانچه از گفتار گواهان دعوای مدعی در نظر دادگاه ثابت شود دادگاه مطابق آن رای صادر می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1253264|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref>
مفاد این ماده در [[ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸]] نیز بیان شده بود.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1253264|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref>


== نکات توضیحی وتفسیری دکترین ==
== نکات توضیحی وتفسیری دکترین ==
برخی از حقوقدانان در تفسیر ماده ۴۳۴ ق.ا.د. م سال ۱۳۱۸ که تکرار مفاد این ماده می‌باشد اینگونه اظهارداشته اند که چنانچه از گفتار گواهان دعوای مدعی در نظر دادگاه ثابت شود دادگاه مطابق آن رای صادر می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1253264|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref>
در خصوص این ماده، موارد زیر حائز اهمیت است:
 
اولاً، برخی از حقوقدانان در تفسیر [[ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸]] که تکرار مفاد این ماده می‌باشد، اینگونه اظهار داشته‌اند که چنانچه از گفتار گواهان [[دعوا|دعوای]] [[مدعی]] در نظر [[دادگاه]] ثابت شود، دادگاه مطابق آن [[رأی]] صادر می‌نماید.<ref name=":0" />
 
ثانیاً، مطابق [[ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی|مواد ۲۳۰]] و [[ماده ۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی|۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی]] [[اظهار|اظهارات]] [[شاهد|گواه]] دارای شرایط شاهد و [[شهادت]] در حکم [[بینه]] شرعی بوده و اظهارات آن‌ها برای قاضی [[حجت]] است و اختیار قاضی برای اعلام بی‌اعتباری گواهی منحصر به مواردی است که اظهارات گواه ارزش اثباتی برای دعوا نداشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=572276|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref>
 
ثالثاً، از ظاهر این ماده چنین برداشت می‌شود که گواهی [[دلیل]] نیست، بلکه [[اماره قضایی]] است؛ زیرا اگر دلیل دارای شرایط قانونی باشد، باید به آن اهمیت داد ولی ظاهراً منظور از تشخیص ارزش و تأثیر گواهی، بررسی شرایط گواهی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=سلسبیل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=472524|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref>
 
== نکات توضیحی ==
در صورتی که [[دادرس]] گواهی را بی‌ارزش بشمارد، باید علت مخالفت و جهات قانون آن را در رأی خود قید نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی وزارت دادگستری دوره جدید شماره 3 اردیبهشت 1352|ترجمه=|جلد=|سال=1352|ناشر=مروستی-یحیی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1323772|صفحه=|نام۱=یحیی|نام خانوادگی۱=مروستی|چاپ=}}</ref>
 
== مطالعات فقهی ==
در تفسیری منسوب به امام حسن عسگری (ع): «اگر دو نفر نزاع شان را در مورد [[حق|حقی]] پیش رسول خدا (ص) می‌آوردند، ایشان پیوسته به [[مدعی]] می‌فرمود: تو [[بینه]] داری؟ پس اگر بینه‌ای می‌آورد که او را می‌پسندید و می‌شناخت، حکم را بر [[مدعی علیه]] جاری می‌کرد ولی اگر بینه نداشت، مدعی علیه را به خدا [[سوگند]] می‌داد که آنچه مدعی [[ادعا]] می‌کند، بر عهده او نیست و نه حتی برخی از آن و اگر مدعی شاهدانی می‌آورد که آنان را نه به خوبی و نه به بدی می‌شناخت، به آنان می‌فرمود: قبیله‌های شما کجاست؟ آنان را بیان می‌کردند؛ بازارتان کجاست؟ آنان مشخص می‌کردند؛ منزل‌تان کجاست؟ خصوصیات آن را می‌گفتند. پس از آن، افراد درگیر و شاهدان را برابرش حاضر می‌ساخت. سپس دستور می‌داد نام‌های مدعی و مدعی علیه و شاهدان نوشته شود و مورد شهادت را مشخص می‌کرد. سپس آن را به مردی از یاران خویش تحویل می‌داد. پس از آن مشابه همان را به مرد دیگری از یاران خویش می‌داد. سپس می‌فرمود: هر کدام از شما دو نفر به گونه‌ای که دیگری نفهمد به سوی قبیله‌های آنان و بازارهایشان و جایگاهشان و محلی که زندگی می‌کنند برود و دربارهٔ این دو تحقیق کند، آن دو هم می‌رفتند و می‌پرسیدند پس اگر مردم خوبی می‌گفتند و فضیلتی ذکر می‌کردند آن دو نزد رسول اکرم (ص) می‌آمدند و او را بدان خبر می‌دادند و ایشان افرادی که مدح کرده بودند را دعوت کرده و در مورد شهود از آنان تحقیق می‌کردند. پس از تأیید شهود توسط گواهان محلی، حضرت بر مبنای شهادت آنان حکم می‌دادند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیةاله سیدحسین بروجردی (جلد سیم) (قضا و شهادات و حدود و تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2790208|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=مهدی (ترجمه)|نام خانوادگی۳=حسینیان قمی|چاپ=1}}</ref>


مطابق مواد ۲۳۰ و ۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی اظهارات گواه دارای شرایط شاهد و شهادت در حکم بینه شرعی بوده و اظهارات آن‌ها برای قاضی حجت است و اختیار قاضی برای اعلام بی‌اعتباری گواهی منحصر به مواردی است که اظهارات گواه ارزش اثباتی برای دعوا نداشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=572276|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref>
== رویه‌های قضایی ==
* [[رای دادگاه درباره اسقاط ضمنی حق فسخ ناشی از عدم تأدیه وجه چک ثمن معامله (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۱۳۰۰)]]
* [[رای دادگاه درباره اعتبار شهادت اقربای نسبی و سببی مدعی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۰۰۵۹)]]
* [[رای دادگاه درباره ادعای همزمان جعل و پرداخت وجه چک (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۱۴۹۱)]]
* [[رای دادگاه درباره اعتراض ثالث اجرایی به استناد سند عادی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۰۹۲۶)]]
* [[رای دادگاه درباره استیفاء از اموال زوجه با اذن وی (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۱۰۰۱)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره دعوی بطلان طلاق به ادعای صوری بودن طلاق و رجوع از طلاق بائن یائسه]]


در صورتی که دادرس گواهی را بی‌ارزش بشمارد باید علت مخالفت و جهات قانون آن را در رای خود قید نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی وزارت دادگستری دوره جدید شماره  3 اردیبهشت 1352|ترجمه=|جلد=|سال=1352|ناشر=مروستی-یحیی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1323772|صفحه=|نام۱=یحیی|نام خانوادگی۱=مروستی|چاپ=}}</ref>
== مقالات مرتبط ==


از ظاهر این ماده چنین برداشت می‌شود که گواهی دلیل نیست، بلکه اماره قضایی است؛ زیرا اگر دلیل دارای شرایط قانونی باشد، باید به آن اهمیت داد ولی ظاهراً منظور از تشخیص ارزش و تأثیر گواهی، بررسی شرایط گواهی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=سلسبیل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=472524|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref>
* [[تحلیلی بر اقناع قضایی در فرایند کشف امور موضوعی دعاوی مدنی‏]]
* [[اندیشه های استاد جعفری لنگرودی درباره علم در دلایل اثبات]]
* [[واکاوی آیات و روایات ادله اثباتی شهادت زن]]


== سوابق و مستندات فقهی ==
== منابع ==
در تفسیری منسوب به امام حسن عسگری (ع): «اگر دو نفر نزاع شان را در مورد حقی پیش رسول خدا (ص) می‌آوردند، ایشان پیوسته به مدعی می‌فرمود: تو بینه داری؟ پس اگر بینه ای می‌آورد که او را می‌پسندید و می‌شناخت، حکم را بر مدعی علیه جاری می‌کرد ولی اگر بینه نداشت، مدعی علیه را به خدا سوگند می‌داد که آنچه مدعی ادعا می‌کند، بر عهده او نیست و نه حتی برخی از آن و اگر مدعی شاهدانی می‌آورد که آنان را نه به خوبی و نه به بدی می‌شناخت، به اهدان می‌فرمود: قبیله‌های شما کجاست؟ آنان را بیان می‌کردند؛ بازارتان کجاست؟ آنان مشخص می‌کردند؛ منزل تان کجاست؟ خصوصیات آن را می‌گفتند. پس از آن، افراد درگیر و شاهدان را برابرش حاضر می‌ساخت. سپس دستور می‌داد نام‌های مدعی و مدعی علیه و شاهدان نوشته شود و مورد شهادت را مشخص می‌کرد. سپس آن را به مردی از یاران خویش تحویل می‌داد. پس از آن مشابه همان را به مرد دیگری از یاران خویش می‌داد. سپس می‌فرمود: هرکدام از شما دونفر به گونه ای که دیگری نفهمد به سوی قبیله‌های آنان و بازارهایشان و جایگاهشان و محلی که زندگی می‌کنند برود و دربارهٔ این دو تحقیق کند، آن دو هم می‌رفتند و می‌پرسیدند پس اگر مردم خوبی می‌گفتند و فضیلتی ذکر می‌کردند آن دو نزد رسول اکرم (ص) می‌آمدند و اورا بدان خبر می‌دادند و ایشان افرادی که مدح کرده بودند را دعوت کرده و در مورد شهود از آنان تحقیق می‌کردند. پس از تأیید شهود توسط گواهان محلی، حضرت بر مبنای شهادت آنان حکم می‌دادند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیةاله  سیدحسین بروجردی (جلد سیم) (قضا و شهادات و حدود و تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2790208|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=مهدی (ترجمه)|نام خانوادگی۳=حسینیان قمی|چاپ=1}}</ref>
{{پانویس|۲}}
{{مواد قانون آیین دادرسی مدنی}}


== منابع: ==
[[رده:مواد قانون آیین دادرسی مدنی]]
{{پانویس}}
[[رده:دادرسی نخستین]]
[[رده:رسیدگی به دلایل]]
[[رده:شهادت]]
[[رده:اختیارات قاضی]]
[[رده:تشخیص ارزش شهادت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۳

ماده ۲۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی: تشخیص ارزش و تأثیر گواهی با دادگاه است.

مواد مرتبط

توضیح واژگان

گواهی: عبارت است از این که شخص به نفع یکی از اصحاب دعوی و بر ضرر دیگری اعلام اطلاع و خبر از وقوع امری کند.[۱]

پیشینه

مفاد این ماده در ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸ نیز بیان شده بود.[۲]

نکات توضیحی وتفسیری دکترین

در خصوص این ماده، موارد زیر حائز اهمیت است:

اولاً، برخی از حقوقدانان در تفسیر ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸ که تکرار مفاد این ماده می‌باشد، اینگونه اظهار داشته‌اند که چنانچه از گفتار گواهان دعوای مدعی در نظر دادگاه ثابت شود، دادگاه مطابق آن رأی صادر می‌نماید.[۲]

ثانیاً، مطابق مواد ۲۳۰ و ۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی اظهارات گواه دارای شرایط شاهد و شهادت در حکم بینه شرعی بوده و اظهارات آن‌ها برای قاضی حجت است و اختیار قاضی برای اعلام بی‌اعتباری گواهی منحصر به مواردی است که اظهارات گواه ارزش اثباتی برای دعوا نداشته باشد.[۳]

ثالثاً، از ظاهر این ماده چنین برداشت می‌شود که گواهی دلیل نیست، بلکه اماره قضایی است؛ زیرا اگر دلیل دارای شرایط قانونی باشد، باید به آن اهمیت داد ولی ظاهراً منظور از تشخیص ارزش و تأثیر گواهی، بررسی شرایط گواهی است.[۴]

نکات توضیحی

در صورتی که دادرس گواهی را بی‌ارزش بشمارد، باید علت مخالفت و جهات قانون آن را در رأی خود قید نماید.[۵]

مطالعات فقهی

در تفسیری منسوب به امام حسن عسگری (ع): «اگر دو نفر نزاع شان را در مورد حقی پیش رسول خدا (ص) می‌آوردند، ایشان پیوسته به مدعی می‌فرمود: تو بینه داری؟ پس اگر بینه‌ای می‌آورد که او را می‌پسندید و می‌شناخت، حکم را بر مدعی علیه جاری می‌کرد ولی اگر بینه نداشت، مدعی علیه را به خدا سوگند می‌داد که آنچه مدعی ادعا می‌کند، بر عهده او نیست و نه حتی برخی از آن و اگر مدعی شاهدانی می‌آورد که آنان را نه به خوبی و نه به بدی می‌شناخت، به آنان می‌فرمود: قبیله‌های شما کجاست؟ آنان را بیان می‌کردند؛ بازارتان کجاست؟ آنان مشخص می‌کردند؛ منزل‌تان کجاست؟ خصوصیات آن را می‌گفتند. پس از آن، افراد درگیر و شاهدان را برابرش حاضر می‌ساخت. سپس دستور می‌داد نام‌های مدعی و مدعی علیه و شاهدان نوشته شود و مورد شهادت را مشخص می‌کرد. سپس آن را به مردی از یاران خویش تحویل می‌داد. پس از آن مشابه همان را به مرد دیگری از یاران خویش می‌داد. سپس می‌فرمود: هر کدام از شما دو نفر به گونه‌ای که دیگری نفهمد به سوی قبیله‌های آنان و بازارهایشان و جایگاهشان و محلی که زندگی می‌کنند برود و دربارهٔ این دو تحقیق کند، آن دو هم می‌رفتند و می‌پرسیدند پس اگر مردم خوبی می‌گفتند و فضیلتی ذکر می‌کردند آن دو نزد رسول اکرم (ص) می‌آمدند و او را بدان خبر می‌دادند و ایشان افرادی که مدح کرده بودند را دعوت کرده و در مورد شهود از آنان تحقیق می‌کردند. پس از تأیید شهود توسط گواهان محلی، حضرت بر مبنای شهادت آنان حکم می‌دادند.[۶]

رویه‌های قضایی

مقالات مرتبط

منابع

  1. محمدرضا ادریسیان. دستور موقت. چاپ 2. ققنوس، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1854052
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ علی عباس حیاتی. آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. میزان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1253264
  3. علی مهاجری. قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 1. فکرسازان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 572276
  4. علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 472524
  5. یحیی مروستی. مجله حقوقی وزارت دادگستری دوره جدید شماره 3 اردیبهشت 1352. مروستی-یحیی، 1352.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1323772
  6. احمد اسماعیل تبار، سیداحمدرضا حسینی و مهدی (ترجمه) حسینیان قمی. منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیةاله سیدحسین بروجردی (جلد سیم) (قضا و شهادات و حدود و تعزیرات). چاپ 1. فرهنگ سبز، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2790208