ماده ۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری

پس از آنکه متهم تحت تعقیب قرار گرفت، زیان دیده از جرم می‌تواند تصویر یا رونوشت مصدق تمام ادله و مدارک خود را جهت پیوست به پرونده به مرجع تعقیب تسلیم کند و تا قبل از اعلام ختم دادرسی، دادخواست ضرر و زیان خود را تسلیم دادگاه کند. مطالبه ضرر و زیان و رسیدگی به آن، مستلزم رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

یک فرض در خصوص شیوه طرح دعوای ضرر و زیان ناشی از جرم عبارت است از طرح دعوی خصوصی به تبع دعوی عمومی در دادگاه کیفری. به عبارتی دعوی عمومی و خصوصی مقارن با یکدیگر در دادگاه کیفری مطرح می‌شوند. طبق این ماده این حق به زیاندیده از جرم داده شده‌است که تا قبل از اعلام ختم دادرسی، دادخواست ضرر و زیان را تقدیم دادگاه کیفری نماید؛ بنابراین حتی در صورت صدور کیفرخواست و قبل از شروع به دادرسی در دادگاه می‌تواند به این امر اقدام نماید.گفتنی است موعد ختم دادرسی برای تقدیم دادخواست ضرر و زیان، در برخی موارد با استثناء مواجه شده‌است.در این باره بدیهی است که مدعی خصوصی تکلیفی ندارد که دعوای ضرر و زیان خود را در ضمن دعوای عمومی مطرح نماید، بلکه می‌تواند آن را به صورت مستقل در دادگاه حقوقی مطرح کند. ضمناً دانایان حقوق جزا معتقدند که اشتغال به دعوای ضرر و زیان، دادرسان را از دقت نظر در امر کیفری بازمی‌دارد. به همین دلیل پذیرش دادخواست ضرر و زیان را به شرایط خاصی منوط کرده‌اند. مثل آنکه ضرر و زیان باید مستقیماً ناشی از جرم باشد.

رویه های قضایی

رأي وحدت رويه شماره 730 مورخ 28 /3 /1392 هيأت عمومي ديوان عالي كشور: ماده 3 (اصلاحي 1 /8 /1385) قانون حفظ كاربري اراضي زراعي و باغ‌ها مصوّب 31 /3 /1374 كه دادگاه را مكلف كرده ضمن صدور حكم مجازات براي مالكان يا متصرفان اراضي زراعي و باغ‌هاي موضوع اين قانون كه به صورت غيرمجاز و بدون اخذ مجوز از كميسيون موضوع تبصره (1) اصلاحي 1 /8 /1385 ماده (1) قانون اقدام به تغيير كاربري نمايند، حكم بر قلع و قمع بنا نيز صادر نمايد با توجه به اينكه قلع و قمع بنا جزء لاينفك حكم كيفري است، نسبت به جرايم واقع شده پيش از لازم‌الاجرا شدن آن ماده حاكميت ندارد.