ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری: بازپرس مکلف است برای جلوگیری از امحای آثار و علائم جرم، اقدامات فوری را به عمل آورد و در تحصیل و جمع‌آوری ادله وقوع جرم تأخیر نکند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۱۸۹ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۱۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۳ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری

توضیح واژگان

بازپرس دادرسی است که شغل وی استنطاق از متهمین و تحقیق از مطلعین راجع به اتهام است، به‌طور کلی کشف جرم و جلوگیری از فرار متهم از اهم وظایف اوست. در اصطلاح دیگری بازپرس را قاضی تحقیق یا مستنطق می‌نامند، هرچند اصطلاح اول عملاً استعمال نمی‌شود و اصطلاح دوم در شرف متروک شدن است، گفتنی است اصطلاح جاری در حال حاضر، همان بازپرس است.

پیشینه

ماده ۴۵ قوانین موقتی محاکمات جزایی ۱۲۹۱ (آیین دادرسی کیفری) مقرر می‌داشت: «مستنطق در تحصیل و جمع‌آوری اسباب دلایل جرم نباید به هیچ وجه تعویق را جایز بداند و باید اقدامات فوری برای جلوگیری از اعدام یا اضمحلال اثرات جرم به عمل آورد.»

تبصره - تخلف از مواد ۴۴ و ۴۵ موجب محکومیت انتظامی از درجه ۳ به بالا است.

فلسفه و مبانی نظری

اقداماتی که از سوی قضات تحقیق به عمل می‌آید، آنگاه مفید واقع می‌شود که در زمان مناسب و با سرعت لازم شروع و خاتمه یابد؛ بنابراین باید از به تعویق انداختن هرگونه اقدامی که ضرورت آن احساس می‌شود، خودداری کرد، در واقع سرعت در رسیدگی کیفری آنگاه به نتیجه مطلوب منجر خواهد شد که توأم با دقت باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده 95 قانون آیین دادرسی کیفری

بهتر است مقام قضایی سعی کند تا به محل وقوع جرم رفته و صحنه آن را از نزدیک مشاهده کند، این روش مطمئن‌ترین راه برای شروع تحقیقات مقدماتی است و هرگونه احتمال از بین رفتن آثار جرم و دلایل را منتفی می‌کند،در واقع نباید در تحصیل و جرم آوری دلایل جرم تعلل کرد و شایسته‌است اقدامات مقتضی را بدون فوت وقت به انجام رساند. فوایدی بر این نیز مترتب است از جمله آنکه: ۱- از زمان وقوع جرم فاصله گرفته نمی‌شود و کشف آن مشکل‌تر نخواهد شد ۲- متهم در بلاتکلیفی به سر نبرده و دچار اختلالات روانی نمی‌شود ۳- دلایل جرم از بین نمی‌رود.ضمناً فوریت اقدام در این ماده مربوط به جلوگیری از امحای آثار و علائم جرم است، نه کلیه مراحل تحقیقات مقدماتی؛ بنابراین اگر پس از جمع‌آوری دلایل جرم، قاضی دادگاه یا قاضی تحقیق، توضیحی از طرفین لازم بداند، حتی با تعیین وقت تحقیقاتی می‌تواند این توضیحات را استماع کند و لازم نیست به فوریت اقدام نمایند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 95 قانون آیین دادرسی کیفری

1. تکلیف قانونی بازپرس در جلوگیری از امحای آثار و علائم جرم
2. لزوم انجام اقدامات فوری توسط بازپرس
3. اهمیت تحصیل و جمع‌آوری ادله وقوع جرم
4. ضرورت عدم تأخیر در جمع‌آوری ادله توسط بازپرس
5. وظایف بازپرس در مراحل اولیه تحقیقات مجرمانه
6. تمرکز بر حفظ آثار جرم به عنوان عنصر کلیدی در فرایند دادرسی کیفری
7. تسریع در فرآیند تحقیقات به منظور جلوگیری از اتلاف مدارک و شواهد

رویه های قضایی

• طبق رای شماره ۱۲–۱۳۰۶/۴/۱۳دادگاه انتظامی قضات: «پس از اطلاع دادستان از وقوع واقعه که منجر به اتلاف عده ای شده باشد، باید فوراً شروع به تعقیب قضیه نمود و اقدام لازم برای جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم را به عمل آورد. تسامح در این امر تخلف است.»
• نظریه شماره 7/1400/1869 مورخ 1400/01/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان تسری ملاک ماده ۳۱۴ قانون آ.د.ک به مرحله تحقيقات مقدماتی
• نظریه شماره 1138/5/7 مورخ 1395/05/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه