ماده ۱۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۱۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری: تفتیش و بازرسی منزل یا محل سکنای افراد در حضور متصرف یا ارشد حاضران و در صورت ضرورت با حضور شهود تحقیق، ضمن رعایت موازین شرعی و قانونی، حفظ نظم محل مورد بازرسی و مراعات حرمت متصرفان و ساکنان و مجاوران آن به عمل می‌آید.

تبصره - هرگاه در محل مورد بازرسی کسی نباشد، در صورت فوریت، بازرسی در غیاب متصرفان و ساکنان محل، با حضور دو نفر از اهل محل به عمل می‌آید و مراتب فوریت در صورتمجلس قید می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۸ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۱۴۵ قانون آیین دادرسی کیفری
• اصل ۲۴ قانون اساسی
• اصل ۹۷ قانون اساسی
• اصل ۹۸ قانون اساسی
• اصل ۹۹ قانون اساسی
• اصل ۱۰۰ قانون اساسی

پیشینه

سابقاً ماده ۹۸ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۷۸) در این خصوص وضع شده بود.

مطالعات تطبیقی

در حقوق فرانسه، حضور متهم در حین امر بازرسی و بدون اطلاع قبلی وی از موضوع ضروری است، در فرض ناتوانی یا عدم تمایل متهم به حضور در محل بازرسی، می‌تواند به انتخاب خود، نماینده ای در این خصوص تعیین کند، در غیر این صورت دو نفر به انتخاب بازپرس در جلسه بازرسی حضور خواهند داشت.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

لزوم رعایت موارد ذکر شده در خصوص اماکنی نظیر سینماها نیز لازم الرعایه بوده و مأمورین باید پیش از بازدید از سینما، متصدی یا صاحب آن را از این امر مطلع کنند. همچنین لازم است از اعطای دستور کلی برای ورود و تفتیش اماکن خودداری شده و محلی که برای ورود به آن مجوز صادر شده‌است به دقت مشخص شده باشد.رعایت چنین اصولی را به نفع مصالح عامه و نظام اجتماعی کشور نیز دانسته‌اند.

عده ای معتقدند رعایت ترتیب قانونی در این خصوص، مستلزم حضور صاحب خانه در حین بازرسی کردن منزل است مگر در موارد فوری. همچنین لازم است ورود به منزل و تفتیش آن جز در موارد ضروری در طول روز صورت گیرد.لحظه شروع بازرسی را باید به نظر بازپرس یا افرادی که انجام تحقیقات به نیابت به آن‌ها واگذار شده‌است سپرد.تفتیش منزل بدون رعایت مقررات قانونی را باید جرم تلقی نمود.

نکات توضیحی

ماده فوق در خصوص لزوم رعایت محدودیت های امر تفتیش اماکن در راستای حفظ شأن مقام قضا است. از همین رو باید اصل را بر حضور متصرف قانونی در حین تفتیش و بازرسی اماکن قرار داد، معذلک عدم حضور او نیز نباید منجر به ناتوانی از انجام بازرسی شده و باب سوء استفاده های احتمالی نظیر فرار متهم یا امحاء آثار جرم را باز کند لذا در فرض غیاب متصرف، می توان در حضور ارشد حضار، بازرسی را به عمل آورد، این امر باید در صورتجلسه قید شود.

به علاوه عده ای به مسئولیت ضابطان به باخبر کردن ساکن محل در خصوص تفتیش محل، قبل از حضور در محل جز در موارد ضروری تصریح نموده اند.

انتقادات

عده ای معتقدند بهتر بود شرایط و ضوابط نحوه ورود به منازل و اماکن مورد تفتیش به نحو جزئی تر و شفاف تری بیان می‌شد تا موجبات سوء استفاده از سوی مأمورین و به ضرر متهم فراهم نشود.

مقالات مرتبط

• دادرسی ترافعی در پرتو بزه دیده شناسی اولیه در حقوق ایران و اسناد بین المللی
• شرایط و ضوابط حقوقی اجرای قرار نظارت قضایی در کنار قرارهای تأمین کیفری