ماده 142 قانون کار

ماده 142 قانون کار: در صورتی که اختلاف نظر در مورد مواد مختلف این قانون و یا پیمان های قبلی و یا هر یک از موضوعات مورد درخواست طرفین برای‌انعقاد پیمان جدید، منجر به تعطیل کار ضمن حضور کارگر در کارگاه و یا کاهش عمدی تولید از سوی کارگران شود، هیات تشخیص موظف است بر‌اساس در خواست هر یک از طرفین اختلاف و یا سازمان های کارگری و کارفرمایی، موضوع اختلاف را سریعاً مورد رسیدگی قرار داده و اعلام نظر نماید.

‌تبصره - در صورتی که هر یک از طرفین پیمان دسته‌جمعی نظر مذکور را نپذیرد می‌تواند ظرف مدت ده روز از تاریخ اعلام نظر هیات تشخیص (‌موضوع ماده ۱۵۸) به هیات حل اختلاف مندرج در فصل نهم این قانون مراجعه و تقاضای رسیدگی و صدور رای نماید. ‌

هیات حل اختلاف پس از دریافت تقاضا فوراً به موضوع اختلاف در پیمان دسته جمعی رسیدگی و رای خود را نسبت به پیمان دسته‌جمعی کار اعلام‌ می‌کند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 143 قانون کار

توضیح واژگان

کارگر: شخصی است که در مقابل اتیان عملی، حق‌الزحمه دریافت نموده؛ و میان او و مزد دهنده، رابطه تبعیت برقرار باشد.

کارفرما: شخصی حقیقی یا حقوقی (اعم از اشخاص حقوق عمومی مثل شهرداری یا اشخاص حقوق خصوصی) که به درخواست او و به حساب او کارگر در مقابل حق السعی کار می کند.

کارگاه: محلی است که در آن کارگران مزد بگیر به درخواست کارفرما فعالیت می کنند.

پیمان دسته جمعی کار: عبارت است از پیمان کتبی که به منظور تعیین شرایط کار بین یک یا چند سندیکا یا اتحادیه یا کنفدراسیون کارگری از یک طرف و یک یا چند کارفرما یا سندیکا یا اتحادیه یا کنفدراسیون کارفرمایی از طرف دیگر منعقد می شود.

تعطیل کار: یا اعتصاب عبارت است از وجود یک گروه اجتماعی که در حالت تبعیت و وابستگی نسبت به یک قدرت (اعم از بخش خصوصی یا عمومی) به سر برد و بتواند با قطع کار خود منافع آن مقام و قدرت را (خواه نفع مادی باشد یا معنوی مثل آرامش اجتماعی) به خطر اندازد.

پیشینه

اعتصاب و تعطیل کار، نوعی قدرت نمایی از سوی جمع کارگران به شمار می رود تا بدین وسیله، با تحت فشار قرار دادن کارفرما، امتیازاتی را به منظور ارتقاء و بهبود شرایط کار به دست آورند. در قوانین ایران، ماده 33 قانون کار مصوب 1325 هجری شمسی، اعتصاب کارگران را صرفا برای احقاق حق از طریق مسالمت آمیز مجاز می شناخت. ماده مزبور در جریان ملی شدن صنعت نفت و بروز تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ملغی و در قانون کار بعدی مصوی 1337 پیش بینی نشد. صرفا در ماده 10 آیین نامه سازمان کارگری و کارفرمایی مصوب 1343/3/14 تلویحا آمده بود که تصمیمات مربوط به تعطیلی کار و اعتصاب در صلاحیت مجمع عمومی سندیکای کارگری است. در قانون کار 1369 نیز بحثی از امکان اعتصاب نیست و به طور ضمنی به آن اشاره شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در خصوص فرض اعتصاب به صورت کاهش تعمدی تولید، قرارداد معلق نمی شود و کارفرما می تواند بابت خسارت و کسر نمودن درصدی از اجرت به علت کم کاری کارگر، به مراجع حل اختلاف مراجعه کند و بعد از شروع مجدد کار کارگر، تعلیق برطرف شده و حقوق و تکالیف دو طرف برقرار می شود.

نکته قابل ذکر دیگر در خصوص ماده 142 قانون کار این است که مهلت اعتراض به آرای هیات تشخیص در کلیه موارد 15 روز است به جز تبصره ماده 142 قانون کار که مهلت 10 روز می باشد.

انتقادات

به ماده 142 قانون کار، انتقاداتی وارد است از جمله این که در ماده قید نشده است که آیا رای هیات حل اختلاف قطعی است یا خیر. همچنین قانونگذار باید در همین ماده مراجع بعدی تجدیدنظر را مشخص می کرد یا این که رای را قطعی و لازم الاجرا ذکر می کرد.

مقالات مرتبط

• حق اعتصاب در دوران پاندمی کرونا در نظام حقوقی ایران و بین‌الملل
• درآمدی بر نظام حقوقی اعتصاب در بخش خصوصی (فرانسه، انگلستان و ایران)