ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری: محکومان می‌توانند در صورت رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم پس از سپردن تأمین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند. در موارد بیماری حاد یا فوت بستگان نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول یا همسر یا ازدواج فرزندان، زندانی می‌تواند به تشخیص دادستان حداکثر تا پنج روز از مرخصی استفاده نماید. تعیین مقررات موضوع این ماده و امتیاز هر یک از برنامه‌های اصلاحی و تربیتی، چگونگی انطباق وضعیت زندانیان با شرایط تعیین شده و نحوه اعطای مرخصی به آنان به موجب آیین نامه ای خواهد بود که ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد.

تبصره ۱ - در موارد شمول قسمت دوم این ماده، در صورت عجز از فراهم نمودن تأمین، اعزام محکوم تحت مراقبت مأموران، یک روز در ماه و به مدت ده ساعت بلامانع است.

تبصره ۲ - اعزام متهمان بازداشت شده به مرخصی تنها به مدت و به شرح مقرر در تبصره فوق و با نظر مرجع صدور قرار جایز است.

تبصره ۳ - در مواردی که زندانی دارای شاکی خصوصی است و بنا به تشخیص دادستان یا قاضی اجرای احکام ، اعطای مرخصی می‌تواند در جلب رضایت شاکی مؤثر باشد، زندانی می‌تواند علاوه بر مرخصی مذکور در این ماده پس از سپردن تأمین مناسب، در طول مدت حبس یک نوبت دیگر و حداکثر به مدت هفت روز از مرخصی استفاده نماید. در صورتی که محکوم بتواند بخشی از خسارت شاکی را پرداخت یا رضایت او را جلب کند، این مرخصی فقط برای یک بار دیگر به مدت هفت روز تمدید می‌شود.

تبصره ۴ - محکومانی که به موجب قانون مشمول مقررات تعلیق اجرای مجازات نمی‌شوند، پس از تحمل یک سوم از میزان مجازات با رعایت شرایط مندرج در صدر ماده و به تشخیص دادستان می‌توانند در هر چهار ماه حداکثر پنج روز از مرخصی برخوردار شوند.

تبصره ۵ - رئیس قوه قضائیه می‌تواند به مناسبت‌های ملی و مذهبی علاوه بر سقف تعیین شده در این قانون، حداکثر دو بار در سال به زندانیان واجد شرایط، مرخصی اعطاء کند.

تبصره ۶ - مواردی که شخص باید به موجب مقررات شرعی به‌طور دائم در زندان باشد از شمول مقررات این ماده و تبصره‌های آن خارج است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 547 قانون آیین دادرسی کیفری

توضیح واژگان

منظور از شرایط در این ماده، شرایطی است که در دستورالعمل اعطای عفو از طرف رئیس قوه قضاییه، تعیین و ابلاغ می‌گردد.

فلسفه و مبانی نظری ماده

برای جبران خسارت شاکی خصوصی و جلب رضایت او، قانونگذار اعطای مرخصی به زندانی را پیش‌بینی نموده‌است تا از این طریق متهم بتواند سریع‌تر از امتیازاتی چون تخفیف، تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروط برخوردار گردد و این امر در راستای تحقق عدالت ترمیمی نیز می‌باشد. از آنجایی که مطابق با ماده ۲۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری با شروع به اجرای مجازات حبس، قرار تأمین صادره لغو می‌گردد، برای تضمین بازگشت او از مرخصی، سپردن تأمین مناسب از جانب او لازم است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مطابق تبصره ۱ این ماده، در صورتی که زندانی نتواند تأمین مناسب ارائه دهد، می‌تواند تحت نظر مأموران، یک روز در ماه به مدت ۱۰ ساعت از مرخصی برخوردار گردد. بر اساس تبصره ۲ این ماده، متهمین بازداشت شده نیز می‌توانند با نظر مرجع صادر کننده قرار از حق مرخصی که در تبصره ۱ همین ماده ذکر شده، برخوردار گردند.

همچنین مدت زمانی که زندانی در مرخصی به سر می‌برد یا تحت مراقبت مأمورین در بیمارستان می‌باشد جزئی از مدت محکومیت قبلی وی به‌شمار می‌آید.

رویه‌های قضایی

• مطابق رأی وحدت رویه شماره ۶۸۰ مورخ ۸۴/۵/۲۵، ضبط وثیقه ایداعی توسط زندانی در صورت عدم مراجعه او به زندان تأیید شده‌است.

• نظریه شماره 7/1402/249 مورخ 1402/04/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعمال مقررات تعلیق مجازات در رابطه با ماده ۴۵ قانون مبارزه با مواد مخدر
• نظریه شماره 7/1402/279 مورخ 1402/05/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره محاسبه تحمل مجازات جهت اعمال نهادهای ارفاقی و نحوه شمول عفو در این رابطه

• نظریه شماره 7/99/1491 مورخ 1399/11/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعطای مرخصی به زندانیان و شرایط و مدت آن

• نظریه شماره 7/99/474 مورخ 1399/05/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعلیق اجرای مجازات
• نظریه شماره 7/99/896 مورخ 1399/07/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان اعطای مرخصی به محکومین غیر قطعی
• نظریه شماره 1349/96/7 مورخ 1396/06/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

انتقادات

بازداشت موقت، سازوکاری برای دسترسی به متهم است از همین رو مدت آن کوتاه می‌باشد (ماده ۲۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری) تا تحقیقاتی که حضور متهم می‌توانست مانع آن شود، انجام گردد، با این توضیح امکان برخورداری متهمین بازداشت شده از مرخصی که در تبصره ۲ این ماده به آن اشاره شده‌است معنای چندانی ندارد، از طرفی نیز منعی برای تخفیف قرار تأمین متهم برای امکان برخورداری از مرخصی او در فرضی که شرایط اعطای مرخصی به وی وجود ندارد، ذکر نشده‌است.