ماده ۵۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
Abozarsh12 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hossein dk (بحث | مشارکتها) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ماده ۵۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری:''' در مورد محکومیت به [[مجازات جایگزین حبس|مجازاتهای جایگزین حبس]]، شلاق و جزای نقدی، ایام بازداشت قبلی موضوع ماده (۵۱۵) به شرح زیر محاسبه می‌شود: | '''ماده ۵۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری:''' در مورد محکومیت به [[مجازات جایگزین حبس|مجازاتهای جایگزین حبس]]، شلاق و جزای نقدی، ایام [[بازداشت]] قبلی موضوع [[ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری|ماده (۵۱۵)]] به شرح زیر محاسبه می‌شود: | ||
الف- به ازای هر روز بازداشت قبلی، یک روز جزای نقدی | الف- به ازای هر روز بازداشت قبلی، یک روز [[جزای نقدی روزانه]]، هشت ساعت [[خدمات عمومی رایگان|خدمات عمومی]] و پنج روز از [[دوره مراقبت]] کسر می‌شود. | ||
ب- در مورد محکومیت به شلاق به عنوان مجازات تعزیری به ازای هر روز بازداشت قبلی، سه ضربه از شلاق کسر می‌شود. | ب- در مورد محکومیت به شلاق به عنوان مجازات [[تعزیر|تعزیری]] به ازای هر روز بازداشت قبلی، سه ضربه از شلاق کسر می‌شود. | ||
پ- در مورد محکومیت به جزای نقدی، مطابق مقررات فصل مربوط به نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اقدام می‌شود. | پ- در مورد محکومیت به جزای نقدی، مطابق مقررات فصل مربوط به [[اجرای محکومیت‌های مالی|نحوه اجرای محکومیت‌های مالی]] اقدام می‌شود. | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری|مشاهده ماده قبلی]]}} | *{{زیتونی|[[ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری|مشاهده ماده قبلی]]}} | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۵۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری|مشاهده ماده بعدی]]}} | *{{زیتونی|[[ماده ۵۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری|مشاهده ماده بعدی]]}} | ||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
در مجازاتهای جایگزین | در مجازاتهای جایگزین حبس، [[محکوم علیه]] در شرایطی در مورد برخی [[جرم|جرائم]] به جای [[زندان]]، به مجازات‌هایی خفیف یا [[اقدامات تأمینی و تربیتی|اقدامات تأمینی]] محکوم می‌شود که حسب مورد حکم به مجازات جایگزین حبس می‌تواند الزامی، الزامی مشروط به شرایط اضافی و اختیاری باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277688|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | ||
جزای نقدی روزانه، یک‌هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه محکوم که به تعداد روزهای معینی مورد حکم قرار می‌گیرد ([[ماده ۸۵ قانون مجازات اسلامی]]). در این ماده هر روز بازداشت قبلی موجب کسر یک روز جزای نقدی روزانه می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4737760|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=1}}</ref> | |||
خدمات عمومی رایگان، خدمات عام‌المنفعه ای که با حکم دادگاه و با [[رضایت]] محکوم‌علیه به صورت رایگان و برای مدت معین، در نهادهای پذیرنده، مطابق [[ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی]] انجام می‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277684|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | |||
دوره مراقبت، مطابق [[ماده ۸۳ قانون مجازات اسلامی]]، دوره ای است که به حکم دادگاه و تحت نظارت [[قاضی اجرای احکام کیفری|قاضی اجرای احکام]]، محکوم علیه به انجام یک یا چند مورد از دستورات درج شده در [[تعویق صدور حکم|تعویق مراقبتی]] محکوم می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277688|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | |||
قانونگذار به تعیین دوره مراقبت به عنوان یکی از انواع مجازاتهای جایگزین حبس پرداخته‌است که در آن آزادی محکوم، تحت کنترل قرار می‌گیرد. تحمیل این مجازات با هدف اجتناب از آثار سوء زندان بر محکومان غیر خطرناک و حفظ جایگاه اجتماعی و حیثیت آنان است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3803664|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | |||
طبق مواد فصل ۹ از بخش دومِ کتاب اول [[قانون مجازات اسلامی]]، موارد صدور مجازاتهای جایگزین حبس، در دو حالت قرار می‌گیرند:<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته ها در قانون آیین دادرسی کیفری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4737752|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=1}}</ref> | |||
*موارد الزامی یا الزامی مشروط به شرایط: | |||
#[[جرم عمدی]] با مجازات حداکثر سه ماه حبس:<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4333468|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=4}}</ref> این مورد در [[ماده ۶۵ قانون مجازات اسلامی]] ذکر شده است. گفتنی است هرچند ملاک عمل در مجازاتهای جایگزین حبس، مجازات قانونی یعنی مجازات تعیین شده در متن قانون برای جرم مذکور است نه مجازات قضائی (مجازات تعیین شده توسط قاضی در [[دادنامه]])<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4934304|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref> ولی به موجب [[ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی|تبصره الحاقی ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی]] در حبس کمتر از ۹۱ روز باید مجازات قضائی مدنظر قرار گیرد. | |||
#جرائم عمدی با مجازات قانونی ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس: طبق [[ماده ۶۶ قانون مجازات اسلامی]] در جرائم عمدی با مجازات قانونی بیش از ۹۱ روز تا شش ماه حبس، دادگاه ملزم به تعیین مجازاتهای جایگزین حبس است، اما در صورت وجود سابقه محکومیت قطعی مطابق بند الف و ب ماده فوق، دادگاه نباید به تعیین مجازاتهای جایگزین حبس مبادرت نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6273340|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> گفتنی است در صورت گذشت بیش از ۵ سال از اجرای محکومیت کیفری، صدور جایگزین‌های حبس الزامی خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4962552|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> همچنین بر اساس بندهای ماده فوق، یک مرتبه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه، جزای نقدی بیش از دو میلیون ریال، شلاق تعزیری یا بیش از یک مرتبه محکومیت به جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال، مانع از صدور حکم جایگزین حبس نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4934544|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref> | |||
#[[جرم غیرعمدی|جرائم غیرعمدی]] با حداکثر مجازات قانونی دو سال: طبق [[ماده ۶۸ قانون مجازات اسلامی]]، صدور مجازاتهای جایگزین حبس در جرائم غیرعمدی کمتر از دو سال، برای [[دادگاه]] الزامی است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4962564|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> گفتنی است در صورت ارتکاب جرم غیرعمدی با دو سال حبس بنابر اصل [[تفسیر قانون به نفع متهم|تفسیر قوانین به نفع متهم]]، دادگاه ملزم به تعیین مجازاتهای جایگزین خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6273352|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> پیش‌بینی شرایط خفیف تر برای تبدیل جرائم غیرعمدی به مجازاتهای جایگزین حبس به نسبت جرائم عمدی، به این جهت بوده که مرتکبان این جرائم از روی خطا و بدون [[قصد مجرمانه]] مرتکب جرم شدند؛ فلذا [[حالت خطرناک]] آنان به مانند مجرمان جرائم عمدی نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3803036|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | |||
#جرائمی که نوع یا میزان [[تعزیر]] آن در قانون تعیین نشده: طبق [[ماده ۶۹ قانون مجازات اسلامی]] در مواردی که قانونگذار عملی را بدون تعیین مجازات معین جرم دانسته، یکی از موارد مجازات جایگزین حبس به اختیار قاضی اعمال خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4934800|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref> گفتنی است در خصوص اینکه منظور قانونگذار چه نوع اعمالی است، اختلاف نظرهایی ایجاد شده است، به نظر می‌رسد باید این ماده را صرفاً ناظر به موارد مصرح قانونی مانند [[ماده ۲۸ قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴|ماده ۲۸ قانون مطبوعات]] بدانیم. شمول این ماده بر [[فعل حرام|افعال حرامی]] که فاقد مجازات قانونی هستند به دلیل مخالفت با [[اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها|اصل قانونی بودن]]، بعید به نظر می‌رسد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3803104|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | |||
*موارد اختیاری: | |||
#جرائم عمدی با مجازات ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس مشروط به عدم سابقه محکومیت کیفری: در [[ماده ۶۷ قانون مجازات اسلامی]]، قانونگذار یکی از موارد اختیاری صدور مجازاتهای جایگزین حبس را معین نموده است، به این نحو که در جرائم عمدی با مجازات قانونی بیش از شش ماه تا یک سال حبس در صورت احراز شرایط ماده ۶۶ (عدم وجود سابقه محکومیت قطعی به بند الف و ب این ماده و عدم گذشت ۵ سال از اجرای حکم مورد نظر) دادگاه اختیار دارد که حکم به مجازات جایگزین حبس صادر نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6273348|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> گفتنی است در صورت گذشت بیش از ۵ سال از اجرای محکومیت کیفری، صدور جایگزین‌های حبس الزامی خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4962552|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> همچنین بر اساس بندهای ماده فوق، یک مرتبه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه، جزای نقدی بیش از دو میلیون ریال، شلاق تعزیری یا بیش از یک مرتبه محکومیت به جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال، مانع از صدور حکم جایگزین حبس نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4934544|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref> | |||
#جرائم غیرعمدی با مجازات بیش از دو سال حبس: طبق ماده ۶۸ قانون مجازات اسلامی در خصوص مرتکبان جرائم غیرعمدی بیش از دو سال، این اختیار بر عهده دادگاه است که از مجازاتهای جایگزین حبس استفاده نماید.<ref name=":0" /> | |||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
[[ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری]] | [[ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری]] | ||
== رویه های قضایی == | |||
* [[نظریه شماره 7/99/1374 مورخ 1399/10/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره نحوه احتساب بازداشت قبلی متهم]] | |||
* [[نظریه شماره 7/1402/230 ک مورخ 1402/04/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم توانایی محکوم علیه در پرداخت جزای نقدی جایگزین حبس]] | |||
* [[نظریه شماره 1375/95/7 مورخ 1395/06/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{مواد قانون آیین دادرسی کیفری}} | {{مواد قانون آیین دادرسی کیفری}} | ||
[[رده:مواد قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
[[رده:اجرای احکام کیفری و اقدامات تامینی و تربیتی]] | |||
[[رده:اجرای مجازات حبس]] | |||
[[رده:مجازات های جایگزین حبس]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۲۰
ماده ۵۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری: در مورد محکومیت به مجازاتهای جایگزین حبس، شلاق و جزای نقدی، ایام بازداشت قبلی موضوع ماده (۵۱۵) به شرح زیر محاسبه می‌شود:
الف- به ازای هر روز بازداشت قبلی، یک روز جزای نقدی روزانه، هشت ساعت خدمات عمومی و پنج روز از دوره مراقبت کسر می‌شود.
ب- در مورد محکومیت به شلاق به عنوان مجازات تعزیری به ازای هر روز بازداشت قبلی، سه ضربه از شلاق کسر می‌شود.
پ- در مورد محکومیت به جزای نقدی، مطابق مقررات فصل مربوط به نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اقدام می‌شود.
توضیح واژگان
در مجازاتهای جایگزین حبس، محکوم علیه در شرایطی در مورد برخی جرائم به جای زندان، به مجازات‌هایی خفیف یا اقدامات تأمینی محکوم می‌شود که حسب مورد حکم به مجازات جایگزین حبس می‌تواند الزامی، الزامی مشروط به شرایط اضافی و اختیاری باشد.[۱]
جزای نقدی روزانه، یک‌هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه محکوم که به تعداد روزهای معینی مورد حکم قرار می‌گیرد (ماده ۸۵ قانون مجازات اسلامی). در این ماده هر روز بازداشت قبلی موجب کسر یک روز جزای نقدی روزانه می‌گردد.[۲]
خدمات عمومی رایگان، خدمات عام‌المنفعه ای که با حکم دادگاه و با رضایت محکوم‌علیه به صورت رایگان و برای مدت معین، در نهادهای پذیرنده، مطابق ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی انجام می‌گیرد.[۳]
دوره مراقبت، مطابق ماده ۸۳ قانون مجازات اسلامی، دوره ای است که به حکم دادگاه و تحت نظارت قاضی اجرای احکام، محکوم علیه به انجام یک یا چند مورد از دستورات درج شده در تعویق مراقبتی محکوم می‌گردد.[۴]
قانونگذار به تعیین دوره مراقبت به عنوان یکی از انواع مجازاتهای جایگزین حبس پرداخته‌است که در آن آزادی محکوم، تحت کنترل قرار می‌گیرد. تحمیل این مجازات با هدف اجتناب از آثار سوء زندان بر محکومان غیر خطرناک و حفظ جایگاه اجتماعی و حیثیت آنان است.[۵]
نکات توضیحی تفسیری دکترین
طبق مواد فصل ۹ از بخش دومِ کتاب اول قانون مجازات اسلامی، موارد صدور مجازاتهای جایگزین حبس، در دو حالت قرار می‌گیرند:[۶]
- موارد الزامی یا الزامی مشروط به شرایط:
- جرم عمدی با مجازات حداکثر سه ماه حبس:[۷] این مورد در ماده ۶۵ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. گفتنی است هرچند ملاک عمل در مجازاتهای جایگزین حبس، مجازات قانونی یعنی مجازات تعیین شده در متن قانون برای جرم مذکور است نه مجازات قضائی (مجازات تعیین شده توسط قاضی در دادنامه)[۸] ولی به موجب تبصره الحاقی ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی در حبس کمتر از ۹۱ روز باید مجازات قضائی مدنظر قرار گیرد.
- جرائم عمدی با مجازات قانونی ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس: طبق ماده ۶۶ قانون مجازات اسلامی در جرائم عمدی با مجازات قانونی بیش از ۹۱ روز تا شش ماه حبس، دادگاه ملزم به تعیین مجازاتهای جایگزین حبس است، اما در صورت وجود سابقه محکومیت قطعی مطابق بند الف و ب ماده فوق، دادگاه نباید به تعیین مجازاتهای جایگزین حبس مبادرت نماید.[۹] گفتنی است در صورت گذشت بیش از ۵ سال از اجرای محکومیت کیفری، صدور جایگزین‌های حبس الزامی خواهد بود.[۱۰] همچنین بر اساس بندهای ماده فوق، یک مرتبه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه، جزای نقدی بیش از دو میلیون ریال، شلاق تعزیری یا بیش از یک مرتبه محکومیت به جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال، مانع از صدور حکم جایگزین حبس نیست.[۱۱]
- جرائم غیرعمدی با حداکثر مجازات قانونی دو سال: طبق ماده ۶۸ قانون مجازات اسلامی، صدور مجازاتهای جایگزین حبس در جرائم غیرعمدی کمتر از دو سال، برای دادگاه الزامی است.[۱۲] گفتنی است در صورت ارتکاب جرم غیرعمدی با دو سال حبس بنابر اصل تفسیر قوانین به نفع متهم، دادگاه ملزم به تعیین مجازاتهای جایگزین خواهد بود.[۱۳] پیش‌بینی شرایط خفیف تر برای تبدیل جرائم غیرعمدی به مجازاتهای جایگزین حبس به نسبت جرائم عمدی، به این جهت بوده که مرتکبان این جرائم از روی خطا و بدون قصد مجرمانه مرتکب جرم شدند؛ فلذا حالت خطرناک آنان به مانند مجرمان جرائم عمدی نیست.[۱۴]
- جرائمی که نوع یا میزان تعزیر آن در قانون تعیین نشده: طبق ماده ۶۹ قانون مجازات اسلامی در مواردی که قانونگذار عملی را بدون تعیین مجازات معین جرم دانسته، یکی از موارد مجازات جایگزین حبس به اختیار قاضی اعمال خواهد شد.[۱۵] گفتنی است در خصوص اینکه منظور قانونگذار چه نوع اعمالی است، اختلاف نظرهایی ایجاد شده است، به نظر می‌رسد باید این ماده را صرفاً ناظر به موارد مصرح قانونی مانند ماده ۲۸ قانون مطبوعات بدانیم. شمول این ماده بر افعال حرامی که فاقد مجازات قانونی هستند به دلیل مخالفت با اصل قانونی بودن، بعید به نظر می‌رسد.[۱۶]
- موارد اختیاری:
- جرائم عمدی با مجازات ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس مشروط به عدم سابقه محکومیت کیفری: در ماده ۶۷ قانون مجازات اسلامی، قانونگذار یکی از موارد اختیاری صدور مجازاتهای جایگزین حبس را معین نموده است، به این نحو که در جرائم عمدی با مجازات قانونی بیش از شش ماه تا یک سال حبس در صورت احراز شرایط ماده ۶۶ (عدم وجود سابقه محکومیت قطعی به بند الف و ب این ماده و عدم گذشت ۵ سال از اجرای حکم مورد نظر) دادگاه اختیار دارد که حکم به مجازات جایگزین حبس صادر نماید.[۱۷] گفتنی است در صورت گذشت بیش از ۵ سال از اجرای محکومیت کیفری، صدور جایگزین‌های حبس الزامی خواهد بود.[۱۸] همچنین بر اساس بندهای ماده فوق، یک مرتبه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه، جزای نقدی بیش از دو میلیون ریال، شلاق تعزیری یا بیش از یک مرتبه محکومیت به جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال، مانع از صدور حکم جایگزین حبس نیست.[۱۹]
- جرائم غیرعمدی با مجازات بیش از دو سال حبس: طبق ماده ۶۸ قانون مجازات اسلامی در خصوص مرتکبان جرائم غیرعمدی بیش از دو سال، این اختیار بر عهده دادگاه است که از مجازاتهای جایگزین حبس استفاده نماید.[۱۲]
مواد مرتبط
ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری
رویه های قضایی
- نظریه شماره 7/99/1374 مورخ 1399/10/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره نحوه احتساب بازداشت قبلی متهم
- نظریه شماره 7/1402/230 ک مورخ 1402/04/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم توانایی محکوم علیه در پرداخت جزای نقدی جایگزین حبس
- نظریه شماره 1375/95/7 مورخ 1395/06/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
منابع
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277688
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری. چاپ 1. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4737760
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277684
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277688
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3803664
- ↑ علی خالقی. نکته ها در قانون آیین دادرسی کیفری. چاپ 1. موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4737752
- ↑ محمد مصدق. شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم). چاپ 4. جنگل، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4333468
- ↑ غلامحسین الهام و محسن برهانی. درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم). چاپ 1. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4934304
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6273340
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4962552
- ↑ غلامحسین الهام و محسن برهانی. درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم). چاپ 1. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4934544
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4962564
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6273352
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3803036
- ↑ غلامحسین الهام و محسن برهانی. درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم). چاپ 1. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4934800
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3803104
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6273348
- ↑ محمدابراهیم شمس ناتری، حمیدرضا کلانتری، زینب ریاضت و ابراهیم زارع. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی. چاپ 2. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4962552
- ↑ غلامحسین الهام و محسن برهانی. درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم). چاپ 1. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4934544