ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرگاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی نمایند که جرایمی بر ضد امنیت داخلی یا خارج کشور مرتکب شوند یا وسایل ارتکاب آن را فراهم نمایند در صورتی که عنوان محارب بر آنان صادق نباشد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

در این ماده، مقصود از «اجتماع»، گرد هم آمدن چند فکر و تصمیم برای ارتکاب جرم است و الزاماً به معنای اجتماعات فیزیکی نمی‌باشد. این اجتماع و تبانی باید الزاماً بر علیه امنیت باشد. معیار لازم برای تشخیص «علیه امنیت» بودن یک رفتار را عده ای معیار ذهنی (توجه به قصد مرتکب) و عده ای دیگر معیار عینی (توجه به نتایج رفتار) دانسته‌اند.

عبارت «وسایل ارتکاب آن را فراهم سازد» به دو شیوه قابل تفسیر است: در حالت نخست می‌توان گفت هدف قانون گذار، جرم انگاری رفتارهایی است که علاوه بر اجتماع و تبانی دارای هدفی خاص یعنی فراهم نمودن وسایل ارتکاب جرم است، به عبارت دیگر هر دو رفتار «اجتماع و تبانی» و «فراهم نمودن وسایل جرم» به‌طور همزمان مورد جرم انگاری قرار گرفته‌اند، اما تفسیر دوم آن است که قائل بر این امر شویم که هدف قانون گذار، جرم انگاری دو رفتار جداگانه «تبانی» و «فراهم آوردن وسایل» بوده‌است.

پیشینه

در این خصوص می‌توان به ماده ۱۶۸ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۵۲ و همچنین ماده ۷۲ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۵۲ اشاره کرد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در این ماده، صرف تبانی و اجتماع برای ارتکاب جرایم بر ضد امنیت داخلی یا خارجی، جرم انگاری شده‌است، لذا عنصر مادی این جرم را باید اجتماع و تبانی در راستای اقدام علیه امنیت کشور یا فراهم آوردن لوازم آن از طریق فعل مثبت دانست، چنین جرمی بر خلاف قاعده پذیرفته شده‌است که به موجب آن «در صورت ارتکاب رفتارهای مجرمانه از سوی یک جمعیت یا دسته، هر یک از آنان به صورت مستقل باید مسئول رفتارهای مجرمانه شخصی خود باشند.» و به جرم انگاری رفتارهای مجرمانه گروهی پرداخته‌است. لزوم توجه به واژه «تبانی»، نشانگر این حقیقت است که قصد فردی تنها برای ارتکاب جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی، نمی‌تواند بر اساس این ماده، جرم باشد اما پیوند چنین قصدی با قصد مجرمانه ی دیگران در عالم خارج، زمینه‌ساز تحقق این جرم است. گروهی ماده فوق را تعدی و عدول از تبصره ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲) می‌دانند اما گروهی دیگر معتقد به نادرستی این عقیده اند، چرا که هدف قانونگذار از وضع چنین ماده ای، تعیین مجازات برای قصد مجرمانه نبوده‌است، بلکه هدف، جرم انگاری قصد مجرمانه ای است که دارای تظاهر خارجی در قالب تبانی و اجتماع است. در واقع، در این جرم، برخلاف تبانی در دیگر جرایم که مستلزم تهیه «مقدمات اجرایی» است، صرف اجتماع افراد، برای تحقق رفتار مجرمانه کافی است. البته گروهی دیگر همچنان معتقدند این ماده، جرم انگاری افعال نهانی و نفسانی انسان است، اما در توجیه این جرم انگاری، از لزوم پیشگیری از مفسده‌های عظیمی که می‌تواند متوجه جوامع شود یاد کرده‌اند.

نکات توضیحی

عنصر روانی این جرم را باید «قصد به انجام رساندن توافق و تبانی» دانست.

انتقادات

گروهی از حقوقدانان، استفاده از عبارت «... وسایل ارتکاب جرم را فراهم نماید…» را در این ماده اضافی می‌دانند، در سطور بالاتر تفاسیر مختلف از این عبارت مورد بررسی قرار گرفت، برخی از حقوقدانان معتقدند در هر حال و در صورت پذیرش هر یک از این دو تفسیر، بکار بردن این عبارت، ضرورتی نداشته‌است، گروهی نیز معتقدند بجای لفظ «یا» قبل از جمله «وسایل ارتکاب آن را فراهم نمایند» بهتر بود از لفظ «و» استفاده می‌شد، زیرا عدم وجود چنین لفظی، ما را به سوی این اندیشه سوق می‌دهد که هدف مقنن، جرم انگاری اندیشه‌های مجرمانه صرف بوده‌است.

مواد مرتبط

قانون مجازات اخلالگران در صنایع مصوب 1353

مقالات مرتبط

• بررسی جرم تبانی در حقوق کیفری ایران و آمریکا