ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرکس عالماً عامداً به واسطه ضَرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از شش ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

• علم: به معنای اطمینان اجمالی یا تفصیلی از وقوع امری می باشد.
• عمد: هر عمل ممنوعی که از کسی سر بزند، هنگامی عمد به‌شمار می‌رود که در شرایط خاص رویداده، مسبوق به قصد باشد.

• ضرب: به معنای صدماتی است که منجر به از هم گسیختگی یا جاری شدن خون نمی‌شوند، و کبودی یا خون مردگی از آثار آن است.

• سقط جنین: به معنای هر نوع عملی است که به صورت مجرمانه، منجر به خروج پیش از موعد جنین و تکامل نیافتن وی می‌شود.
• دیه: مالی است که به موجب شرع و در نتیجه ارتکاب جنایت و تجاوز نسبت به نفس یا عضو به مجنی علیه یا ولی یا اولیاء دم وی پرداخته می‌شود. این مال را در برخی جرایم خطایی نیز باید پرداخت.
• قصاص: در لغت، به معنای پیروی کردن از جنایتکار یا انجام کاری همانند کار او است.
• حبس: به معنای محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات او، آنگونه که خودش می‌خواهد، است.

نکات تفسیری دکترین ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، صرفاً در جهت حمایت از جنین‌هایی است که به صورت طبیعی و با استقرار نطفه در مخاط رحم ایجاد شده‌اند و صرف وقوع عمل لقاح برای آن شمول این ماده، کافی نیست، همچنین شرط اصلی در وقوع سقط جنین، زنده بودن جنین پیش از عمل سقط است. در خصوص عمل مرتکب نیز گفتنی است کلمه «آزار» در این ماده، به معنای شکنجه دادن، عذاب دادن، غمگین نمودن و رنج دادن است، «اذیت» نیز به معنای آزار، عذاب و زحمت آمده‌ است، لذا آزار منجر به سقط جنین، اعم از جسمی و روحی (نظیر فحاشی، ترساندن یا تهدید کردن) است، البته به نظر می‌رسد امکان تحقق سقط جنین از طریق ترک فعل نیز وجود دارد، مشروط بر اینکه اولا مرتکب ترک فعل به موجب قانون یا قرارداد، تکلیفی نسبت به حفظ حیات جنین داشته و در ثانی میان ترک فعل او و نتیجه حاصله که همان سقط جنین است، رابطه سببیت وجود داشته باشد. جرم سقط جنین را باید در زمره جرایم مقید دانست.

نکته مهم در خصوص سقط جنین آن است که چنین عملی را تحت هیچ شرایطی نباید قتل محسوب کرد، لزوم تفسیر قوانین به نفع متهم نیز مؤید همین امر است.

نکات توضیحی ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

در خصوص احراز سقط جنین، باید بین رفتار مرتکب و نتیجه حاصله، رابطه سببیت وجود داشته باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. جرم موضوع ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) شامل ضرب یا اذیت و آزار زن حامله است.
2. شرط تحقق جرم علم و عمد است.
3. نتیجه مورد نظر جرم سقط جنین است.
4. مرتکب در صورت تحقق شرایط علاوه بر دیه یا قصاص، به حبس محکوم می‌شود.
5. مدت حبس از شش ماه تا یک سال و شش ماه تعیین شده‌است.
6. تعیین مجازات بر اساس مورد و شرایط خاص انجام می‌شود (دیه یا قصاص).
7. قانون به حمایت از زنان حامله و جنین آنها پرداخته‌است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• در حقوق اسلامی، سقط جنین جرم بوده و با مرتکب آن به نحو شدید باید برخورد شود. اکثر فقهای امامیه نیز با توجه به تصریح ممنوعیت این عمل در قرآن کریم، چنین عملی را مستوجب مجازات می‌دانند.
• آیت الله خامنه ای در خصوص حکم سقط جنین، آن را شرعاً حرام دانسته و بجز حالت خطرناک بودن استمرار آن برای حیات مادر و سقط آن قبل از ولوج روح، در هیچ حالتی، این عمل را جایز نمی‌دانند.
• سقط حمل حاصل از زنا، جایز نیست.

رویه‌های قضایی

• نظریه شماره ۷/۹۸/۵۲۵ مورخ ۱۳۹۸/۰۵/۲۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/93/3203 مورخ 1393/12/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۹۹/۴۶۶ مورخ ۱۳۹۹/۰۵/۲۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره سقط نمودن جنین توسط مادر

مقالات مرتبط

• ارزیابی نحوه‌ تعیین مجازات تعدد مادی جرم در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری