ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس در دعوای حقوقی یا جزائی که قسم متوجه او شده باشد سوگند دروغ یاد نماید به شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد‌ شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

منظور از کلمه «دعوی» ،دعوای حقوقی یا جزایی است، در غیر این صورت مشمول ماده قرار نخواهد گرفت.

منظور از «سوگند دروغ»، حقی است که به آن خبر داده میشود اما با واقعیت منطبق نیست. همچنین به قرینه کلمه "دعوا" باید گفت که منظور از «سوگند» در این ماده، سوگندی است که به عنوان دلیل اثبات و انکار دعوا به کار میرود. همچنن اطلاق کلمه «سوگند» تمام اقسام آن را در برمیگیرد و آنچه در اینجا مهم است آن است که سوگند، متوجه شخص شده باشد و به صورت قانونی ادا شود،تفسیر مضیق قانون مقتضی آن است که سوگند به صورت غیر قانونی، مشمول حکم این ماده قرار نگیرد.

منظور از «هرکس»، اصحاب پرونده یا اشخاص ثالث (مثل قیم یا اقوام متهم یا مدعی در قسامه) میباشد.

مطالعه تطبیقی

ماده17-434 قانون جزای فرانسه، قسم دروغ در دعاوی حقوقی را مستوجب مجازات تا 3 سال حبس و تا سیصد هزار فرانک جریمه دانسته است و علت آن نیز این است که در حقوق کیفری فرانسه هیچگاه قسم در امور کیفری پذیرفته نمیشود. ناگفته نماند که در حقوق ایران نیز استفاده از سوگند در امور کیفری بسیار محدود است و جز در اموری مثل قسامه که صراحتا اشاره شده است، استفاده از سوگند به عنوان دلیل اثبات یا دفاع از دعوی، جایز نیست و بیشتر در امور حقوقی مورد استفاده قرار میگیرد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

تحقق این جرم منوط به آن است که امری رخ داده باشد و یادکننده سوگند به کذب بودن آن آگاهی داشته باشد، بنابراین زمانی که کسی سوگند بخورد کاری را انجام دهد یا ترک کند و سپس به آن، عمل نکند، مشمول حکم این ماده نخواهد بود مانند ماده81 قانون استقلال وکلا که وکیل را در صورتی که برخلاف سوگندی که یاد کرده است، عمل نماید به مجازات انتظامی درجه 5 محکوم میکند.

عنصر معنوی این جرم، سوء نیت عام است و «قصد اضرار به دیگری یا اثبات ادعایی»، شرط نیست و این ادعا که هرکس قسمی متوجه او باشد، به قصد اثبات یا انکار چیزی سوگند یاد میکند پس چنین قصدی سوء نیت خاص است، صحیح نیست و تنها علم مرتکب به ممنوعیت عملش از لحاظ قانونی، برای تحقق جرم کافی است.

گفتنی است نکته حائز اهمیت آن است که اگر در دعوای حقوقی یا جزایی سوگند متوجه شخص نباشد اما او خودش سوگند دروغ یادکند، مشمول حکم این ماده نخواهد بود.ماده 643 قانون آیین دادرسی مدنی نیز صحت این ادعا را در دعاوی حقوقی ثابت میکند. علاوه برآن سوگند دروغ، هنگامی قابل تعقیب است که دروغ بودن آن توسط دادگاه احراز شده باشد.

نکات توضیحی

صرف یادکردن سوگند دروغ، موجب تحقق این جرم خواهد بود.