ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرگونه حفاری و کاوش به قصد بدست‌ آوردن اموال تاریخی - فرهنگی ممنوع بوده و مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و ضبط ‌اشیاء مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات و ادوات حفاری به نفع دولت محکوم میشود. چنانچه حفاری در اماکن و محوطه ‌های‌ تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، یا در بقاع متبرکه و اماکن مذهبی صورت گیرد علاوه بر ضبط اشیاء مکشوفه و آلات و ادوات‌ حفاری مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم میشود.

تبصره 1 - هر کس اموال تاریخی - فرهنگی موضوع این ماده را حسب تصادف بدست آورد و طبق مقررات سازمان میراث فرهنگی کشور نسبت‌ به تحویل آن اقدام ننماید به ضبط اموال مکشوفه محکوم میگردد.

تبصره 2 - خرید و فروش اموال تاریخی - فرهنگی حاصله از حفاری غیرمجاز ممنوع است و خریدار و فروشنده علاوه بر ضبط اموال فرهنگی ‌مذکور، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم میشوند. هرگاه فروش اموال مذکور تحت هر عنوان از عناوین بطور مستقیم یا غیرمستقیم به اتباع‌ خارجی صورت گیرد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم میشود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۶۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۵۶۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده 127 مکرر قانون مجازات عمومی الحاقی 1347

پیشینه

این عمل مجرمانه سابقاَ در بند 5 ماده 127 مکرر قانون مجازات عمومی الحاقی 1347 نیز جرم انگاری شده بود.

نکات تفسیری دکترین ماده 562 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

عنصر مادی این جرم عبارت است از: حفاری یا کاوش برای به دست آوردن اموال تاریخی-فرهنگی (متن ماده)، عدم تحویل اموال پیدا شده به سازمان میراث فرهنگی (تبصره 1) و خرید و فروش اموال تاریخی (تبصره 2). مطابق متن این ماده، صرف حفاری به منظور کشف آثار فرهنگی- تاریخی برای تحقق جرم کفایت میکند هرچند که مرتکب هیچ اموالی نیز به دست نیاورد. به لحاظ عنصر روانی نیز در بحث حفاری، مرتکب باید علاوه بر سوءنیت عام، قصد به دست آوردن اموال تاریخی-فرهنگی را نیز داشته باشد(سوء نیت خاص). اما در فرض دوم (عدم تحویل اموال پیدا شده) و فرض سوم (خرید و فروش)، صرف آگاهی از مجرمانه بودن عمل و عمدی بودن رفتار، کفایت میکند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 562 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. حفاری و کاوش با قصد بدست آوردن اموال تاریخی-فرهنگی ممنوع است.
2. مرتکب حفاری غیرمجاز به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود.
3. اشیاء مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور ضبط می‌شود.
4. آلات و ادوات حفاری به نفع دولت ضبط می‌شوند.
5. حفاری در اماکن تاریخی و مذهبی مشمول حداکثر مجازات است.
6. کشف تصادفی اموال تاریخی-فرهنگی و عدم تحویل آن به میراث فرهنگی منجر به ضبط اموال می‌شود.
7. خرید و فروش اموال تاریخی-فرهنگی حاصل از حفاری غیرمجاز ممنوع است.
8. خریدار و فروشنده اموال غیرمجاز به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شوند.
9. فروش اموال تاریخی-فرهنگی به اتباع خارجی موجب حداکثر مجازات است.

رویه های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی به شماره 1286/7_1377/5/11 خرید و فروش عتیقه فقط در صورت حصول شرایط مقرر در این ماده جرم است.
• نظریه شماره 7/1400/292 مورخ 1400/05/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره لزوم اذن سازمان ميراث فرهنگی بر تحقیقات قضایی

انتقادات

به نظر میرسد ضمانت اجرای تبصره 1 ماده برای پیشگیری از این جرم، کافی به نظر نمیرسد.

بهتر بود قانونگذار «مخفی کردن اموال یافت شده از حفاری غیر مجاز» را نیز جرم محسوب میکرد.

مقالات مرتبط

• شناسایی و پیشگیری از فرصت‌های وقوع جرم سازمان‌یافته در بازار بین‌المللی عتیقه‌جات
• پژوهشی در مالکیت گنج و میراث فرهنگی و قوانین مربوط به آن