ماده ۶۴۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۴۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) (اصلاحی ۱۴۰۳/۰۳/۳۰): هرگاه کسی عالما زن شوهردار یا زنی را که در عده دیگری است برای مردی عقد نماید به حبس از شش ماه تا سه سال یا از ۱۶۵/۰۰۰/۰۰۰ ‌تا ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی و تا (74) ضربه شلاق محکوم می شود و اگر دارای دفتر ازدواج و طلاق یا اسناد رسمی باشد برای همیشه از تصدی‌ دفتر ممنوع خواهد گردید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۶۴۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی

توضیح واژگان

کلمه «مردی» مطلق است و مراد قانونگذار از آن، هر مردی است که عقد نکاح برای او ممنوع باشد.

کلمه «کسی» هم لفظ مطلقی است که شامل شوهر و غیر شوهر میشود مثلا اگر زن شوهردار به دیگری وکالت بدهد که او را به عقد دیگری درآورد، در صورت علم وکیل به شوهردار بودن زن یا عده او، مشمول این ماده خواهد بود.

منظور از «عقد»، نکاح تعریف شده در ماده 1062 قانون مدنی است.در این جرم، تفاوتی نمیکند که عقد به صورت دائم باشد یا موقت، اما باید عنوان عقد بر آن صدق نماید.

کلمه «عده»، مطلق است و شامل عده رجعی ،بائن و عده وفات میباشد.

کلمه «عالما» در صدر ماده، نشان دهنده آن است که جهل موضوعی، رافع مسئولیت مرتکب است.

پیشینه

نرخ جریمه مذکور در ماده ۶۴۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بر اساس تصویبنامه مصوب جلسه ۱۴۰۳/۰۳/۳۰ هیات وزیران درخصوص «اصلاح میزان مبالغ مربوط به جرایم و تخلفات مندرج در قوانین مختلف» اصلاح گردید. سابقا جزای نقدی مندرج در این ماده از پنجاه میلیون ‌تا سیصد میلیون ریال بود.

نکات تفسیری دکترین ماده 643 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

عنصرمادی این جرم، عقد نمودن زن شوهردار یا معتده برای مرد دیگر است. عنصر معنوی این جرم سوء نیت عام است اما جهل موضوعی مثلا اگر عاقد نداند که زن، شوهر دارد، طبق ظاهر ماده و استفاده از کلمه "عالما" مشمول ماده نمیشود.

جرم موضوع این ماده، یک جرم مقید است یعنی تحقق آن منوط به وقوع عقد نکاح در خارج است، هرچند منجر به نزدیکی یا تمکین زن از مرد نشود، پس به محض پایان یافتن عقد، جرم محقق میشود. قواعد عمومی جرم همچون معاونت و مباشرت در اینجا نیز قابل تحقق است، بنابراین سایر اشخاصی که به عنوان شهود یا خواستگار در این جرم دخالت دارند، ممکن است تحت عنوان معاونت، تحت تعقیب قرار بگیرند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 643 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. عقد کردن زن شوهردار یا زنی که در عده دیگری است برای مردی جرم محسوب می‌شود.
2. مجازات حبس از شش ماه تا سه سال برای این جرم تعیین شده است.
3. جزای نقدی بین 165/000/000 تا 1/000/000/000 ریال در نظر گرفته شده است.
4. تا 74 ضربه شلاق به عنوان مجازات تکمیلی می‌تواند اعمال شود.
5. اگر فرد مجرم دارای دفتر ازدواج و طلاق یا اسناد رسمی باشد، برای همیشه از تصدی دفتر ممنوع خواهد شد.
6. شرط علم و آگاهی مجرم نسبت به وضعیت ازدواج یا عده زن برای تحقق جرم ضروری است.

رویه های قضایی

اداره حقوقی قوه قضاییه طبق نظریه شماره 7/8603-1373/12/22 مقرر داشته است: ثبت واقعه ازدواج درصورت احراز وقوع آن بلااشکال است و درصورتی که عاقد، صلاحیت و اجازه انجام آن را از مقامات ذی صلاح نداشته باشد، فاقد رسمیت است و از نظر کیفری قابل تعقیب است.

انتقادات

نکته مبهم این ماده این است که چنانچه ایجاب و قبول توسط خود زوجین یا اشخاص دیگر جاری شود و دفتردار این عقد را ثبت نماید، کدام یک از افراد به استناد این ماده، تحت تعقیب قرارخواهد گرفت؟ که در پاسخ باید گفت: بنابر اصل تفسیر مضیق، فقط جاری کنندگان عقد مشمول میشوند و سایر اشخاص با عنوان دیگری، تحت تعقیب قرار میگیرند مگر اینکه گفته شود عقد نکاح تشریفاتی است که به صرف ایجاب و قبول واقع نمیشود و با ثبت، عنوان عقد پیدا میکند که این ادعا، با ظاهر قانون مدنی و سایر مقررات شرعی سازگاری ندارد.