ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس شخصی را که قانوناً دستگیر شده و فرار کرده یا کسی را که متهم است به ارتکاب جرمی و قانوناً امر به دستگیری او شده‌است مخفی کند یا وسایل فرار او را فراهم کند به ترتیب ذیل مجازات خواهد شد:

چنانچه کسی که فرار کرده محکوم به اعدام یا رجم یا صلب یا قصاص نفس و اطراف یا قطع ید بوده مجازات مخفی کننده یا کمک کننده او در فرار، حبس از یک تا سه سال است و اگر محکوم به حبس دائم یا متهم به جرمی بود که مجازات آن اعدام یا صلب است محکوم به شش ماه تا دو سال حبس خواهد شد و در سایر حالات مجازات مرتکب یک ماه تا یک سال حبس خواهد بود.

تبصره - در صورتی که احراز شود فرد فراری دهنده یا مخفی کننده یقین به بی گناهی فرد متهم یا زندانی داشته و در دادگاه نیز ثابت شود از مجازات معاف خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

سابقاَ قانونگذار در ماده ۱۲۳ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴، مخفی کردن شخص فراری را مورد جرم انگاری قرار داده بود.

نکات تفسیری دکترین

مرتکب این جرم می‌تواند فرد عادی یا مستخدم و مامور دولت باشد، در فرضی که مأمور دولت مرتکب این رفتار شده حسب مورد می‌تواند مشمول این ماده یا ماده ۵۵۰ (اهمال در دستگیری متهم) قرار گیرد. عنصر معنوی این جرم شامل سوءنیت عام (اطلاع از فراری بودن) است و سوءنیت خاص یعنی «قصد فراری دادن یا مخفی کردن»، برای تحقق جرم موضوع این ماده، شرط نیست. برای برخورداری از معافیت مندرج در تبصره این ماده نیز تحقق دو شرط ضروری است: ۱- احراز اینکه فرد مخفی کننده یا فراری دهنده یقین به بی گناهی شخص داشته ۲- اثبات بی گناهی و صدور حکم برائت در دادگاه.

نکات توضیحی

در این ماده، قانونگذار، مساعدت به شخصی که فرار نموده یا امر به دستگیری او شده را مورد جرم انگاری قرار داده است. عنصر مادی این جرم، شامل مخفی کردن یا فراهم نمودن وسایل فرار است که هم در خصوص فرد فراری و هم فرد تحت تعقیب، میتواند مصداق پیدا کند. منظور از «قانوناً» در این ماده، رعایت مقررات شکلی و ظاهری قانونی است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی

1. مخفی کردن یا کمک به فرار شخص دستگیر شده یا متهم به جرم، جرم تلقی می‌شود.
2. مجازات بستگی به نوع جرم فرد فراری دارد.
3. اگر فرد فراری محکوم به اعدام، رجم، صلب، قصاص نفس یا اطراف، یا قطع ید باشد، مجازات مخفی کننده یا کمک کننده حبس از یک تا سه سال است.
4. اگر فرد فراری محکوم به حبس دائم یا متهم به جرمی با مجازات اعدام یا صلب باشد، مجازات مخفی کننده یا کمک کننده حبس از شش ماه تا دو سال است.
5. در سایر موارد، مجازات مخفی کننده یک ماه تا یک سال حبس است.
6. در صورت اثبات یقین به بی گناهی فرد متهم یا زندانی توسط مخفی کننده یا کمک کننده در دادگاه، از مجازات معاف خواهد شد.

رویه های قضایی

اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه مشورتی شماره ۷/۶۲۹۰ مورخ ۶۹/۱۱/۳۰ بیان داشته: «رسیدگی به اتهام فراری یا پناه دادن مجرمان یا متهمان در جرائم مربوط به قاچاق یا مواد مخدر از مصادیق قاچاق یا بزه‌های مربوط به مواد مخدر نبوده و در صلاحیت دادگاه عمومی خواهد بود.»

مواد مرتبط

• ماده ۵۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۱۲۳ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴
• ماده ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

تبصره ماده ۵۵۴ قانون مجازات اسلامی تعزیرات ماده ۲۱ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶ ماده ۲۲ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶

مقالات مرتبط

• مطالعة تطبیقی معاونت در جرم در حقوق کیفری ایران، آمریکا و اسکاتلند