ماده ۵۰۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۵۰۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس نیروهای رزمنده یا اشخاصی را که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند تحریک موثر به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای ‌وظایف نظامی کند در صورتی که قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی در مقابل دشمن را داشته باشد محارب محسوب می‌ شود و الا ‌چنانچه اقدامات وی موثر واقع شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این صورت به شش ماه تا سه ساله حبس محکوم می‌‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۰۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۵۰۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۷۴ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴

پیشینه

‌ماده 74 قانون مجازات عمومی مصوب 1304:

اگر اشخاص غیر نظامی که در خدمت نظام نیستند افراد قشون نظامی را تحریک به عصیان یا عدم اجرای وظایف نظامی کنند در صورتی‌ که مؤثر واقع شود به حبس تأدیبی از یک تا سه سال و به تأدیه دویست الی یک هزار تومان غرامت محکوم خواهند شد و اگر مؤثر واقع نشود از شش‌ ماه تا دو سال حبس تأدیبی یا از یکصد تومان تا پانصد تومان غرامت محکوم می‌شوند.

این ماده در قانون تعزیرات مصوب 1362، مشابهی ندارد.

نکات تفسیری دکترین ماده 504 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

قانونگذار در این ماده، به جرم انگاری فرضی پرداخته که فردی اعم از نظامی یا غیر نظامی به تحریک موثر نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند، می پردازد. همانگونه که پیداست عنصر مادی این جرم، تحریک موثر است. منظور از تحریک موثر، تحریکی است که از نظر عرف، مهم و اساسی بوده و می تواند بر افراد معمولی در این شرایط، اثرگذار باشد. عنصر معنوی این جرم نیز شامل علم و آگاهی مرتکب در ارتکاب جرم است و همچنین مطابق ماده، وجود یکی از این دو قصد خاص نیز جهت تحقق جرم ضروری است: اعمال تحریک به قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی در مقابل دشمن و اعمال تحریک به قصد تضعیف قوا بدون قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی.

در ذیل ماده برای تعیین مجازات، سه فرض پیش بینی شده است:

1. فرضی که قصد مرتکب براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی باشد: مجازات محاربه
2. فرضی که مرتکب بدون قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی، اشخاص فوق الذکر را تحریک موثر به فرار، عصیان و ... می کند و این تحریک، موثر واقع می شود: حبس از دو تا ده سال
3. فرضی که مرتکب قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی را ندارد و تحریک مهم و اساسی او نیز موثر واقع نمی شود: حبس از شش ماه تا سه سال

انتقادات

بهتر بود قانونگذار به جای ذکر عبارت «عدم اجرای وظایف نظامی» از عبارت «عدم اجرای وظایف محوله» استفاده می کرد؛ زیرا این افراد ضرورتا وظایف نظامی خاصی را عهده دار نیستند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 504 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. تحریک نیروهای رزمنده یا افراد در خدمت نیروهای مسلح به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی در صورت قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی می‌تواند به عنوان محاربه تلقی شود.
2. اگر قصد براندازی یا شکست نیروهای خودی موجود نباشد، اما اقدامات تحریک‌کننده موثر واقع شود، جرم انجام‌شده منجر به حبس از دو تا ده سال خواهد شد.
3. در صورتی که تحریک نیروها موثر واقع نشود، فرد مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود.
4. اثبات قصد براندازی یا شکست نیروهای خودی، شرط محکومیت به محاربه است.
5. میزان مجازات بستگی به نتیجه تاثیرگذاری اقدامات تحریک‌آمیز دارد.