ماده ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) (اصلاحی ۱۴۰۳/۰۳/۳۰): هرگاه کسی شخصاً یا به دستور دیگری طفل یا شخصی را که قادر به محافظت خود نمی‌ باشد در محلی که خالی از سکنه است رها نماید به حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از ۸۲/۵۰۰/۰۰۰ تا ۳۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال محکوم خواهد شد و اگر در آبادی و جایی که دارای سکنه باشد رها کند تا نصف مجازات مذکور محکوم خواهد شد و چنانچه این اقدام سبب و‌ارد آمدن صدمه یا آسیب یا فوت شود رهاکننده علاو‌ه‌ بر مجازات فوق حسب مورد به قصاص یا دیه یا ارش نیز محکوم خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۶۳۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

توضیح واژگان

منظور از عبارت «شخصی که قادر به حفاظت از خود نمی باشد» افرادی نظیر کهنسالان، مجانین، افراد دارای معلولیت ذهنی و سایر افرادی است که توانمندی های لازم برای محافظت از خود را ندارند. تشخیص ناتوانی این افراد با دادگاه است. همچنین مقصود مقنن از واژه «صدمه»، هر نوع صدمه جسمی مستوجب قصاص یا دیه است.

«سکنه» به معنای ساکن ولو یک نفر بوده و «محل خالی از سکنه» عبارت از محلی است که نوعاً امکان رها شدن در آن وجود نداشته باشد.

پیشینه

نرخ جریمه مذکور در ماده ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بر اساس تصویبنامه مصوب جلسه ۱۴۰۳/۰۳/۳۰ هیات وزیران درخصوص «اصلاح میزان مبالغ مربوط به جرایم و تخلفات مندرج در قوانین مختلف» اصلاح گردید. سابقا جزای نقدی مندرج در این ماده از سه میلیون تا دو‌ازده میلیون ریال بود.

فلسفه و مبانی نظری

این ماده، در پی جرم انگاری یکی از رفتار های ارتکابی علیه اطفال و ناتوانان به دلیل عجز آنان از محافظت از خود است. عده ای این ماده را مصداقی از بچه کشی به نحو تسبیب می دانند.

نکات تفسیری دکترین

طبق این ماده، صرف رها کردن این قبیل افراد بدون احتیاج به حصول نتیجه ای خاص، جرم انگاری شده است. لذا عنصر مادی این جرم باید رها کردن طفل یا شخص ناتوان تعریف کرد.با توجه به اطلاق کلمه «کسی» در ابتدای جمله، تفاوتی میان افراد مسئول نگهداری طفل و افراد غیر مسئول، در خصوص رها کردن طفل وجود ندارد. همچنین در صورت توانایی شخص رها شده در نجات دادن خود، باز هم باید مرتکب را مشمول این ماده دانست. البته طبق این ماده، مجازات پیش بینی شده برای رها کردن این قبیل افراد بر اساس نتیجه ای که ممکن است از جرم حاصل شود، می تواند تشدید شود. در واقع چنانچه این بزه دیدگان، صدمه یا آسیبی را متحمل شده یا فوت کنند، حسب مورد مجازات های قصاص، دیه یا ارش برای شخص رها کننده در نظر گرفته شده است. طبق این ماده، رها کردن طفل ممکن است در محلی خالی از سکنه یا دارای سکنه باشد. منتها میزان مجازات در هر یک از این فروض، متفاوت خواهد بود. عده ای عنصر مادی این جرم را یکی از نمونه های فعل ناشی از ترک فعل دانسته اند. عنصر معنوی این جرم نیز سوء نیت عام بوده و نیازی به احراز «قصد آسیب زدن به مجنی علیه» وجود ندارد.

نکات توضیحی

اگر یکی از والدین یا هر دو آنها طفلی را رها کنند، مشمول این ماده خواهند بود.

نکات توصیفی هوش مصنوعی

1. رها کردن طفل یا شخص ناتوان در مکانی خالی از سکنه به حبس یا جزای نقدی منتهی می‌شود.
2. مجازات حبس از سه ماه تا یک سال است.
3. جزای نقدی از ۸۲/۵۰۰/۰۰۰ تا ۳۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال تعیین شده است.
4. رها کردن در مکان مسکونی، مجازات را به نصف کاهش می‌دهد.
5. در صورت وارد آمدن صدمه، آسیب یا فوت، مجازات قصاص، دیه یا ارش نیز تعیین می‌شود.
6. مسئولیت کیفری شامل کسی است که مستقیماً یا به دستور دیگری اقدام به رها کردن می‌کند.
7. قادر نبودن شخص به محافظت از خود شرط اصلی برای اعمال این ماده قانونی است.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/98/75 مورخ 1398/08/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

به موجب نظریه مشورتی 7207/7_1378/12/8 اگر عمل والدین مشمول قسمت دوم ماده فوق شود، لازم است در ابتدا برای طفل قیم موقت تعیین شده و سپس مبادرت به تعقیب متهمان نمود.

انتقادات

عده ای عبارت «شخصا یا به دستور دیگری» را زاید دانسته و معتقدند بهتر بود بجای این عبارت، از «شخصا یا توسط دیگری» استفاده می شد.