ماده ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

هرکس با جبر و قهر یا با اِکراه و تهدید دیگری را ملزم به دادن نوشته یا سند یا امضاء و یا مُهر نماید و یا سند و ‌نوشته ای که متعلق به او یا سپرده به او می‌ باشد را از و‌ی بگیرد به حبس از چهل و پنج روز تا یک سال و تا (74) ضَربه شلاق محکوم خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«اکراه» در این ماده، به معنای وارد آوردن فشار از خارج است.

عناصر «تهدید» در حقوق جزا بر سه قسم است:1- تهدید به خصوصیات روانی و جسمی 2- تقاضای خلاف قانون یا خلاف میل تهدیدشونده توسط تهدیدکننده 3- عمد تهدیدکننده .

منظور از «دادن نوشته، سند، امضا یا مهر»، اقدام تهدید شونده به تنظیم و تحویل آنهاست و محل تنظیم، شرط نیست.

واژگان «جبر» و «قهر» مترادف هستند که میتوان از آنها به عنف یاد کرد و شکل مادی دارند. «اکراه» نیز با «تهدید» مترادف است که شکل معنوی دارند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عنصر مادی این جرم، اخذ سند به عنف یا تهدید است رفتار مجرمانه در این جرم، تهدید با زور، اعمال خشونت آمیز، جبری و قهری استاین جرم از جرایم مرکب است، بنابراین رکن مادی آن، متشکل از دو رفتار است: 1-استفاده از جبر، قهر یا اکراه و تهدید، 2-اخذ نوشته، سند، امضا و سایر موارد مذکور.

از لحاظ عنصر معنوی، جرم موضوع این ماده، عمدی است و مرتکب باید علاوه بر علم به بی حقی خود، قصد نتیجه (سوء نیت خاص) یعنی دست یابی به سند یا نوشته را داشته باشد، انگیزه در تهدید، مانع تحقق جرم نیست.علاوه بر این لازم نیست تهدید به طور مستقیم باشد، بلکه کافی است تهدیدکننده مطمئن باشد که موضوع به اطلاع قربانی، رسانده خواهد شد.

چنانچه در نتیجه این عمل، مجبور یا تهدید شده، اقدامی واجد وصف مجرمانه انجام دهد، مشمول قاعده اکراه و اکراه کننده، سبب اقوی خواهد بود و چنانچه نوشته یا سند اخذ شده با تهدید، متعلق به مرتکب باشد، مشمول این ماده نخواهد بود.همچنین تهدید، یکی از مصادیق معاونت در جرم است که مستقلا در این ماده، مورد حکم قرار گرفته است.

این جرم از جرائم قابل گذشت محسوب میشود.

رویه های قضایی

شعبه دوم دیوان عالی کشور در رای شماره 5116-1330/11/7 بیان داشته است "اگر کسی از صاحب مغازه جنس نسیه را طلب کند و به دلیل امتناع مشارالیه از دادن جنس او را بزند، این اندازه از ارتکاب ضرب، شروع به گرفتن مال به تهدید و اکراه نیست زیرا ممکن است متهم پس از امتناع شاکی از تحویل جنس از قصد خود (گرفتن جنس نسیه) منصرف شده باشد و ایراد ضرب صرفا به دلیل عصبانیت صورت گرفته باشد."

مصادیق و نمونه ها

گرفتن سفید مهر یا سفید امضا به جبر و قهر یا تهدید و اکراه از مجنی علیه، میتواند از مصادیق این جرم تلقی شود.

مواد مرتبط

ماده 1 قانون اصلاح قانون جلوگیری از تصرف عدوانی مصوب 1352، با برخی مصادیق جرم مذکور، انطباق دارد.