ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)(منسوخ): کسی که با علم و اطلاع برای ارتکاب جرم مذکور در ماده فوق مکانی تهیه کرده و بدین طریق معاونت با مرتکب نموده باشد به مجازات حبس از سه ماه تا یک سال یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال محکوم خواهد شد.

(این ماده به موجب ماده ۱۵ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹/۰۲/۲۳ نسخ شده است.)

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۸۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰
• ماده ۱۵ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری

توضیح واژگان

• علم: به معنای اطمینان اجمالی یا تفصیلی از وقوع امری می باشد.

• جرم: هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده‌ است جرم محسوب می‌شود.
• معاونت در جرم: معاون جرم کسی است که بدون مشارکت در اجرای جرم، با رفتار خود وقوع جرم را تسهیل نماید یا مباشر را به ارتکاب جرم برانگیزد.

• مجازات: آزاری است که قاضی به علت ارتکاب جرم به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن برای شخص مقصر، مطابق قانون تعیین می‌کند.

• حبس: به معنای محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات او، آنگونه که خودش می‌خواهد، است.
• جزای نقدی: محکومیت مجرم به دادن پول را «جزای نقدی» گویند.

پیشینه

ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، یکی از مصادیق بارز تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ بود که بیانگر اجرای مجازات تعیین شده در شرع یا قانون برای معاون و صرف نظر کردن از عمومات معاونت در جرم بود.

فلسفه و مبانی نظری

به نظر می‌رسد هدف قانونگذار از وضع چنین ماده ای، حمایت از آزادی تن افراد در حد اعلای آن، و فراهم آوردن امکان مجازات فردی بود که یکی از اساسی‌ترین وسایل بازداشت غیرقانونی را فراهم آورده‌ بود، چرا که تهیه وسایل ارتکاب جرم را بایستی از موارد معاونت در جرم برشمرد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

عنصر مادی جرم فوق، معاونت در توقیف یا حبس یا مخفی نمودن غیرقانونی دیگری از طریق تهیه مکان بود، لذا چنانچه شخصی در عملیات اجرایی حبس یا مخفی نمودن دخالتی داشت، دیگر مشمول ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) نبود. در خصوص سایر اشکال معاونت بجز تهیه مکان نیز، بایستی به عمومات قانون مجازات اسلامی مراجعه می شد. اگر چه تهیه مکان برای چنین جرمی، معمولاً از سوی افرادی خاص نظیر مأموران یا مسئولان زندان رخ می‌داد، اما مقام، سمت یا موقعیت شغلی مرتکب، نقشی در وقوع این جرم نداشت. عنصر معنوی این جرم، سوء نیت عام بود و علم و عمد مرتکب، برای تحقق جرم کفایت می کرد.

در خصوص تعیین مجازات برای جرم مورد بحث، در نظر گرفتن حداقل مجازات و حداقل جزای نقدی از سوی قانونگذار، به معنای عدم امکان تبدیل یا تخفیف این مجازات‌ها از سوی دادگاه نبود.

نکات توضیحی ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

تهیه مکان، ممکن بود در هر یک از مراحل حبس، بازداشت یا مخفی نمودن بزه دیده رخ دهد. این ماده، یکی از موارد «معاونت به عنوان جرم مستقل» بود، که در آن یکی از مصادیق معاونت در جرم، به عنوان یک رفتار مجرمانه مستقل، جرم انگاری شده‌ بود.

مجازات این جرم قابل تعلیق بود، و مجازات حبس آن می‌توانست تحت نظام نیمه آزادی قرار بگیرد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۵۸۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. تهیه مکان برای ارتکاب جرم به عنوان معاونت در جرم محسوب می‌شود.
2. آگاهی و اطلاع از جرم در انجام معاونت شرط است.
3. مجازات حبس از سه ماه تا یک سال تعیین شده‌است.
4. امکان تعیین جزای نقدی به جای حبس وجود دارد.
5. مقدار جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال است.

انتقادات

گروهی معتقدند لزومی به پیش‌بینی چنین ماده ای برای مجازات معاون جرم بازداشت غیرقانونی وجود نداشت، زیرا بر اساس ماده ۷۲۶ قانون تعزیرات، امکان مجازات مرتکبین معاونت در جرایم تعزیری پیش‌بینی شده بود.