ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.

تبصره - در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

قانونگذار سابقاً در ماده ۲۶۹ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴ جرم افترا را ذکر کرده بود، طبق این ماده افترا صرفاً از طریق اوراق چاپی یا خطی، انتشار اعلان یا اوراق مزبور و نطق در مجامع، قابل تحقق بود، فلذا ارتکاب جرم به وسیله رادیو یا تلویزیون خارج از شمول ماده قرار می‌گرفت.

در ماده ۱۴۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۶۲ نیز جرم افترا با ایراد فوق همراه بود که خوشبختانه در قانون تعزیرات سال ۱۳۷۵ با ذکر عبارت «یا به هر وسیله دیگر» این ایراد مرتفع شده‌است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در این ماده، قانونگذار جرم افترا را بیان می‌کند که عبارت است از نسبت دادن صریح ارتکاب جرم به دیگری به نحوی که قادر به اثبات صحت آن نباشد. عنصر مادی این جرم می‌تواند به دو صورت باشد: ۱- انتساب جرم به دیگری ۲- انتشار جرم انتسابی. همچنین برای تحقق این جرم لازم است عمل انتسابی، لزوماً دارای عنوان مجرمانه باشد ولی میزان مجازات آن اهمیتی ندارد، البته برخی دیگر معتقدند چنین تفسیری با روح قانون سازگاری ندارد و انتساب جرائم سبک باید خارج از شمول ماده قرار گیرند. گفتنی است که اگر مفتری بتواند ارتکاب رفتار مجرمانه توسط شخص را اثبات کند، از مجازات مبری می‌شود مگر در جرائمی که نشر آن اشاعه فحشا تلقی می‌شود که در هر حال مفتری به مجازات این ماده محکوم خواهد شد.

رویه های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی به شماره 7/304_1378/3/5 بیان حال فرد ستم دیده در مراجع قضایی صالح، اشاعه فحشا محسوب نمی شود.
• نظریه شماره 7/1402/205 مورخ 1402/09/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره بزه افترا نسبت به اشخاص حقوقی
• نظریه شماره 7/99/1160 مورخ 1399/08/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تنصیف حداقل و حداکثر حبس جرایم قابل گذشت ماده یک قانون کاهش مجازات
• نظریه شماره 7/99/1219 مورخ 1399/09/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تحقق افترا نسبت به اشخاص حقوقی
• نظریه شماره 7/1401/924 مورخ 1401/09/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعقیب دعوا از طرف ادارات دولتی در جرم توهین به مقامات دولتی
• رای دادگاه درباره ارزش اثباتی شهادت بستگان نسبی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۰۷۹۰)
• رای دادگاه درباره ارزش قضایی شهادت شهود (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۲۷۰۱۴۰۲)
• رای دادگاه درباره ارسال دوجانبه پیامک و بزه مزاحمت تلفنی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۰۱۰۱)
• رای دادگاه درباره ارسال مطالب کذب به ایمیل شخصی شاکی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۰۸۹۵)
• رای دادگاه درباره ادعای دوشیزه نبودن زوجه در دعوی فسخ نکاح (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۱۳۲۳)
• رای دادگاه درباره ارسال مکاتبات حاوی مطالب مجرمانه به محل خدمت شاکی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۸۰۰۷۹۰)
• نظریه شماره 7/99/842 مورخ 1399/06/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شمول جرایم بند های ماده یک قانون کاهش تحت تبصره ماده ۱۱ همین قانون
• رای دادگاه درباره افترا ناشی از طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۰۲۰۸)
• رای دادگاه درباره افترا ناشی از طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۳۰۰۰۲۹)
• رای دادگاه درباره افترا ناشی از طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۱۵۳)
• رای دادگاه درباره اعمال مقررات تعدد جرم در جرایم با مجازات های یکسان (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۵۸۰۰۰۱۹)
• رای دادگاه درباره افترا از طریق طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۱۰۹۰)
• رای دادگاه درباره ایجاد هیاهو و سروصدا در مکان محصور (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۷۰۲۰۱۴۶۵)
• رای دادگاه درباره افترا از طریق طرح شکایت کیفری (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۱۵۳۳)
• رای دادگاه درباره افتراء نبودن شکایت برای احقاق حق (دادنامه شماره )
• رای دادگاه درباره توهین از طریق افترا زدن (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۱۵۰۲)
• رای دادگاه درباره تعدد معنوی جعل و استفاده از داده های رایانه ای مجعول (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۰۸۵۶)
• رای دادگاه درباره تأثیروجود رابطه زوجیت بر مزاحمت تلفنی (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۱۷۶۱)
• رای دادگاه درباره تجدیدنظرخواهی از قرار تعلیق اجرای مجازات (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۰۵۹۶)
• رای دادگاه درباره افترا ناشی از طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۷۰۳۰۰۴۱۷)
• رای دادگاه درباره تشابه صدای متهم با صدای ضبط شده (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۹۰۰۳۵۰)
• رای دادگاه درباره تعقیب شاکی به عنوان مفتری (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۱۲۲۶)
• رای دادگاه درباره تعارض حق دادخواهی با افترا (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۳۰۱۴۰۰)
• رای دادگاه درباره تعدد مادی توهین، تهدید و مزاحمت تلفنی (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۱۰۱۱۴۶)
• رای دادگاه درباره تعدد مادی توهین، تهدید و مزاحمت تلفنی (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۱۴۴۱)
• رای دادگاه درباره تعارض حق دادخواهی با شکایت افترا (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۷۰۱۴۵۳)
• رای دادگاه درباره تصرف در مال مشاع (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۹۰۰۲۸۱)
• رای دادگاه درباره تعدد معنوی تهمت و نشر اکاذیب (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۲۰۰۳۳۵)
• رای دادگاه درباره تعارض حق دادخواهی و شکایت افترا (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۰۴۹۵)
• رای دادگاه درباره افترا و طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۴۵۵)
• رای دادگاه درباره افترای زوجه نسبت به زوج در جلسه مصالحه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۸۰۰۴۱۲)
• رای دادگاه درباره اقدام به شکایت در مقام احقاق حق (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۳۲۰)
• رای دادگاه درباره افترای ناشی از طرح شکایت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۷۰۰۳۲۳)
• رای دادگاه درباره افترای ناشی از طرح شکایت کیفری (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۹۰۰۸۱۶)
• رای دادگاه درباره افترای ناشی از طرح شکایت کیفری (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۰۷۵۶)
• رای دادگاه درباره افترای ناشی از طرح شکایت کیفری (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۰۴۹۹)
• رای دادگاه درباره افترای ناشی از طرح شکایت کیفری (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۰۸۳۰)
• رای دادگاه درباره انتساب عدم بکارت به همسر (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۲۰۰۸۷۵)
• رای دادگاه درباره انتساب اتهام از طریق نگارش نامه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۰۷۹۹)
• رای دادگاه درباره تخریب اموال حین ایراد ضرب و جرح (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۹۲۰)

انتقادات

بهتر بود قانونگذار برای تضییق دایره شمول این ماده، ویژگی‌هایی را برای جرم انتسابی ذکر می‌کرد به نحوی که انتساب جرائم سبکی مانند جرائم راهنمایی رانندگی خارج از شمول ماده قرار می‌گرفت، این رویه با رویکرد قانونگذار در قانون مجازات عمومی نیز مطابق است.

مقالات مرتبط

• حکمرانی و تنظیمگری پلتفرم‌های ویدئویی در ایران: از منازعه بر سر نهاد متولی تا تعدیل محتوا
• مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی داده ها در فقه امامیه و حقوق موضوعه

• میزگرد راجع به جرایم‌ مطبوعاتی
• جستاری بر مسائل حقوقی متاورس با تأکید بر چگونگی حمایت از کودکان
• انواع مسؤولیت در جرایم مطبوعاتی با نگاه به تعدادی از دعاوی مطبوعاتی
• نقض دادرسی عادلانه و ضمانت اجرا کیفری آن از منظر قانون ایین دادرسی کیفری 1392