ماده ۳۹۶ قانون مجازات اسلامی

عضو قوی و صحیح، در برابر عضو ضعیف و معیوب غیرفلج، قصاص می‌ شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«قوی» را به معنای توانا، زورمند، استوار و محکم آورده اند. «ضعیف» نیز به معنای سست، بی بنیه، رمق و سقط و خلاف قوی آورده شده است.

پیشینه

حکم این ماده در قوانین سابق وجود نداشت.

فلسفه و مبانی نظری ماده

برخی معتقدند علت وضع ماده فوق، عدم تاثیر ضعف یا بیماری عضو در شرط تساوی است، از همین رو به موجب این ماده، قوی تر یا ضعیف تر بودن اعضا در مقابل هم تاثیری در استیفاء قصاص ندارد، به طوری که عضو قوی در مقابل عضو ضعیف قابل قصاص است، به عنوان مثال می توان پای سالم را در مقابل پای لنگ قصاص نمود.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

فقها در خصوص این امر که آیا عضو سالم را می توان در مقابل عضو دارای جذام قصاص کرد یا خیر، اختلاف نظر دارند، گروهی معتقدند اگر در صورت قصاص چیزی از عضو مبتلا به جذام نیفتد، قصاص اماکن پذیر است. اما در هر حال گروهی از فقها شرط تساوی در سلامت عضو و یا پایین تر بودن سلامت عضو جانی را در قصاص عضو ضروری دانسته اند، همچنین در خصوص لزوم تساوی در اصلی یا اضافی بودن اعضا و نیز تساوی در محل نیز برخی از فقها تاکید نموده اند.

انتقادات

عده ای حکم این ماده را در ظاهر به دلیل عدم تساوی عضو معیوب و ضعیف با عضو قوی، غیر منطقی و ناسازگار با اصل تساوی اعضاء در قصاص می دانند.

مصادیق و نمونه ها

اگر گوش جانی قدرت شنوایی بیشتری داشته باشد، این امر مانع از قصاص وی در برابر گوش مجنی علیه که قدرت شنوایی کمتری دارد نمی شود.همچنین گوش کوچک با گوش بزرگ، برابر خواهد بود. همچنین در خصوص زبان نیز گویا بودن، اعم از آن است که به صورت کامل باشد یا ناقص.