ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی

ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی:  مجازات‌ های جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی ‌است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه‌ دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می‌ شود.

تبصره ـ دادگاه در ضمن حکم، به سنخیت و تناسب مجازات مورد حکم با شرایط و کیفیات مقرر در این ماده تصریح می‌ کند. دادگاه نمی‌ تواند به بیش از دو نوع از مجازات‌ های جایگزین حکم دهد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 38 قانون مجازات اسلامی
• ماده 65 قانون مجازات اسلامی
• ماده 66 قانون مجازات اسلامی
• ماده 67 قانون مجازات اسلامی
• ماده 68 قانون مجازات اسلامی
• ماده 69 قانون مجازات اسلامی
• ماده 70 قانون مجازات اسلامی
• ماده 71 قانون مجازات اسلامی
• ماده 72 قانون مجازات اسلامی
• ماده 73 قانون مجازات اسلامی
• ماده 74 قانون مجازات اسلامی
• ماده 75 قانون مجازات اسلامی
• ماده 76 قانون مجازات اسلامی
• ماده 77 قانون مجازات اسلامی
• ماده 78 قانون مجازات اسلامی
• ماده 79 قانون مجازات اسلامی
• ماده 80 قانون مجازات اسلامی
• ماده 81 قانون مجازات اسلامی
• ماده 82 قانون مجازات اسلامی
• ماده 83 قانون مجازات اسلامی
• ماده 84 قانون مجازات اسلامی
• ماده 85 قانون مجازات اسلامی
• ماده 86 قانون مجازات اسلامی
• ماده 87 قانون مجازات اسلامی
• ماده 89 قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

• مجازات‌ های جایگزین حبس: منظور از «مجازات های جایگزین حبس»، مجازات های خفیف و یا گاهی اقدامات تأمینی هستند که با احراز شرایطی میتوانند جایگزین مجازات زندان شوند.
• دوره مراقبت: «دوره مراقبت»، دوره‌ ای است که طی آن محکوم، به حکم دادگاه و تحت نظارت قاضی اجرای احکام به انجام یک یا چند مورد از دستورهای مندرج در تعویق مراقبتی محکوم می‌ گردد. دوره مراقبت یکی از انواع مجازات‌های جایگزین حبس است که در آن آزادی محکوم، تحت کنترل قرار می‌گیرد. تحمیل این مجازات با هدف اجتناب از آثار سوء زندان بر محکومان غیر خطرناک و حفظ جایگاه اجتماعی و حیثیت آنان است.
• خدمات عمومی رایگان: «خدمات عمومی رایگان»، خدماتی است که با رضایت محکوم برای مدت معین مورد حکم واقع می‌ شود و تحت نظارت قاضی اجرای احکام اجراء می‌ گردد. منظور از خدمات عمومی رایگان، انجام کارهای عام‌المنفعه برای موسسات یا نهادهای عمومی یا دولتی است.
• جزای نقدی روزانه: «جزای نقدی روزانه»، یک هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه محکوم که با نظارت اجرای احکام وصول می‌ گردد. به عبارت بهتر جزای نقدی روزانه بخشی از درآمد روزانه محکوم است باید به صندوق دولت واریز شود، اجرای این مجازات در خصوص کسانی امکان پذیر است که دارای شغل و درآمد معینی باشند.
• محرومیت از حقوق اجتماعی: منظور از «محرومیت از حقوق اجتماعی»، همان تحمیل محرومیت های اجتماعی مندرج در ماده 26 بر محکوم علیه است.
• گذشت شاکی: گذشت شاکی به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات، در مواد ۱۰۰ تا ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده‌است.
• جهات تخفیف: جهات تخفیف مجازات به نحو حصری در قانون تعیین شدند و قاضی نمی‌تواند به استناد موارد مشابه، قواعد تخفیف مجازات را اعمال نماید. جهات تخفیف مجازات در ماده 38 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیان شده است.
• مجرم: مجرم شخصی است که خلاف اوامر و نواهی قانونگذار عمل کرده و رفتاری را که در قوانین جرم انگاری شده را مرتکب گردیده است.
• بزه‌ دیده: مطابق ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری: «بزه دیده شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان می‌گردد و چنانچه تعقیب مرتکب را درخواست کند، «شاکی» و هرگاه جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کند، «مدعی خصوصی» نامیده می‌شود.»

پیشینه

این ماده، در قوانین پیشین سابقه ای ندارد و از نوآوری های قانون مجازات اسلامی محسوب میشود.

نکات تفسیری دکترین ماده 64 قانون مجازات اسلامی

قانونگذار در این ماده، تعریفی از مجازات های جایگزین حبس ارائه نموده است. طبق تبصره این ماده، دادگاه حداکثر میتواند متهم را به دو نوع مجازات جایگزین محکوم نماید.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 64 قانون مجازات اسلامی

1. مجازات‌های جایگزین حبس شامل دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است.
2. استفاده از مجازات‌های جایگزین حبس به عواملی مانند گذشت شاکی، وجود جهات تخفیف، نوع و کیفیت ارتکاب جرم، آثار ناشی از جرم، و سایر شرایط بستگی دارد.
3. ویژگی‌های فردی مجرم مانند سن، مهارت، وضعیت شخصیت و سابقه و شرایط بزه‌دیده در تعیین مجازات جایگزین مهم هستند.
4. دادگاه موظف است در حکم خود به تناسب و سنخیت مجازات جایگزین با شرایط جرم و مرتکب اشاره کند.
5. دادگاه نمی‌تواند بیش از دو نوع از مجازات‌های جایگزین را همزمان اعمال کند.

رویه های قضایی

• رای وحدت رویه شماره 746 مورخ 1394/10/29 هیات عمومی دیوان عالی کشور
• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تسری آیین نامه مربوط به خدمات عمومی به سایر مجازاتهای جایگزین حبس
• رای دادگاه درباره ارسال پیامک به صورت دو جانبه در مزاحمت تلفنی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۸۰۰۸۱۱)
• رای دادگاه درباره تاثیر گذشت شاکی خصوصی در صدور حکم به مجازات جایگزین حبس (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۱۰۴۴)
• رای دادگاه درباره تخفیف مجازات به دلیل گذشت شاکی پس از صدور حکم قطعی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۹۰۱۱۵۹)
• رای دادگاه درباره تعلیق مجازات جزای نقدی جایگزین حبس (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۹۰۱۳۱۸)
• رای دادگاه درباره تصرف عدوانی در املاک مشاع (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۶۹۶۰۰۵۳۰)
• رای دادگاه درباره تعیین جزای نقدی بدل از حبس در مجازات های تعزیری موضوع تخلفات رانندگی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۰۲۷۳)
• نظریه شماره 7/98/1759 مورخ 1398/11/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/96/2534 مورخ 1396/10/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/95/2880 مورخ 1395/11/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/93/1128 مورخ 1393/05/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/92/1789 مورخ 1392/09/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/92/1522 مورخ 1392/08/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1402/230 ک مورخ 1402/04/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم توانایی محکوم علیه در پرداخت جزای نقدی جایگزین حبس
• نظریه شماره 7/99/1305 مورخ 1399/09/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره محکومیت متهم به پرداخت کمک نقدی به افراد بی بضاعت در قالب خدمات عمومی رایگان
• نظریه شماره 7/1401/1337 مورخ 1402/01/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تبدیل جزای نقدی به انجام خدمات عمومی رایگان
• نظریه شماره 7/99/100 مورخ 1399/03/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم صلاحیت شورای حل اختلاف برای رسیدگی به جرم رانندگی بدون گواهی نامه
• نظریه شماره 1153/96/7 مورخ 1396/05/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1320/96/7 مورخ 1396/06/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1351/92/7 مورخ 1392/07/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

پایان نامه و رساله های مرتبط

• جایگاه خدمات عام المنفعه در حقوق جزای ایران
• بررسی کیفرشناختی مجازات های جایگزین حبس با تاکید بر اهداف مجازات ها

• بررسی تطبیقی کیفیات تخفیف مجازات در حقوق ایران و حقوق بین الملل کیفری

مقالات مرتبط

• بررسی و تحلیل کیفر شناختی مجازات های جایگزین حبس
• بومی‌سازی، راهبردی نوین از پاسخ، در سیاست جنایی ایران و غرب
• جایگاه احترام به کرامت انسانی در ارتقای اقتدار قضایی
• پیشگیری از تکرار جرم با حفظ کرامت انسانی بزهکار با نگاهی به آموزه‮های جرم‌شناختی
• اعتبار حبس کمتر از 91 روز در حقوق کیفری ایران
• تقابل مجازات جایگزین حبس با قانون وصول در حقوق ایران
• بررسی جرم شناختی مجموعه تلویزیونی«سرقت پول»
• جایگاه جامعه مدنی در حقوق کیفری با تاکید بر سیاست جنایی مشارکتی ایران
• شرایط و ضوابط حقوقی اجرای قرار نظارت قضایی در کنار قرارهای تأمین کیفری
• امکان‌سنجی اعمال نهادهای ارفاقی در جرایم حدی
• درآمدی بر تبیین و تفسیر قوانین در سنجه منطق فازی
• جرائم قابل‌گذشت و غیرقابل‌گذشت در نظام کیفری ایران
• سیاست کیفری ناهمگون قانون مجازات اسلامی درتعدیل کیفر
• ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه
• ضرورت حرکت در جهت حبس‌زدایی، با نگرش به نهادهای تأسیسی در قانون مجازات اسلامی (1392) و موانع پیش‌روی آنها