ماده ۷۲ قانون مجازات اسلامی

ماده ۷۲ قانون مجازات اسلامی: تعدد جرائم عمدی که مجازات قانونی حداقل یکی از آنها بیش از یک سال حبس باشد، مانع از صدور حکم به مجازات جایگزین حبس است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 64 قانون مجازات اسلامی
• ماده 71 قانون مجازات اسلامی
• ماده 73 قانون مجازات اسلامی
• ماده 89 قانون مجازات اسلامی
• ماده 2 قانون مجازات جرایم نیرو های مسلح مصوب سال 1382
• ماده 3 قانون مجازات جرایم نیرو های مسلح مصوب سال 1382
• ماده 9 قانون مجازات جرایم نیرو های مسلح مصوب سال 1382

توضیح واژگان

• تعدد جرم: در تعریف تعدد جرم اینگونه بیان شده‌است که عبارت است از: ارتکاب جرایم متعدد بدون آنکه متهم برای اتهام یا اتهامات پیشین خود به محکومیت کیفری قطعی رسیده باشد، چه اینکه به دلیل کوتاهی فواصل ارتکاب جرم، زمان برای تعقیب و محکومیت متهم کافی نبوده باشد یا متهم متواری بوده یا اینکه جرایم وی به دلایل گوناگون کشف نشده باشد. در تعریف دیگری نیز آمده‌است که تعدد جرم یعنی یک نفر دو یا چند بزه از یک جنس یا از چند جنس مرتکب شود که هیچ‌کدام منتهی به حکم لازم الاجرا نشده باشد.
• جرائم عمدی: جرم عمدی، به جرمی اطلاق میگردد که مجرم از روی قصد و اراده، فعل یا ترک فعلی را مرتکب میشود که به موجب قانون ممنوع است و قابلیت مجازات را دارد.
• مجازات: مجازات در لغت به معنی جزا دادن، پاداش و کیفر آمده است. در اصطلاح حقوقی، آزاری است که قاضی به علت ارتکاب جرم به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن برای شخص مقصر، مطابق قانون تعیین می‌کند. همچنین مجازات ضامن اجراء قواعد مربوط به نظم عمومی است و با سایر ضمانت اجراها متمایز است.
• حبس: حبس در لغت به معنای منع کردن و زندانی کردن است. در اصطلاح به معنی محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات او، آنگونه که خودش می‌خواهد، است.
• مجازات جایگزین حبس: منظور از «مجازات های جایگزین حبس»، مجازات های خفیف و یا گاهی اقدامات تأمینی هستند که با احراز شرایطی میتوانند جایگزین مجازات زندان شوند.

نکات تفسیری دکترین ماده 72 قانون مجازات اسلامی

در این ماده، یکی از موارد ممنوعیت های صدور مجازات های جایگزین حبس تحت عنوان تعدد جرم، ذکر شده است، البته این ممنوعیت، صرفا منحصر در مواردی است که جرائم مذکور، عمدی باشند و مجازات قانونی یکی از آن ها بیش از یک سال حبس باشد، در این موارد نیز ملاک عمل، مجازات مقرر در قانون برای جرم مذکور است؛ هرچند که دادگاه، مجازات کمتر از یک سال را برای محکوم علیه تعیین نماید. بنابر مفاد ماده فوق، در جرائم غیر عمدی متعدد یا جرائم عمدی متعدد با مجازات قانونی کمتر از یک سال، صدور حکم به مجازات های جایگزین، منعی نخواهد داشت. همچنین به نظر میرسد منظور از تعدد جرم در این ماده، صرفا تعدد مادی است نه تعدد معنوی، هرچند که اطلاق ماده، هر دو نوع تعدد را در بر میگیرد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 72 قانون مجازات اسلامی

1. تعدد جرائم عمدی تاثیر مستقیمی در صدور حکم مجازات دارد.
2. اگر حداقل مجازات قانونی یکی از جرائم عمدی بیش از یک سال حبس باشد، امکان صدور حکم به مجازات جایگزین حبس وجود ندارد.
3. قانونگذار در مواردی که جرم‌های عمدی متعددی رخ داده باشد، سخت‌گیری بیشتری اعمال می‌کند.
4. مجازات جایگزین حبس در جرائم عمدی با شدت کمتری از دید قانونگذار لحاظ شده است.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/98/1757 مورخ 1398/11/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، امکان اعطای آزادی مشروط در فرض تعدد جرم با توجه به لزوم تفسیر قوانین به نفع متهم وجود دارد. در غیر این صورت قانون گذار عدم این امکان را تصریح می نمود.

مقالات مرتبط

• بومی‌سازی، راهبردی نوین از پاسخ، در سیاست جنایی ایران و غرب
• سابقۀ محکومیت کیفری به عنوان جلوه‌ای از «حالت خطرناک» و کاربست آن در مجازات‌های جایگزین حبس
• شرایط و ضوابط حقوقی اجرای قرار نظارت قضایی در کنار قرارهای تأمین کیفری
• ارزیابی نحوه‌ی تعیین مجازات تعدد مادی جرم در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری
• سیاست کیفری ناهمگون قانون مجازات اسلامی درتعدیل کیفر
• ارزیابی تطبیقی مجازات «حبس» در حقوق کیفری مدرن و فقه امامیه