ماده ۹۷ قانون مجازات اسلامی

ماده ۹۷ قانون مجازات اسلامی:عفو عمومی که به موجب قانون در جرایم موجب تعزیر اعطاء می‌شود، تعقیب و دادرسی را موقوف می‌کند. در صورت صدور حکم محکومیت، اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زائل می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۹۸ قانون مجازات اسلامی
• ماده 25 قانون مجازات اسلامی
• ماده ۵۵ قانون مجازات عمومی مصوب 1352
• ماده ۵۶ قانون مجازات عمومی مصوب 1352

توضیح واژگان

• عفو عمومی: چنانچه عفو از طرف مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده باشد،به آن عفو عمومی اطلاق میشود.
• تعزیر: منظور از «تعزیر»، مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون، در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی، تعیین و اعمال می‌گردد.
• تعقیب: تعقیب در اصطلاح حقوقی، توسل به یک عمل قضایی برای وصول به گرفتن حکم یا قرار یا اجرای آن است.
• دادرسی: دادرسی در لغت به معنای به داد مظلوم رسیدن و محاکمه می‌باشد و در اصطلاح حقوقی دادرسی به معنای اعم رسیدگی مرجع قضاوتی به منظور صدور رأی می‌باشد. همچنین، اینطور بیان شده است که دادرسی به معنای رسیدگی برای قضاوت کردن است که در مورد قضاوت گفته شده‌ است: «القضاء هو الحکم بین الناس عند التنازع و التشاجر و رفع الخصومه و فصل الامر بینهم».
• آثار محکومیت: مقصود از آثار کیفری، همه آثاری است که در اثر محکومیت بر فرد محکوم علیه مترتب می شود.

پیشینه

عفو عمومی در حقوق موضوعه قبل از انقلاب، به جرائم غیر سیاسی نیز تسری میافت، ماده ۵۵ قانون مجازات عمومی سابق بیان می‌داشت: «عفو عمومی که به موجب قانون مخصوص اعطاء می‌شود تعقیب و دادرسی را موقوف و در صورت صدور حکم محکومیت اجرای مجازات را متوقف و آثار محکومیت را زایل می‌کند. در مواردی که قسمتی از مجازات به موجب قانون بخشیده شود آثار کیفری باقی خواهد ماند مگر اینکه ترتیب دیگری مقرر شده باشد.» همچنین ماده ۵۶ همین قانون مقرر می‌داشت: «در مورد جرائم سیاسی تمام یا قسمتی از مجازات و در سایر جرائم قسمتی از مجازات محکومین به حکم قطعی به ترتیب زیر ممکن‌ است مورد عفو ملوکانه قرار گیرد: ۱ - مجازات اعدام به حبس ابد یا ۱۵ سال حبس جنایی درجه ۱ تبدیل می‌شود. ۲ - مجازات حبس ابد تا ۱۰ سال حبس جنایی درجه ۱ تبدیل می‌شود. ۳ - مجازات حبس جنایی درجه ۱ تا حداقل مجازات جنایی درجه ۲ تبدیل می‌شود. ۴ - مجازات حبس جنایی درجه ۲ تا شش ماه حبس جنحه‌ای تبدیل می‌شود. ۵ - سایر مجازاتها تا حداقل حبس جنحه‌ای یا به جزای نقدی تبدیل می‌شود. ۶ - جزای نقدی اعم از اینکه تنها یا توأم با مجازات دیگر باشد تا حداقل جزای نقدی جنحه‌ای تبدیل می‌شود. تقاضای عفو از طرف وزیر دادگستری پیشنهاد می‌شود و به وسیله نخست‌وزیر به عرض ملوکانه می‌رسد.

تبصره - در جرائم سیاسی عفو ملوکانه ممکن است شامل مجازات تبعی و تکمیلی هم باشد ولی در سایر جرائم فقط مجازات اصلی مورد عفو قرارمی‌گیرد.»

به این ترتیب سابقاً عفو شاه را ناظر به تمام یا قسمتی از مجازات‌ها می‌دانستند. قبل از انقلاب اسلامی، عفو در جرائم عمومی وابسته به قوه مقننه و در جرایم سیاسی از آن شاه بود، هرچند نهایتاً قانونگذار این حق را برای شاه در نظر گرفته بود که بتواند در جرائم عمومی فقط قسمتی از مجازات و نه کل آن را مورد عفو قرار بدهد.

نکات تفسیری دکترین ماده 97 قانون مجازات اسلامی

اثر قانون عفو عمومی که در جهت به فراموشی سپردن وقایع مجرمانه اعلام می‌شود، زائل ساختن وصف مجرمانه از جرم ارتکابی است،در این باره گفتنی است که عفو عمومی به موجب قانون استقرار پیدا می‌کند بنابراین شرایط و افرادی که از آن برخوردار می‌شوند، در قانون مشخص می‌شود. عفو عمومی با از بین بردن آثار محکومیت جزایی، در تکرار جرم به حساب نمی‌آید و مانع تعلیق اجرای مجازات احتمالی نمی‌شود، در این موارد محکومیت از سجل کیفری حذف می‌گردد،ضمناً عفو عمومی تمام مراحل دادرسی را در بر می‌گیرد؛ بنابراین اگر تعقیب صورت نگرفته باشد، شروع نخواهد شد و اگر شروع شده باشد، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود، همچنین در صورت صدور حکم محکومیت، حکم به اجرا در نخواهد آمد و اگر در حال اجرا باشد، اجرای حکم متوقف و در صورت اجرا، آثار حکم منتفی خواهد شد.پر واضح است که در جرائم موجب حد و قصاص و دیات، امکان عفو عمومی وجود ندارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 97 قانون مجازات اسلامی

1. عفو عمومی مخصوص جرایم موجب تعزیر است.
2. عفو عمومی به موجب قانون اعطاء می‌شود.
3. با اعطای عفو عمومی، تعقیب و دادرسی جرایم متوقف می‌شود.
4. اجراء مجازات در صورت صدور حکم محکومیت موقوف می‌شود.
5. آثار محکومیت نیز با عفو عمومی زائل می‌شود.

مصادیق و نمونه ها

قانون عفو عمومی مصوب ۱۳۲۵ مربوط به قیام آذربایجان، جرائم ارتکابی کلیه افرادی را که در حکومت سید جعفر پیشه‌وری شرکت داشتند مورد عفو قرار داد و کسانی که به عنوان وزیر در آن حکومت مشارکت کرده بودند را از شمول عفو خارج کرد.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/92/1626 مورخ 1392/08/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• به موجب رأی وحدت رویه شماره 24/58_1358/11/17 بر اساس لایحه قانونی عفو عمومی متهمان و محکومان کیفری (مصوب 1358) شورای عالی انقلاب اسلامی، جرم معاونت در قتل عمد از مستثنیات این لایحه است.
• همچنین بر اساس نظریه مشورتی شماره 2884/7_1373/4/29 عفو جز در موارد مصرح قانونی، شامل انفصال از خدمت نمی شود.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• حدود اختیارات ولی امر در عفو مجرمین
• بررسی تطبیقی ع–وام–ل س–ق–وط مج–ازات در حقوق کیفری ای–ران و حقوق بی–ن الملل کیفری

مقالات مرتبط

• تحلیل سیاست کیفری ناظر بر حدود در قانون مجازات اسلامی 1392(رویکردها، نوآوری ها، نارسایی ها)
• ادلّه فقهی قاعده «لا شفاعه فی الحدّ» و امکان سنجی آن در قانون مجازات اسلامی