ماده ۴۲۴ قانون مجازات اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
*{{زیتونی|[[ماده ۴۲۳ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده قبلی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۴۲۳ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده قبلی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۴۲۵ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۴۲۵ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}}
== مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
* [[ماده ۴۲۳ قانون مجازات اسلامی]]
* [[ماده ۴۲۳ قانون مجازات اسلامی]]
* [[ماده ۴۲۵ قانون مجازات اسلامی]]
* [[ماده ۴۲۵ قانون مجازات اسلامی]]
== نکات تفسیری دکترین ==
== نکات تفسیری دکترین ماده 424 قانون مجازات اسلامی ==
به موجب این ماده، در فرض غیبت گروهی از [[ولی دم|اولیاء دم]]، سایرین حق دارند با قبول مسئولیت پرداخت سهم دیه آنان، قاتل را قصاص کنند، برای تایید این نظریه، عده ای معتقد به ورود ضرر به سایرین در صورت به تاخیر انداختن [[اجرای قصاص]] هستند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص- صدمات جسمانی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=728172|صفحه=|نام۱=محمدهادی|نام خانوادگی۱=صادقی|چاپ=18}}</ref> البته گروهی با این نظر مخالف بوده و معتقدند حق قصاص متعلق به تمامی اولیاء دم است و لذا حضور همه آن ها لازم می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709188|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> از سوی دیگر در فرض غیبت تمام اولیاء دم و قابلیت تصور [[عرف|عرفی]] حضور آنان در آینده، در فرض کوتاه بودن مدت غیبت می توان با اخذ [[وثیقه]] و یا تضمینات مناسب دیگر، قاتل را تا زمان حضور آنان حبس نمود و در این مدت کوتاه صبر کرد، اما در فرض غیبتی که به لحاظ عملی و عرفی امکان دسترسی به اولیاء دم نباشد، باید [[ولی امر|ولی امر مسلمین]] را ولی دم مقتول تلقی نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=354168|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref>
به موجب این ماده، در فرض غیبت گروهی از [[ولی دم|اولیاء دم]]، سایرین حق دارند با قبول مسئولیت پرداخت سهم دیه آنان، قاتل را قصاص کنند، برای تایید این نظریه، عده ای معتقد به ورود ضرر به سایرین در صورت به تاخیر انداختن [[اجرای قصاص]] هستند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص- صدمات جسمانی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=728172|صفحه=|نام۱=محمدهادی|نام خانوادگی۱=صادقی|چاپ=18}}</ref> البته گروهی با این نظر مخالف بوده و معتقدند حق قصاص متعلق به تمامی اولیاء دم است و لذا حضور همه آن ها لازم می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709188|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> از سوی دیگر در فرض غیبت تمام اولیاء دم و قابلیت تصور [[عرف|عرفی]] حضور آنان در آینده، در فرض کوتاه بودن مدت غیبت می توان با اخذ [[وثیقه]] و یا تضمینات مناسب دیگر، قاتل را تا زمان حضور آنان حبس نمود و در این مدت کوتاه صبر کرد، اما در فرض غیبتی که به لحاظ عملی و عرفی امکان دسترسی به اولیاء دم نباشد، باید [[ولی امر|ولی امر مسلمین]] را ولی دم مقتول تلقی نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=354168|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref>
 
== مطالعات فقهی ==
== سوابق و مستندات فقهی ==
=== سوابق فقهی ===
=== سوابق و مستندات فقهی ===
برخی از فقها معتقدند امکان حبس جانی فقط در صورت جمع بودن دو شرط ممکن است:1- کوتاه بودن مدت زمان غیبت 2- وجود احتمال فرار جانی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد ششم) (قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن- حدود اختیارات و مسئولیت ولی قهری- تأملی بر حبس به سبب تأخیر در استیفای قصاص- مماثلت و تساوی در قصاص عضو)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1732484|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> گروهی از فقها نیز مشروعیت حبس را به علت لزوم حفظ محل قصاص در مدت غیبت اولیاء دم می دانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد ششم) (قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن- حدود اختیارات و مسئولیت ولی قهری- تأملی بر حبس به سبب تأخیر در استیفای قصاص- مماثلت و تساوی در قصاص عضو)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1732488|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> همچنین نظر برخی از فقها در خصوص امکان قصاص مرتکب بوسیله اولیاء دم حاضر آن است که فرد حاضر حق قصاص دارد، مشروط بر اینکه سهم دیه سایرین را بر عهده بگیرد، اما اشبه را آن دانسته اند که در فرض کوتاه بودن مدت غیبت، صبر شود تا سایرین حضور یابند، در چنین صورتی اگر احتمال فرار جانی زیاد باشد، حبس وی جایز است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد دوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=راه نوین|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4157480|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=کارخیران|چاپ=1}}</ref> برخی از فقها نیز بطور کلی معتقد به لزوم بازگشت فرد غایب  و تصمیم گیری او در خصوص استیفای قصاص یا [[گذشت|عفو]] جانی هستند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4082344|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref> گروهی دیگر نیز میان غیبت کوتاه مدت و بلند مدت قائل به تفکیک شده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4082360|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref>
برخی از فقها معتقدند امکان حبس جانی فقط در صورت جمع بودن دو شرط ممکن است:1- کوتاه بودن مدت زمان غیبت 2- وجود احتمال فرار جانی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد ششم) (قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن- حدود اختیارات و مسئولیت ولی قهری- تأملی بر حبس به سبب تأخیر در استیفای قصاص- مماثلت و تساوی در قصاص عضو)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1732484|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> گروهی از فقها نیز مشروعیت حبس را به علت لزوم حفظ محل قصاص در مدت غیبت اولیاء دم می دانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد ششم) (قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن- حدود اختیارات و مسئولیت ولی قهری- تأملی بر حبس به سبب تأخیر در استیفای قصاص- مماثلت و تساوی در قصاص عضو)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1732488|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> همچنین نظر برخی از فقها در خصوص امکان قصاص مرتکب بوسیله اولیاء دم حاضر آن است که فرد حاضر حق قصاص دارد، مشروط بر اینکه سهم دیه سایرین را بر عهده بگیرد، اما اشبه را آن دانسته اند که در فرض کوتاه بودن مدت غیبت، صبر شود تا سایرین حضور یابند، در چنین صورتی اگر احتمال فرار جانی زیاد باشد، حبس وی جایز است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد دوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=راه نوین|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4157480|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=کارخیران|چاپ=1}}</ref> برخی از فقها نیز بطور کلی معتقد به لزوم بازگشت فرد غایب  و تصمیم گیری او در خصوص استیفای قصاص یا [[گذشت|عفو]] جانی هستند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4082344|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref> گروهی دیگر نیز میان غیبت کوتاه مدت و بلند مدت قائل به تفکیک شده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4082360|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref>
 
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 424 قانون مجازات اسلامی ==
 
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ==
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
# در صورت غیبت کوتاه مدت برخی صاحبان حق قصاص، صدور حکم به تعویق می‌افتد.
# در صورت غیبت کوتاه مدت برخی صاحبان حق قصاص، صدور حکم به تعویق می‌افتد.
خط ۲۲: خط ۱۸:
# در صورت گذشت یا مصالحه حاضران، حق قصاص برای غایبان محفوظ می‌ماند.
# در صورت گذشت یا مصالحه حاضران، حق قصاص برای غایبان محفوظ می‌ماند.
# اگر غایبان پس از حضور خواستار قصاص باشند، باید سهم دیه کسانی که گذشت کرده یا مصالحه کرده‌اند را بپردازند و سپس اقدام به قصاص کنند.
# اگر غایبان پس از حضور خواستار قصاص باشند، باید سهم دیه کسانی که گذشت کرده یا مصالحه کرده‌اند را بپردازند و سپس اقدام به قصاص کنند.
 
== رویه های قضایی ==
* [[نظریه شماره 7/97/3323 مورخ 1398/08/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
خط ۳۲: خط ۲۹:
[[رده:مواد عمومی]]
[[رده:مواد عمومی]]


== رویه های قضایی ==
{{DEFAULTSORT:ماده 2120}}
* [[نظریه شماره 7/97/3323 مورخ 1398/08/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۰

ماده ۴۲۴ قانون مجازات اسلامی: در هر حق قصاصی اگر بعضی از صاحبان آن، غایب باشند و مدت غیبت آنان کوتاه باشد صدور حکم تا آمدن غایب به تعویق می‌ افتد و اگر غیبت طولانی باشد و یا امیدی به بازگشتن آنان نباشد مقام رهبری به عنوان ولی غایب به جای آنان تصمیم می‌ گیرد و چنانچه زمان بازگشت معلوم نباشد مقام رهبری برای آنها پس از گذشت زمان کوتاه و قبل از طولانی شدن زمان غیبت اتخاذ تصمیم می‌ نماید، کسانی که حاضرند، می‌توانند پس از تأمین سهم غایبان در دادگاه‌، قصاص کنند و اگر حاضران، گذشت کنند یا با او مصالحه نمایند، حق قصاص غایبان محفوظ است و اگر آنان پس از حاضر شدن، خواهان قصاص باشند، باید نخست سهم دیه کسانی را که گذشت نموده‌ اند یا با مرتکب مصالحه کرده‌ اند به مرتکب بپردازند و سپس قصاص کنند.

مواد مرتبط

نکات تفسیری دکترین ماده 424 قانون مجازات اسلامی

به موجب این ماده، در فرض غیبت گروهی از اولیاء دم، سایرین حق دارند با قبول مسئولیت پرداخت سهم دیه آنان، قاتل را قصاص کنند، برای تایید این نظریه، عده ای معتقد به ورود ضرر به سایرین در صورت به تاخیر انداختن اجرای قصاص هستند،[۱] البته گروهی با این نظر مخالف بوده و معتقدند حق قصاص متعلق به تمامی اولیاء دم است و لذا حضور همه آن ها لازم می باشد.[۲] از سوی دیگر در فرض غیبت تمام اولیاء دم و قابلیت تصور عرفی حضور آنان در آینده، در فرض کوتاه بودن مدت غیبت می توان با اخذ وثیقه و یا تضمینات مناسب دیگر، قاتل را تا زمان حضور آنان حبس نمود و در این مدت کوتاه صبر کرد، اما در فرض غیبتی که به لحاظ عملی و عرفی امکان دسترسی به اولیاء دم نباشد، باید ولی امر مسلمین را ولی دم مقتول تلقی نمود.[۳]

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقدند امکان حبس جانی فقط در صورت جمع بودن دو شرط ممکن است:1- کوتاه بودن مدت زمان غیبت 2- وجود احتمال فرار جانی[۴] گروهی از فقها نیز مشروعیت حبس را به علت لزوم حفظ محل قصاص در مدت غیبت اولیاء دم می دانند.[۵] همچنین نظر برخی از فقها در خصوص امکان قصاص مرتکب بوسیله اولیاء دم حاضر آن است که فرد حاضر حق قصاص دارد، مشروط بر اینکه سهم دیه سایرین را بر عهده بگیرد، اما اشبه را آن دانسته اند که در فرض کوتاه بودن مدت غیبت، صبر شود تا سایرین حضور یابند، در چنین صورتی اگر احتمال فرار جانی زیاد باشد، حبس وی جایز است.[۶] برخی از فقها نیز بطور کلی معتقد به لزوم بازگشت فرد غایب و تصمیم گیری او در خصوص استیفای قصاص یا عفو جانی هستند،[۷] گروهی دیگر نیز میان غیبت کوتاه مدت و بلند مدت قائل به تفکیک شده اند.[۸]

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 424 قانون مجازات اسلامی

  1. در صورت غیبت کوتاه مدت برخی صاحبان حق قصاص، صدور حکم به تعویق می‌افتد.
  2. اگر غیبت طولانی باشد و یا امید بازگشت نباشد، مقام رهبری به عنوان ولی غایب تصمیم‌گیری می‌کند.
  3. در موارد نامعلوم بودن زمان بازگشت، مقام رهبری پس از گذشت زمان کوتاه و قبل از طولانی شدن غیبت تصمیم‌گیری می‌کند.
  4. صاحبان حق حاضر می‌توانند پس از تأمین سهم غایبان در دادگاه، اقدام به قصاص کنند.
  5. در صورت گذشت یا مصالحه حاضران، حق قصاص برای غایبان محفوظ می‌ماند.
  6. اگر غایبان پس از حضور خواستار قصاص باشند، باید سهم دیه کسانی که گذشت کرده یا مصالحه کرده‌اند را بپردازند و سپس اقدام به قصاص کنند.

رویه های قضایی

منابع

  1. ↑ محمدهادی صادقی. حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص- صدمات جسمانی). چاپ 18. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 728172
  2. ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 709188
  3. ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). چاپ 7. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 354168
  4. ↑ سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد ششم) (قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن- حدود اختیارات و مسئولیت ولی قهری- تأملی بر حبس به سبب تأخیر در استیفای قصاص- مماثلت و تساوی در قصاص عضو). چاپ 1. قضا، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1732484
  5. ↑ سلسله پژوهش های فقهی حقوقی (جلد ششم) (قتل نفس به اعتقاد مهدورالدم بودن- حدود اختیارات و مسئولیت ولی قهری- تأملی بر حبس به سبب تأخیر در استیفای قصاص- مماثلت و تساوی در قصاص عضو). چاپ 1. قضا، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1732488
  6. ↑ محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد دوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4157480
  7. ↑ هوشنگ شامبیاتی. حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4082344
  8. ↑ هوشنگ شامبیاتی. حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4082360


برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=ماده_۴۲۴_قانون_مجازات_اسلامی&oldid=444640»