ماده ۵۹۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۲:۱۷

ماده ۵۹۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): دیه مجموع چهار پلک دو چشم، دیه کامل، دیه هر یک از پلک ‌های بالا، یک ششم دیه کامل و دیه هر یک از پلک‌ های پایین، یک چهارم دیه کامل است.

تبصره ـ هرگاه کسی چشم و پلک را یک جا از بین ببرد، هر‌یک دیه جداگانه دارد.

پیشینه

در گذشته ماده 379 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.^[۱]

نکات توضیحی تفسیری

برخی معتقدند اگرچه مطابق قاعده، اعضای زوج مجموعاً دارای دیه کامل و هر یک دارای نصف دیه کامل هستند، اما در مواردی از این قاعده پیروی نشده است، مثلا در خصوص پلکها، اگرچه دیه مجموع آن ها معادل دیه کامل است، اما دیه پلک های بالا، ثلث و دیه پلک های پایین نیز مجموعاً نصف دیه کامل می باشد،^[۲] لذا دیه پلک های بالا معادل 333/33 دینار و دیه پلک های پایین معادل 500 دینار خواهد بود،^[۳] این دیه اعم از آن است که چشم، معیوب باشد یا خیر.^[۴] در خصوص جنایات وارده بر بخشی از پلک ها گروهی معتقد به اخذ ارش و گروهی دیگر معتقد به اخذ دیه به نسبت مساحت از بین رفته هستند.^[۵] گروهی معتقدند در فرض قطع شدن مژه ها به همراه پلک ها باید قائل به اخذ دیه واحد بود.^[۶] همچنین برخی بر این باورند که در صورتی مجموع چهار پلک دارای دیه کامل است که با هم از بین رفته باشند.^[۷]

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

مستند شرعی این ماده را روایتی از امام علی (ع) دانسته اند.^[۸]

سوابق فقهی

در این خصوص میان فقها، نظرات مختلفی مطرح شده است:

1- هر پلک دارای ربع دیه است، این دیدگاه مورد قبول فقهای عامه است.^[۹]

2- دیه پلک پایین یک سوم دیه چشم است، دیه پلک بالا نیز دو سوم دیه چشم است.

3- خشک یا چروکیده شدن پلک، مستوجب ارش است.

4- دیه پلک بالا، ثلث دیه چشم و دیه پلک پایین دو سوم دیه کامل است، دیه مجموع پلک ها، معادل پنج ششم دیه کامل می باشد.^[۱۰]

نظر مشهور آن است که برای مجموع چهار پلک باید دیه کامل پرداخته شود.^[۱۱] همچنین بخشی از فقها معتقدند دیه از بین بردن هر یک از پلک های فلج را نباید معادل یک سوم دیه دانست، زیرا اطلاق ادله این قاعده، شامل غیر از پلک ها است.^[۱۲] از سوی دیگر برخی از فقها بیان کرده اند که اگر پلکها با دو چشم کنده شوند، نباید قائل به تداخل دیات بود.^[۱۳]

مقالات مرتبط

تحلیل فقهی ماده 590 قانون مجازات اسلامی در تعیین مقدار دیه پلک‌ها

منابع

↑ ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836136
↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). چاپ 7. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 355452
↑ ایرج گلدوزیان. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ 5. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 671192
↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 712252
↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 712244
↑ غلامحسین الهام. مبانی فقهی و حقوقی تعدد جرم. چاپ -. بشری، 1372. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 843004
↑ ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4695444
↑ احمد اسماعیل تبار، سیداحمدرضا حسینی و مهدی حسینیان قمی. منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیةاله سیدحسین بروجردی (جلد سی و یکم) (قصاص و دیات). چاپ 1. فرهنگ سبز، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4699284
↑ ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836152
↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 712240
↑ رضا شکری و قادر سیروس. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی (دکترین و رویه کیفری ایران). چاپ 8. مهاجر، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 816656
↑ احمد حاجی ده آبادی. قواعد فقه دیات (مطالعه تطبیقی در مذاهب اسلامی). چاپ 1. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1934792
↑ سیدابوالقاسم خویی و علیرضا (ترجمه) سعید. ترجمه مبانی تکملةالمنهاج (جلد دوم). چاپ 1. خرسندی، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3696084

[1] ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836136

[2] حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). چاپ 7. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 355452

[3] ایرج گلدوزیان. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ 5. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 671192

[4] عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 712252

[5] عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 712244

[6] غلامحسین الهام. مبانی فقهی و حقوقی تعدد جرم. چاپ -. بشری، 1372. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 843004

[7] ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4695444

[8] احمد اسماعیل تبار، سیداحمدرضا حسینی و مهدی حسینیان قمی. منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیةاله سیدحسین بروجردی (جلد سی و یکم) (قصاص و دیات). چاپ 1. فرهنگ سبز، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4699284

[9] ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836152

[10] عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 712240

[11] رضا شکری و قادر سیروس. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی (دکترین و رویه کیفری ایران). چاپ 8. مهاجر، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 816656

[12] احمد حاجی ده آبادی. قواعد فقه دیات (مطالعه تطبیقی در مذاهب اسلامی). چاپ 1. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1934792

[13] سیدابوالقاسم خویی و علیرضا (ترجمه) سعید. ترجمه مبانی تکملةالمنهاج (جلد دوم). چاپ 1. خرسندی، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3696084

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-دیه مجموع چهار پلک دو چشم، دیه کامل، دیه هر یک از پلک ‌های بالا، یک ششم دیه کامل و دیه هر یک از پلک‌ های پایین، یک چهارم دیه کامل است. تبصره ـ هرگاه کسی چشم و پلک را یک جا از بین ببرد، هر‌یک دیه جداگانه دارد.
+'''ماده ۵۹۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)''': [[دیه پلک|دیه مجموع چهار پلک]] دو چشم، [[دیه کامل]]، دیه هر یک از پلک ‌های بالا، یک ششم دیه کامل و دیه هر یک از پلک‌ های پایین، یک چهارم دیه کامل است.
+تبصره ـ هرگاه کسی چشم و پلک را یک جا از بین ببرد، هر‌یک [[دیه]] جداگانه دارد.
+*{{زیتونی|[[ماده ۵۸۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)|مشاهده ماده قبلی]]}}
+*{{زیتونی|[[ماده ۵۹۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)|مشاهده ماده بعدی]]}}
 == پیشینه ==
-در گذشته ماده 379 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1379) در این خصوص وضع شده بود.836136
+در گذشته [[ماده 379 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|ماده 379 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)]]، در این خصوص وضع شده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=836136|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>
 == نکات توضیحی تفسیری ==
-برخی معتقدند اگرچه مطابق قاعده، اعضای زوج مجموعاً دارای دیه کامل و هر یک دارای نصف دیه کامل هستند، اما در مواردی از این قاعده پیروی نشده است. مثلا در خصوص پلکها، اگرچه دیه مجموع آن ها معادل دیه کامل است، اما دیه پلک های بالا ثلث و دیه پلک های پایین نیز مجموعاً نصف دیه کامل می باشد.355452 لذا دیه پلک های بالا معادل 333/33 دینار و دیه پلک های پایین معاد 500 دینار خواهد بود.671192 این دیه اعم از آن است که چشم معیوب باشد یا خیر.712252 در خصوص جنایات وارده بر بخشی از پلک ها گروهی معتقد به اخذ ارش و گروهی دیگر معتقد بع اخ دیه به نسبت مساحت از بین رفته هستند.712244 گروهی معتقدند در فرض قطع شدن مژه ها به همراه پلک ها باید قائل به اخذ دیه واحد بود.843004 همچنین برخی بر این باورند که در صورتی مجموع چهار پلک دارای دیه کامل است که با هم از بین رفته باشند.4695444
+برخی معتقدند اگرچه مطابق قاعده، اعضای زوج مجموعاً دارای دیه کامل و هر یک دارای نصف دیه کامل هستند، اما در مواردی از این قاعده پیروی نشده است، مثلا در خصوص پلکها، اگرچه دیه مجموع آن ها معادل دیه کامل است، اما دیه پلک های بالا، ثلث و دیه پلک های پایین نیز مجموعاً نصف دیه کامل می باشد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=355452|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> لذا دیه پلک های بالا معادل 333/33 دینار و دیه پلک های پایین معادل 500 دینار خواهد بود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=671192|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref> این دیه اعم از آن است که چشم، معیوب باشد یا خیر.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=712252|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> در خصوص [[جنایت|جنایات]] وارده بر بخشی از پلک ها گروهی معتقد به اخذ [[ارش]] و گروهی دیگر معتقد به اخذ دیه به نسبت مساحت از بین رفته هستند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=712244|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> گروهی معتقدند در فرض قطع شدن مژه ها به همراه پلک ها باید قائل به اخذ دیه واحد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی فقهی و حقوقی تعدد جرم|ترجمه=|جلد=|سال=1372|ناشر=بشری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=843004|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|چاپ=-}}</ref> همچنین برخی بر این باورند که در صورتی مجموع چهار پلک دارای دیه کامل است که با هم از بین رفته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4695444|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>
-== مستندات فقهی ==
+== مطالعات فقهی ==
-مستند شرعی این ماده را روایتی از امام علی (ع) دانسته اند.4699284
-== سوابق فقهی ==
+=== مستندات فقهی ===
-در این خصوص میان فقها نظرات مختلفی مطرح شده است:
+مستند شرعی این ماده را روایتی از امام علی (ع) دانسته اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیةاله  سیدحسین بروجردی (جلد سی و یکم) (قصاص و دیات)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4699284|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=مهدی|نام خانوادگی۳=حسینیان قمی|چاپ=1}}</ref>
-- هر پلک دارای ربع دیه است. این دیدگاه مورد قبول فقهای عامه است.836152
+=== سوابق فقهی ===
+در این خصوص میان فقها، نظرات مختلفی مطرح شده است:
-- دیه پلک پایین یک سوم دیه چشم است. دیه پلک بالا نیز دو سوم دیه چشم است.
+- هر پلک دارای ربع دیه است، این دیدگاه مورد قبول [[فقهای عامه]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=836152|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>
--خشک یا چروکیده شدن پلک مستوجب ارش است.
+- دیه پلک پایین یک سوم [[دیه چشم]] است، دیه پلک بالا نیز دو سوم دیه چشم است.
--دیه پلک بالا ثلث دیه چشم و دیه پلک پایین دو سوم دیه کامل است. دیه مجموع پلک ها معادل پنج ششم دیه کامل می باشد.712240
+- خشک یا چروکیده شدن پلک، مستوجب ارش است.
-نظر مشهور آن است که برای مجموع چهار پلک باید دیه کامل پرداخته شود.816656 همچنین بخشی از فقها معتقدند دیه از بین بردن هر یک از پلک های فلج را نباید معادل یک سوم دیه دانست. زیرا اطلاق ادله این قاعده شامل غیر از پلک ها است.1934792 از سوی دیگر برخی از فقها بیان کرده اند که اگر پلکها با دو چشم کنده شوند، نباید قائل به تداخل دیات بود.3696084
+- دیه پلک بالا، ثلث دیه چشم و دیه پلک پایین دو سوم دیه کامل است، دیه مجموع پلک ها، معادل پنج ششم دیه کامل می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=712240|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>
-[[رده:رفرنس]]
+نظر [[مشهور فقها|مشهور]] آن است که برای مجموع چهار پلک باید دیه کامل پرداخته شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی (دکترین و رویه کیفری ایران)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مهاجر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=816656|صفحه=|نام۱=رضا|نام خانوادگی۱=شکری|نام۲=قادر|نام خانوادگی۲=سیروس|چاپ=8}}</ref> همچنین بخشی از فقها معتقدند دیه از بین بردن هر یک از پلک های فلج را نباید معادل یک سوم دیه دانست، زیرا [[اطلاق]] ادله این قاعده، شامل غیر از پلک ها است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قواعد فقه دیات (مطالعه تطبیقی در مذاهب اسلامی)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1934792|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=حاجی ده آبادی|چاپ=1}}</ref> از سوی دیگر برخی از فقها بیان کرده اند که اگر پلکها با دو چشم کنده شوند، نباید قائل به [[تداخل در دیات|تداخل دیات]] بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترجمه مبانی تکملةالمنهاج (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3696084|صفحه=|نام۱=سیدابوالقاسم|نام خانوادگی۱=خویی|نام۲=علیرضا (ترجمه)|نام خانوادگی۲=سعید|چاپ=1}}</ref>
+== مقالات مرتبط ==
+[[تحلیل فقهی ماده 590 قانون مجازات اسلامی در تعیین مقدار دیه پلک‌ها]]
+== منابع ==
+{{پانویس}}
+{{مواد قانون مجازات اسلامی}}
 [[رده:دیات]]
 [[رده:دیه مقدر اعضا]]
 [[رده:دیه چشم]]
+[[رده:دیه پلک]]
+[[رده:مواد قانون مجازات اسلامی]]