ماده ۵۱۶ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

هرگاه کسی چیزی را در مکانی مانند دیوار یا بالکن ملک خود که قراردادن اشیاء در آن جایز است، قرار دهد و در اثر حوادث پیش‌ بینی نشده به معبر عام و یا ملک دیگری بیفتد و موجب صدمه یا خسارت شود ضمان منتفی است مگر آنکه آن را طوری گذاشته باشد که نوعاً مستعد صدمه یا خسارت باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

عده ای معتقدند قید «ملک خود» و نیز «معبر عام» در این ماده، فاقد خصوصیت خاصی باشند،712488 چرا که عبارت ملک خود، ظاهر در لزوم مالکیت قراردهنده وسیله بر مکان نیست،4731100لذا نمی توان ضمانت اجرای این ماده را اختصاص به قرار دادن چیزی روی دیوار یا بالکن قرار داد،712480 بنابراین قراردادن چیزی مثل گلدان در محل های دیگری مثل دودکش خانه نیز مشمول این ماده است.1425156

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده یکی از مصادیق قانونگذاری در خصوص مسئولیت های ناشی از خرابی بنا و نیز متعلقات آن است.2574740 عنصر مادی جرم فوق، عبارت از یک فعل مثبت است که همان قرار دادن چیزی بر روی دیوار یا بالکن ملک می باشد،712484 این عمل در مواردی یک اقدام معمول در میان خانواده ها تلقی می شود که اشیائی مانند گلدان یا شیشه ترشی را در مقابل پنجره خود قرار بدهند، در این صورت اگر این وسایل را طوری قرار داده باشند که امکان سقوط آن در هر زمانی وجود داشته باشد، در فرض سقوط و ورود صدمه به عابران، باید صاحب منزل را مسئول دانست ولی اگر سقوط نه به دلیل نوع قرار دادن کالا، بلکه ناشی از عوامل طبیعی باشد، کسی ضامن نیست،1719236چرا که قاعده کلی این است که اگر چیزی در حالتی قرار گیرد که عادتاً ساقط شود، باید اضرار را قابل پیش بینی تلقی نمود.4759588در خصوص قسمت اخیر ماده، عده ای معتقدند اگر کسی با علم به طوفانی بودن هوا و احتمال سقوط وسیله در دیوار یا بالکن، آن را بر روی یک دیوار کم عرض و در مجاورت معبری که معمولا پر ازدحام است به گونه ای قرار دهد که عادتاً سقوط وسیله قابل تصور باشد، در فرض سقوط ضامن است.348880

ماده فوق ممکن است متضمن حالت اجتماع اسباب نیز باشد، بطوری که شخصی یک گلدان را مقابل پنجره قرار داده و این گلدان نه بر اثر عوامل طبیعی، بلکه به موجب باز کردن پنجره از سوی شخص دیگر بیفتد، در این حالت باید بخش اعظم مسئولیت را متوجه باز کننده پنجره دانست.1193252

رویه های قضایی

به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، در خصوص اتفاقات حاصل از قرار دادن وسایل مسافران در وسایل نقلیه نظیر اتوبوس، گرچه مسافران موظف به رعایت اصول احتیاطی در قرار دادن وسایل شخصی خود هستند، اما با توجه به اینکه تمام افراد جامعه به یک اندازه از آگاهی های اجتماعی برخوردار نیستند، لذا این وظیفه کمک راننده است که پیش از حرکت، اقدام به کنترل نحوه قرار گیری لوازم شخصی مسافران در محل های مخصوص نماید.841316