ماده ۴۹۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

هرگاه شیئی که توسط انسان یا وسیله نقلیه حمل می‌گردد به نحوی از انحاء موجب جنایت گردد حمل کننده ضامن دیه است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

در گذشته ماده ۳۲۴ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۷۰)، در این خصوص وضع شده بود، به اعتقاد برخی، ایراد ماده پیشین آن بود که نوع ضمان از حیث دیه یا قصاص بودن مشخص نشده بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

گروهی معتقدند اگر شخصی به صورت عامدانه کالایی را که حمل می‌کند را وسیله ای برای مضروب ساختن یا وارد کردن هر نوع جنایت قرار دهد، باید او را مستحق قصاص دانست، اما در فرض شبه عمد تلقی شدن عمل او، باید قائل به دیه بود، مگر این که وسیله ای که حمل می‌گردد نوعاً کشنده بوده و ضارب قصد وارد کردن ضربه به دیگری را داشته باشد. همچنین آنچه حمل می‌شود باید فاقد اراده و تابع اراده حمل کننده باشد.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

گروهی مستند شرعی این ماده را روایتی از امام صادق (ع) دانسته‌اند.

سوابق فقهی

این ماده را گروهی از جمله مصادیق فروعی در فقه دانسته‌اند که در آن‌ها مسئولیت مطلق برای مرتکب رفتار فرض شده‌است، بدون اینکه سخنی از تقصیر به میان آمده باشد. در این فرض اگر حامل کالا موجب برخورد این کالا به انسانی شود، باید او را از مال خود ضامن دانست.