ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز (added Category:اجرای قصاص نفس using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
اگر پس از اجرای قصاص | '''ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی''': اگر پس از [[اجرای قصاص|اجرای قصاص نفس]]، قاتل زنده بماند، [[حق قصاص]] برای [[ولی دم]] محفوظ است لکن اگر وی را به گونه ای که جایز نیست، [[قصاص]] کرده باشد، در صورتی که قاتل [[آسیب]] ببیند مشروط به شرایط [[قصاص عضو]] از جمله عدم [[خوف]] [[تلف]] ولی دم، قاتل حق قصاص عضو او را دارد و حق قصاص نفس نیز برای ولی دم باقی است ولی قبل از اجرای قصاص نفس، قاتل باید حق خود را [[استیفاء]]، [[صلح|مصالحه]] یا [[گذشت شاکی|گذشت]] کند لکن اگر ولی دم نخواهد دوباره قصاص کند، قاتل حق قصاص او را ندارد. اگر قاتل برای فرار از [[قصاص نفس]] حاضر به گذشت، مصالحه و استیفای حق خود نشود با [[شکایت]] ولی دم از این امر، دادگاه مدت مناسبی را مشخص و به قاتل اعلام می کند تا ظرف مهلت مقرر به گذشت، مصالحه یا مطالبه قصاص عضو اقدام کند. در صورت عدم اقدام او در این مدت، ولی دم به [[تعزیر]] مقرر در قانون محکوم می شود و با مطالبه او قصاص نفس اجراء می گردد و حق قصاص عضو برای [[وارث|ورثه]] جانی، محفوظ است. | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۴۳۷ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده قبلی]]}} | |||
*{{زیتونی|[[ماده ۴۳۹ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}} | |||
== فلسفه و مبانی نظری ماده == | |||
عده ای معتقدند با توجه به [[جنبه حق الناسی|حق الناس بودن]] قصاص، زنده بودن محکوم بعد از اجرای حکم، موجب رهایی او نمی شود، لذا امکان قصاص مجدد وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709064|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> وضع این حکم را عده ای نیز به دلیل جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی محکوم پیش بینی کرده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4155888|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> به این ترتیب اگر کسی که حکم قصاص او اجرا شده، به تصور مردن پایین آورده شود و بعد زنده بودن او محرز شود، اجرای مجدد قصاص امکان پذیر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3999800|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=11}}</ref> | |||
== | == مطالعات فقهی == | ||
== سوابق فقهی == | === سوابق فقهی === | ||
برخی از فقها بر این باورند که در فرض ظهور علایم حیاتی بعد از اجرای حکم، باید محکوم را | برخی از فقها بر این باورند که در فرض ظهور علایم حیاتی بعد از اجرای حکم، باید محکوم را مجدداً قصاص نمود زیرا قصاص در حالت اول صورت نگرفته است. همچنین اگر شخصی که محکوم به [[اعدام]] است در حین اعدام، طنابش پاره شود و سالم بماند، با توجه به اینکه دار و طناب دار، صرفاً مقدمه ای برای اجرای حکم هستند، تغییر در مقدمه، تاثیری در حکم نداشته و باید آن را اجرا نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=استفتاآت قضایی (جلد اول) کلیات قضا-جزئیات|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2154028|صفحه=|نام۱=آیت اله یوسف|نام خانوادگی۱=صانعی|چاپ=2}}</ref> | ||
== انتقادات == | |||
* یکی از موارد سکوت حکم در قانون مجازات اسلامی فرضی است که [[مجازات سالب حیات|مجازات حدی سالب حیات]] برای یک نوبت به اجرا درآید و به هر دلیلی اجرای مزبور منتهی به ازهاق حیات محکومٌ علیه نشود. '''ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی''' صرفا به قصاص پزداخته و در خصوص حدود سالب حیات چیزی نگفته است.<ref>{{Cite journal|title=بررسی ارای دوباره حدود سالب حیات در صورت ارای ناقص آن در فقه و حقوق|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_715617.html|journal=فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی|date=۱۴۰۳|volume=7|issue=23|doi=10.22034/law.2024.2015010.1270|first=محمدجعفر|last=حبیب زاده|first2=نسترن|last2=آقایی|first3=محمدجواد|last3=درویش زاده}}</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{مواد قانون مجازات اسلامی}} | |||
[[رده:قصاص]] | [[رده:قصاص]] | ||
[[رده:اجرای قصاص]] | [[رده:اجرای قصاص]] | ||
[[رده:اجرای قصاص نفس]] | [[رده:اجرای قصاص نفس]] | ||
[[رده:مواد قانون مجازات اسلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۵۳
ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی: اگر پس از اجرای قصاص نفس، قاتل زنده بماند، حق قصاص برای ولی دم محفوظ است لکن اگر وی را به گونه ای که جایز نیست، قصاص کرده باشد، در صورتی که قاتل آسیب ببیند مشروط به شرایط قصاص عضو از جمله عدم خوف تلف ولی دم، قاتل حق قصاص عضو او را دارد و حق قصاص نفس نیز برای ولی دم باقی است ولی قبل از اجرای قصاص نفس، قاتل باید حق خود را استیفاء، مصالحه یا گذشت کند لکن اگر ولی دم نخواهد دوباره قصاص کند، قاتل حق قصاص او را ندارد. اگر قاتل برای فرار از قصاص نفس حاضر به گذشت، مصالحه و استیفای حق خود نشود با شکایت ولی دم از این امر، دادگاه مدت مناسبی را مشخص و به قاتل اعلام می کند تا ظرف مهلت مقرر به گذشت، مصالحه یا مطالبه قصاص عضو اقدام کند. در صورت عدم اقدام او در این مدت، ولی دم به تعزیر مقرر در قانون محکوم می شود و با مطالبه او قصاص نفس اجراء می گردد و حق قصاص عضو برای ورثه جانی، محفوظ است.
فلسفه و مبانی نظری ماده
عده ای معتقدند با توجه به حق الناس بودن قصاص، زنده بودن محکوم بعد از اجرای حکم، موجب رهایی او نمی شود، لذا امکان قصاص مجدد وجود دارد.[۱] وضع این حکم را عده ای نیز به دلیل جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی محکوم پیش بینی کرده اند.[۲] به این ترتیب اگر کسی که حکم قصاص او اجرا شده، به تصور مردن پایین آورده شود و بعد زنده بودن او محرز شود، اجرای مجدد قصاص امکان پذیر است.[۳]
مطالعات فقهی
سوابق فقهی
برخی از فقها بر این باورند که در فرض ظهور علایم حیاتی بعد از اجرای حکم، باید محکوم را مجدداً قصاص نمود زیرا قصاص در حالت اول صورت نگرفته است. همچنین اگر شخصی که محکوم به اعدام است در حین اعدام، طنابش پاره شود و سالم بماند، با توجه به اینکه دار و طناب دار، صرفاً مقدمه ای برای اجرای حکم هستند، تغییر در مقدمه، تاثیری در حکم نداشته و باید آن را اجرا نمود.[۴]
انتقادات
- یکی از موارد سکوت حکم در قانون مجازات اسلامی فرضی است که مجازات حدی سالب حیات برای یک نوبت به اجرا درآید و به هر دلیلی اجرای مزبور منتهی به ازهاق حیات محکومٌ علیه نشود. ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی صرفا به قصاص پزداخته و در خصوص حدود سالب حیات چیزی نگفته است.[۵]
منابع
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 709064
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4155888
- ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص). چاپ 11. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3999800
- ↑ آیت اله یوسف صانعی. استفتاآت قضایی (جلد اول) کلیات قضا-جزئیات. چاپ 2. میزان، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2154028
- ↑ حبیب زاده, محمدجعفر; آقایی, نسترن; درویش زاده, محمدجواد (۱۴۰۳). "بررسی ارای دوباره حدود سالب حیات در صورت ارای ناقص آن در فقه و حقوق". فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی. 7 (23). doi:10.22034/law.2024.2015010.1270.