ماده ۳۹۲ قانون مجازات اسلامی

ماده ۳۹۲ قانون مجازات اسلامی: هرگاه کسی جنایت عمدی بر اعضای چند نفر وارد کند، اگر امکان قصاص همه آنها باشد، قصاص می‌شود و اگر امکان قصاص برای همه جنایات نباشد مجنی علیه اول که جنایت بر او پیش از دیگری واقع شده‌است، در استیفای قصاص مقدم است و در صورت انجام قصاص، مرتکب برای جنایاتی که محلی برای قصاص آن نیست به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم می‌شود. اگر وقوع دو جنایت، در یک زمان باشد، هریک از دو مجنی علیه می‌توانند مبادرت به قصاص کنند و پس از استیفای قصاص، برای دیگر جنایت‌هایی که قصاص ممکن نیست، مرتکب به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم می‌شود. درصورتی که پس از قصاص اول، محل قصاص برای مجنی علیه دوم باقی باشد لکن کمتر از عضو مورد جنایت از او باشد، می‌تواند مقدار موجود را قصاص کند و مابه التفاوت را دیه بگیرد مانند این که مرتکب، نخست انگشت دست راست کسی و آن گاه دست راست شخص دیگری را قطع کرده باشد که در این صورت، مجنی علیه اول در اجرای قصاص مقدم است و با اجرای قصاص او، مجنی علیه دوم می‌تواند دست راست مرتکب را قصاص کند و دیه انگشت خود را نیز از او بگیرد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۹۱ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۳۹۳ قانون مجازات اسلامی

نکات تفسیری دکترین ماده 392 قانون مجازات اسلامی

در فرضی که دو نفر به صورت مشترک دست کسی را قطع می‌کنند، مجنی علیه حق دارد هر دو نفر را قصاص کند، مشروط بر اینکه دیه یک دست را به آنان بپردازد، همچنین چنانچه فقط یکی از جانیان را قصاص کند، دیگری باید نیمی از دیه یک دست را به فرد قصاص شونده پرداخت کند، در واقع اگر کسی دست چند نفر را قطع کند، گویی یک نفر مرتکب قتل چند نفر شده‌است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقدند اگر جانی ابتدا انگشت یک مرد و در ادامه دست مردی دیگر را قطع کند، ابتدا برای کسی که انگشتش قطع شده‌است، حق اجراء قصاص ثابت می‌شود، زیرا حق قصاص وی زودتر از نفر دوم ایجاد شده‌است.

مصادیق و نمونه ها

بر اساس این ماده، چنانچه شخصی دستان سه نفر را قطع کرده باشد، در برابر دو نفر اول، دست‌ها و پاهای او قصاص می‌شود و نفر سوم نیز حق مطالبه دیه دارد اما در فرضی که شخصی بدون دست و پا، اقدام به قطع دست دیگری کند، صرفاً تعزیر شده و برای مجنی علیه نیز تنها حق مطالبه دیه باقی می‌ماند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 392 قانون مجازات اسلامی

1. اگر جنایت عمدی بر اعضای چند نفر صورت گیرد و امکان قصاص برای همه جنایات باشد، همه جنایات قصاص می‌شوند.
2. در صورت عدم امکان قصاص برای همه جنایات، اولویت با مجنی علیه‌ای است که جنایت بر او زودتر واقع شده است.
3. پس از انجام قصاص، مرتکب برای جنایاتی که قصاص ممکن نیست، به پرداخت دیه و تعزیر محکوم می‌شود.
4. اگر دو جنایت همزمان رخ دهد، هر یک از مجنی علیه‌ها می‌توانند جداگانه قصاص کنند.
5. پس از قصاص اول، در صورت باقی ماندن محلی برای قصاص، مجنی علیه دوم می‌تواند قسمتی که باقی مانده را قصاص کند و مابه‌التفاوت را دیه بگیرد.
6. در مثالی مانند قطع انگشت دست راست یک نفر و دست راست نفر دیگر، مجنی علیه اول در اجرای قصاص مقدم است. پس از قصاص اول، مجنی علیه دوم می‌تواند دست راست مرتکب را قصاص کند و دیه انگشت خود را دریافت کند.

مقالات مرتبط

• بررسی تبدیل قصاص به دیه با فوت قاتل یا عدم دسترسی به وی