ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۴۳۷ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده قبلی]]}} | *{{زیتونی|[[ماده ۴۳۷ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده قبلی]]}} | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۴۳۹ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}} | *{{زیتونی|[[ماده ۴۳۹ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}} | ||
== فلسفه و مبانی نظری | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۴۳۷ قانون مجازات اسلامی]] | |||
* [[ماده ۴۳۹ قانون مجازات اسلامی]] | |||
== فلسفه و مبانی نظری == | |||
عده ای معتقدند با توجه به [[جنبه حق الناسی|حق الناس بودن]] قصاص، زنده بودن محکوم بعد از اجرای حکم، موجب رهایی او نمی شود، لذا امکان قصاص مجدد وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709064|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> وضع این حکم را عده ای نیز به دلیل جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی محکوم پیش بینی کرده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4155888|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> به این ترتیب اگر کسی که حکم قصاص او اجرا شده، به تصور مردن پایین آورده شود و بعد زنده بودن او محرز شود، اجرای مجدد قصاص امکان پذیر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3999800|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=11}}</ref> | عده ای معتقدند با توجه به [[جنبه حق الناسی|حق الناس بودن]] قصاص، زنده بودن محکوم بعد از اجرای حکم، موجب رهایی او نمی شود، لذا امکان قصاص مجدد وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709064|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> وضع این حکم را عده ای نیز به دلیل جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی محکوم پیش بینی کرده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4155888|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> به این ترتیب اگر کسی که حکم قصاص او اجرا شده، به تصور مردن پایین آورده شود و بعد زنده بودن او محرز شود، اجرای مجدد قصاص امکان پذیر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3999800|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=11}}</ref> | ||
== سوابق و مستندات فقهی == | |||
== | === سوابق و مستندات فقهی === | ||
=== سوابق فقهی === | |||
برخی از فقها بر این باورند که در فرض ظهور علایم حیاتی بعد از اجرای حکم، باید محکوم را مجدداً قصاص نمود زیرا قصاص در حالت اول صورت نگرفته است. همچنین اگر شخصی که محکوم به [[اعدام]] است در حین اعدام، طنابش پاره شود و سالم بماند، با توجه به اینکه دار و طناب دار، صرفاً مقدمه ای برای اجرای حکم هستند، تغییر در مقدمه، تاثیری در حکم نداشته و باید آن را اجرا نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=استفتاآت قضایی (جلد اول) کلیات قضا-جزئیات|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2154028|صفحه=|نام۱=آیت اله یوسف|نام خانوادگی۱=صانعی|چاپ=2}}</ref> | برخی از فقها بر این باورند که در فرض ظهور علایم حیاتی بعد از اجرای حکم، باید محکوم را مجدداً قصاص نمود زیرا قصاص در حالت اول صورت نگرفته است. همچنین اگر شخصی که محکوم به [[اعدام]] است در حین اعدام، طنابش پاره شود و سالم بماند، با توجه به اینکه دار و طناب دار، صرفاً مقدمه ای برای اجرای حکم هستند، تغییر در مقدمه، تاثیری در حکم نداشته و باید آن را اجرا نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=استفتاآت قضایی (جلد اول) کلیات قضا-جزئیات|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2154028|صفحه=|نام۱=آیت اله یوسف|نام خانوادگی۱=صانعی|چاپ=2}}</ref> | ||
== انتقادات == | |||
* یکی از موارد سکوت حکم در قانون مجازات اسلامی فرضی است که [[مجازات سالب حیات|مجازات حدی سالب حیات]] برای یک نوبت به اجرا درآید و به هر دلیلی اجرای مزبور منتهی به ازهاق حیات محکومٌ علیه نشود. '''ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی''' صرفا به قصاص پزداخته و در خصوص حدود سالب حیات چیزی نگفته است.<ref>{{Cite journal|title=بررسی ارای دوباره حدود سالب حیات در صورت ارای ناقص آن در فقه و حقوق|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_715617.html|journal=فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی|date=۱۴۰۳|volume=7|issue=23|doi=10.22034/law.2024.2015010.1270|first=محمدجعفر|last=حبیب زاده|first2=نسترن|last2=آقایی|first3=محمدجواد|last3=درویش زاده}}</ref> | |||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 438 قانون مجازات اسلامی == | |||
{{هوش مصنوعی (ماده)}} | |||
# پس از اجرای قصاص نفس و زنده ماندن قاتل، حق قصاص همچنان برای ولی دم محفوظ است. | |||
# اگر قصاص به صورت ناصحیح انجام شود و قاتل آسیب ببیند، قاتل حق قصاص عضو ولی دم را دارد، البته در صورت عدم خوف تلف. | |||
# قبل از اجرای دوباره قصاص نفس، قاتل باید حقوق خود را استیفاء، مصالحه یا گذشت کند. | |||
# اگر ولی دم قصاص مجدد نخواهد، قاتل حق قصاص وی را ندارد. | |||
# در صورت عدم همکاری قاتل برای مصالحه یا گذشت، دادگاه به او مهلت می‌دهد تا اقدام کند. | |||
# اگر قاتل در مهلت مقرر اقدام نکند، ولی دم به تعزیر محکم خواهد شد. | |||
# در نهایت، قصاص نفس با مطالبه ولی دم اجرا می‌شود. | |||
# حق قصاص عضو برای ورثه جانی محفوظ است. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۱۶: | خط ۲۸: | ||
[[رده:اجرای قصاص]] | [[رده:اجرای قصاص]] | ||
[[رده:اجرای قصاص نفس]] | [[رده:اجرای قصاص نفس]] | ||
[[رده:مواد قانون مجازات اسلامی]] | [[رده:مواد قانون مجازات اسلامی]] | ||
{{DEFAULTSORT:ماده 2190}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۵
ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی: اگر پس از اجرای قصاص نفس، قاتل زنده بماند، حق قصاص برای ولی دم محفوظ است لکن اگر وی را به گونه ای که جایز نیست، قصاص کرده باشد، در صورتی که قاتل آسیب ببیند مشروط به شرایط قصاص عضو از جمله عدم خوف تلف ولی دم، قاتل حق قصاص عضو او را دارد و حق قصاص نفس نیز برای ولی دم باقی است ولی قبل از اجرای قصاص نفس، قاتل باید حق خود را استیفاء، مصالحه یا گذشت کند لکن اگر ولی دم نخواهد دوباره قصاص کند، قاتل حق قصاص او را ندارد. اگر قاتل برای فرار از قصاص نفس حاضر به گذشت، مصالحه و استیفای حق خود نشود با شکایت ولی دم از این امر، دادگاه مدت مناسبی را مشخص و به قاتل اعلام می کند تا ظرف مهلت مقرر به گذشت، مصالحه یا مطالبه قصاص عضو اقدام کند. در صورت عدم اقدام او در این مدت، ولی دم به تعزیر مقرر در قانون محکوم می شود و با مطالبه او قصاص نفس اجراء می گردد و حق قصاص عضو برای ورثه جانی، محفوظ است.
مواد مرتبط
فلسفه و مبانی نظری
عده ای معتقدند با توجه به حق الناس بودن قصاص، زنده بودن محکوم بعد از اجرای حکم، موجب رهایی او نمی شود، لذا امکان قصاص مجدد وجود دارد.[۱] وضع این حکم را عده ای نیز به دلیل جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی محکوم پیش بینی کرده اند.[۲] به این ترتیب اگر کسی که حکم قصاص او اجرا شده، به تصور مردن پایین آورده شود و بعد زنده بودن او محرز شود، اجرای مجدد قصاص امکان پذیر است.[۳]
سوابق و مستندات فقهی
سوابق و مستندات فقهی
برخی از فقها بر این باورند که در فرض ظهور علایم حیاتی بعد از اجرای حکم، باید محکوم را مجدداً قصاص نمود زیرا قصاص در حالت اول صورت نگرفته است. همچنین اگر شخصی که محکوم به اعدام است در حین اعدام، طنابش پاره شود و سالم بماند، با توجه به اینکه دار و طناب دار، صرفاً مقدمه ای برای اجرای حکم هستند، تغییر در مقدمه، تاثیری در حکم نداشته و باید آن را اجرا نمود.[۴]
انتقادات
- یکی از موارد سکوت حکم در قانون مجازات اسلامی فرضی است که مجازات حدی سالب حیات برای یک نوبت به اجرا درآید و به هر دلیلی اجرای مزبور منتهی به ازهاق حیات محکومٌ علیه نشود. ماده ۴۳۸ قانون مجازات اسلامی صرفا به قصاص پزداخته و در خصوص حدود سالب حیات چیزی نگفته است.[۵]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 438 قانون مجازات اسلامی
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- پس از اجرای قصاص نفس و زنده ماندن قاتل، حق قصاص همچنان برای ولی دم محفوظ است.
- اگر قصاص به صورت ناصحیح انجام شود و قاتل آسیب ببیند، قاتل حق قصاص عضو ولی دم را دارد، البته در صورت عدم خوف تلف.
- قبل از اجرای دوباره قصاص نفس، قاتل باید حقوق خود را استیفاء، مصالحه یا گذشت کند.
- اگر ولی دم قصاص مجدد نخواهد، قاتل حق قصاص وی را ندارد.
- در صورت عدم همکاری قاتل برای مصالحه یا گذشت، دادگاه به او مهلت می‌دهد تا اقدام کند.
- اگر قاتل در مهلت مقرر اقدام نکند، ولی دم به تعزیر محکم خواهد شد.
- در نهایت، قصاص نفس با مطالبه ولی دم اجرا می‌شود.
- حق قصاص عضو برای ورثه جانی محفوظ است.
منابع
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 709064
- ↑ عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4155888
- ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص). چاپ 11. میزان، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3999800
- ↑ آیت اله یوسف صانعی. استفتاآت قضایی (جلد اول) کلیات قضا-جزئیات. چاپ 2. میزان، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2154028
- ↑ حبیب زاده, محمدجعفر; آقایی, نسترن; درویش زاده, محمدجواد (۱۴۰۳). "بررسی ارای دوباره حدود سالب حیات در صورت ارای ناقص آن در فقه و حقوق". فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی. 7 (23). doi:10.22034/law.2024.2015010.1270.