ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز (added Category:ضمان ترساننده using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
هرگاه کسی به روی شخصی [[سلاح]] بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او | '''ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)''': هرگاه کسی به روی شخصی [[سلاح]] بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او می‌گردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این [[ارعاب]]، شخص بمیرد یا [[صدمه|مصدوم]] گردد حسب مورد براساس تعاریف انواع [[جنایت|جنایات]] به [[قصاص]] یا [[دیه]] محکوم میشود. | ||
* {{زیتونی|[[ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)|مشاهده ماده قبلی]]}} | |||
* {{زیتونی|[[ماده ۵۰۲ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)|مشاهده ماده بعدی]]}} | |||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | == نکات توضیحی تفسیری دکترین == | ||
استناد به این ماده، نیازمند ارتکاب یک [[فعل]]، نظیر کشیدن سلاح یا منفجر کردن بمب و | استناد به این ماده، نیازمند ارتکاب یک [[فعل]]، نظیر کشیدن سلاح یا منفجر کردن بمب و … از سوی مرتکب است،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=348700|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=5}}</ref> منتها در پاره ای از موارد افعال مرتکبان ممکن است [[فعل مادی|مادی]] یا [[فعل غیر مادی|غیر مادی]] باشند، تفاوت میان افعال مادی با غیر مادی آن است که در افعال غیر مادی یا غیر اصابتی، هیچ [[آسیب]] یا صدمه فیزیکی به مرتکب وارد نمی‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=348696|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=5}}</ref> اگرچه برخی از حقوقدانان و جرم شناسان معتقدند که [[جراحت|جراحات]] و جنایات باید فقط ناشی از ارتکاب اعمال مادی باشند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=352948|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> اما گروهی دیگر معتقدند منتسب نمودن [[نتیجه جرم|نتایج مجرمانه]] به اعمال مادی صرف، امری بلاوجه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص- صدمات جسمانی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4762880|صفحه=|نام۱=محمدهادی|نام خانوادگی۱=صادقی|چاپ=18}}</ref> شرط لازم برای این که رفتاری مشمول این ماده قرار بگیرد، غیر اصابتی بودن آن و عدم حدوث مرگ در نتیجه اعمالی نظیر اصابت گلوله یا تهاجم سگ و … است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4765708|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=5}}</ref> حال اگر کسی با قصد قتل و با [[علم]] به شخصیت حساس و آسیب‌پذیر [[مجنی علیه]]، خبری هیجان انگیز به او بدهد، گروهی معتقدند در این حالت نیز باید مرگ فرد را مشمول این ماده دانست، <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=348712|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=5}}</ref> بنابراین به نظر میرسد اعمال مذکور در این ماده [[جنبه تمثیلی]] داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4765684|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=5}}</ref> البته عده ای معتقدند برای تحقق جرم موضوع این ماده، حضور فیزیکی شخص ترساننده در محل لازم است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=711580|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> | ||
از نظر [[عنصر مادی]]، عمل ترساننده ممکن است مصداق رفتار [[جنایت عمد|عمدی]] یا [[جنایت شبه عمد|شبه عمدی]] | از نظر [[عنصر مادی]]، عمل ترساننده ممکن است مصداق رفتار [[جنایت عمد|عمدی]] یا [[جنایت شبه عمد|شبه عمدی]] باشد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=352964|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> لذا عده ای معتقدند امکان تحقق جرایم موضوع این ماده به صورت [[جنایت خطای محض|خطای محض]] وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=711572|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> رفتارهایی نظیر سحر و جادو را که از نمونه‌های افعال غیر اصابتی محسوب میشود، چون موجب هراس یا ترس نمی‌شود، معمولاً از شمول این ماده خارج می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=348720|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=5}}</ref> | ||
در خصوص محکومیت مرتکب این جرم لازم به | در خصوص محکومیت مرتکب این جرم لازم به تأکید است که ترسو بودن، [[صغر]] سن، بیماری یا ناآگاهی [[مجنی علیه|قربانی]]، شرط محکومیت مرتکب نمی‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=352972|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> | ||
== مطالعات فقهی == | == مطالعات فقهی == | ||
=== مستندات فقهی === | |||
عده ای مستند شرعی این ماده را روایاتی از ائمه معصومین (ع) می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=711036|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> | |||
=== | == رویه‌های قضایی == | ||
به موجب نظر کمیسیون در [[نشست قضایی]] دادگستری تنکابن در اردیبهشت ۱۳۸۵، در فرض اثبات [[رابطه سببیت|رابطه علیت]] میان عمل [[تهدید]] کننده و تشنج در اثر شنیدن حرف تهدید آمیز، پرداخت [[ارش]] در رابطه با تشنج وارد است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=راه نوین|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6280396|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=کارخیران|چاپ=1}}</ref> | |||
== انتقادات == | == انتقادات == | ||
ایرادی که بر این ماده وارد است این است که قانونگذار در این ماده، تنها به رعب و هراس اشاره دارد و تکلیف سایر حالات روحی مانند | ایرادی که بر این ماده وارد است این است که قانونگذار در این ماده، تنها به رعب و هراس اشاره دارد و تکلیف سایر حالات روحی مانند هیجان، اضطراب و شادی زائد الوصف را روشن ننموده‌است، از آن جایی که دلیلی بر منحصر کردن عمل ارتکابی بر رعب و هراس وجود ندارد، اصلاح این ماده ضروری به نظر میرسد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1399|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6231128|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=1}}</ref> | ||
== مقالات مرتبط == | |||
* [[تعارض میان جاسوسی و آزادی اطلاعات از منظر حقوق بین‌الملل بشر]] | |||
* [[حمایت از اسرار تجاری در برابر افشای غیرمجاز]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس }} | {{پانویس|۲}} | ||
{{مواد قانون مجازات اسلامی}} | |||
[[رده:دیات]] | [[رده:دیات]] | ||
[[رده:موجبات ضمان]] | [[رده:موجبات ضمان]] | ||
[[رده:ضمان ترساننده]] | [[رده:ضمان ترساننده]] | ||
[[رده:مواد قانون مجازات اسلامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۷
ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او می‌گردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد براساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم میشود.
نکات توضیحی تفسیری دکترین
استناد به این ماده، نیازمند ارتکاب یک فعل، نظیر کشیدن سلاح یا منفجر کردن بمب و … از سوی مرتکب است،[۱] منتها در پاره ای از موارد افعال مرتکبان ممکن است مادی یا غیر مادی باشند، تفاوت میان افعال مادی با غیر مادی آن است که در افعال غیر مادی یا غیر اصابتی، هیچ آسیب یا صدمه فیزیکی به مرتکب وارد نمی‌شود.[۲] اگرچه برخی از حقوقدانان و جرم شناسان معتقدند که جراحات و جنایات باید فقط ناشی از ارتکاب اعمال مادی باشند،[۳] اما گروهی دیگر معتقدند منتسب نمودن نتایج مجرمانه به اعمال مادی صرف، امری بلاوجه است.[۴] شرط لازم برای این که رفتاری مشمول این ماده قرار بگیرد، غیر اصابتی بودن آن و عدم حدوث مرگ در نتیجه اعمالی نظیر اصابت گلوله یا تهاجم سگ و … است.[۵] حال اگر کسی با قصد قتل و با علم به شخصیت حساس و آسیب‌پذیر مجنی علیه، خبری هیجان انگیز به او بدهد، گروهی معتقدند در این حالت نیز باید مرگ فرد را مشمول این ماده دانست، [۶] بنابراین به نظر میرسد اعمال مذکور در این ماده جنبه تمثیلی داشته باشند.[۷] البته عده ای معتقدند برای تحقق جرم موضوع این ماده، حضور فیزیکی شخص ترساننده در محل لازم است.[۸]
از نظر عنصر مادی، عمل ترساننده ممکن است مصداق رفتار عمدی یا شبه عمدی باشد،[۹] لذا عده ای معتقدند امکان تحقق جرایم موضوع این ماده به صورت خطای محض وجود ندارد.[۱۰] رفتارهایی نظیر سحر و جادو را که از نمونه‌های افعال غیر اصابتی محسوب میشود، چون موجب هراس یا ترس نمی‌شود، معمولاً از شمول این ماده خارج می‌دانند.[۱۱]
در خصوص محکومیت مرتکب این جرم لازم به تأکید است که ترسو بودن، صغر سن، بیماری یا ناآگاهی قربانی، شرط محکومیت مرتکب نمی‌باشد.[۱۲]
مطالعات فقهی
مستندات فقهی
عده ای مستند شرعی این ماده را روایاتی از ائمه معصومین (ع) می‌دانند.[۱۳]
رویه‌های قضایی
به موجب نظر کمیسیون در نشست قضایی دادگستری تنکابن در اردیبهشت ۱۳۸۵، در فرض اثبات رابطه علیت میان عمل تهدید کننده و تشنج در اثر شنیدن حرف تهدید آمیز، پرداخت ارش در رابطه با تشنج وارد است.[۱۴]
انتقادات
ایرادی که بر این ماده وارد است این است که قانونگذار در این ماده، تنها به رعب و هراس اشاره دارد و تکلیف سایر حالات روحی مانند هیجان، اضطراب و شادی زائد الوصف را روشن ننموده‌است، از آن جایی که دلیلی بر منحصر کردن عمل ارتکابی بر رعب و هراس وجود ندارد، اصلاح این ماده ضروری به نظر میرسد.[۱۵]
مقالات مرتبط
- تعارض میان جاسوسی و آزادی اطلاعات از منظر حقوق بین‌الملل بشر
- حمایت از اسرار تجاری در برابر افشای غیرمجاز
منابع
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات). چاپ 5. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 348700
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات). چاپ 5. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 348696
- ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). چاپ 7. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 352948
- ↑ محمدهادی صادقی. حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص- صدمات جسمانی). چاپ 18. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4762880
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات). چاپ 5. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4765708
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات). چاپ 5. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 348712
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات). چاپ 5. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4765684
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 711580
- ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). چاپ 7. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 352964
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 711572
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- جنایات). چاپ 5. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 348720
- ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص). چاپ 7. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 352972
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 711036
- ↑ محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6280396
- ↑ حسین میرمحمدصادقی. حقوق جزای عمومی (جلد اول). چاپ 1. دادگستر، 1399. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6231128