ماده ۳۹۳ قانون مجازات اسلامی

ماده ۳۹۳ قانون مجازات اسلامی: در قصاص عضو، علاوه بر شرایط عمومی قصاص، شرایط زیر با تفصیلی که در این قانون بیان می ‌شود، باید رعایت شود:

الف ـ محلِ عضوِ مورد قصاص، با مورد جنایت یکی باشد.

ب ـ قصاص با مقدار جنایت، مساوی باشد.

پ ـ خوف تلف مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد.

ت ـ قصاصِ عضوِ سالم، در مقابل عضو ناسالم نباشد.

ث ـ قصاصِ عضو اصلی، در مقابل عضو غیراصلی نباشد.

ج ـ قصاصِ عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.

تبصره ـ درصورتی‌ که مجرم دست راست نداشته باشد دست چپ او و چنانچه دست چپ هم نداشته باشد پای او قصاص می‌ شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۹۲ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۳۹۴ قانون مجازات اسلامی

نکات تفسیری دکترین

این ماده در خصوص شناسایی شرایط ویژه ای است که در قصاص عضو لازم است رعایت شوند، البته در کنار این شرایط، شرایط عمومی قصاص نفس نیز باید رعایت گردند.به موجب این ماده یکی از شرایط قصاص عضو، تساوی و مماثلت میان عضو جانی و مجنی علیه است. تساوی در محل جنایت و محل قصاص یکی از شرایط این مماثلت است، به طوری که حتی امکان عدول از این شرط ولو با رضایت خود جانی نیز وجود ندارد. در خصوص شرط دیگر که همان تساوی در قصاص است، گروهی معتقدند در راستای رعایت این شرط، امکان ایجاد بی حسی موضعی در قصاص شونده وجود ندارد مگر به اجازه مجنی علیه مگر اینکه جانی در حین جنایت، عضو مجنی علیه را بی حس کرده باشد و یا بیم تلف جانی در فرض عدم بی حسی وجود داشته باشد.

گروهی در خصوص امکان قصاص عضو معتقدند اگر پدری مرتکب جنایت بر عضو فرزند خود شود، امکان قصاص او وجود ندارد.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

برخی در راستای توضیح علت این ماده به آیه 194 سوره بقره استناد کرده اند.

سوابق و مستندات فقهی

در خصوص تعذر قصاص، برخی از فقها قائل به دو شرط شده اند:1- خوف تلف جانی 2- ناتوانی در استیفاء مثل. این فقها اشاره ای به خوف تلف شدن عضو ننموده اند. به نظر میرسد علت این حکم آن باشد که شرط دوم مورد بحث از سوی این فقها شامل تلف عضو نیز میشود. برخی از فقها معتقدند اگر دو نفر، دستان یک نفر را قطع کنند، می توان پس از پرداخت دیه به آنان، هر دو دست دو نفر را قطع کرد، همچنین می شود نسبت به یکی قصاص نموده و دیگری نیمی از دیه دست را به قصاص شونده پردازد. بعلاوه این امکان وجود دارد که مجنی علیه از هر دو نفر مطالبه دیه نموده و دست هیچ یک را قصاص ننماید.

همچنین در خصوص این فرض که به تشخیص پزشکی قانونی، اجرای قصاص عضو بر فرد بیمار باعث مرگ وی یا تشدید بیماری او شود، برخی از فقها تشخیص پزشکی قانونی را میزان ندانسته و و معتقدند چنانچه واقعا اجرای مجازات موجب ضرری بیشتر از اصل آن شود، باید آن را به تاخیر انداخت.

نکات توصیفی هوش مصنوعی

1. محل عضو مورد قصاص باید با محل جنایت یکسان باشد.
2. میزان قصاص باید با میزان جنایت برابر و مساوی باشد.
3. نباید احتمال مرگ یا آسیب به عضو دیگر در زمان اجرای قصاص وجود داشته باشد.
4. امکان اجرای قصاص برای عضو سالم در برابر عضو ناسالم نباشد.
5. عضو اصلی نباید در برابر عضو غیر اصلی قصاص شود.
6. عضو کامل نباید در برابر عضو ناقص قصاص شود.
7. در صورت عدم وجود دست راست مجرم، دست چپ و در صورت عدم وجود آن، پای وی قصاص می‌شود.

رویه های قضایی

به موجب حکم شماره 297-70/5/7، امکان قصاص عضو در فرض بیم تلف یا زیان دیدن جانی وجود ندارد.

• نظریه شماره 7/99/1707 مورخ 1399/11/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان قصاص چشم و از بین بردن بینایی آن