ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی: علاوه بر موارد مذکور در مواد قبل، ارتکاب رفتاری که طبق قانون جرم محسوب می‌شود، در موارد زیر قابل مجازات نیست:

الف ـ در صورتی که ارتکاب رفتار به حکم یا اجازه قانون باشد.

ب ـ در صورتی که ارتکاب رفتار برای اجرای قانون اهم لازم باشد.

پ ـ در صورتی که ارتکاب رفتار به امر قانونی مقام ذی صلاح باشد و امر مذکور خلاف شرع نباشد.

ت ـ اقدامات والدین و اولیای قانونی و سرپرستان صغار و مجانین که به منظور تأدیب یا حفاظت آنها انجام می‌شود، مشروط بر این که اقدامات مذکور در حد متعارف و حدود شرعی تأدیب و محافظت باشد.

ث ـ عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن، مشروط بر این که سبب حوادث، نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم مغایر موازین شرعی نباشد.

ج ـ هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیاء یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام می‌شود. در موارد فوری اخذ رضایت ضروری نیست.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۵۷ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۱۵۹ قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

منظور از «موازین فنی و علمی»، ضوابط پذیرفته شده در علم پزشکی و مقصود از «نظامات دولتی» همه ضوابطی است که در قوانین و دستور العمل‌های دولتی، لازم الرعایه است

همچنین مقصود از «والدین»، پدر و مادر است نه ناپدری و نامادری. منظور از اولیای قانونی، اشخاصی چون جد پدری، وصی یا قیم و منظور از «سرپرستان»، زوجینی هستند که کودک را با حکم دادگاه به سرپرستی پذیرفته‌اند

«مقام ذیصلاح» در بند (پ)، مقام رسمی و دولتی است، البته مامور آلت در دست آمر محسوب نمی‌شود

نکات تفسیری دکترین ماده 158 قانون مجازات اسلامی

در مورد حکم قانون مذکور در بند (الف) باید گفت که اصولاً اجرای حکم قانون، به خودی خود از مأموری که عمل مجرمانه انجام می‌دهد، رفع تقصیر نمی‌کند، این حکم دست کم در مورد افرادی مثل افسران نیروهای مسلح که تابع سلسله مراتب اداری و نظامی اند و باید طبق دستور مافوق عمل کنند، صادق است، بنابراین اگر حکم قانون راساً تکلیفی برای مأمور ایجاد نکند و ادای تکلیف، مستلزم دستور مافوق باشد، ارتکاب عمل، مشروع تلقی نمی‌شود. دربند (پ) لازم است ذکر شود که امر آمر باید در شکل مقرر قانونی صادر شده باشد،همچنین در مسائل عمومی، اشخاص نمی‌توانند چیزی را اجازه دهند یا ممنوع کنند و این اجازه تنها برای شارع یا لااقل مقنن است، بنابراین نفس جرم، همیشه ممنوع است. در مورد حکم تأدیب کودک در بند (ت) نیز شایان ذکر است که اگر این عمل موجب تورم یا تغییر رنگ پوست شود، دیه دارد. به علاوه در بند (ث)، مسئولیت خساراتی که تماشاگران مسابقات ورزشی می‌بینند، اصولاً با برگزار کنندگان است مگر آنکه ناشی از خطای بازیکنان یا اقدام تماشاگران باشد.گفتنی است در بند آخر با توجه به عدم قید ضروری بودن برای اعمال جراحی، این بند محدود به اعمال پزشکی و جراحی ضروری نیست، بلکه شامل جراحی‌های پزشکی مشروع نیز می‌شود

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

مشهور فقهای امامیه به دلیل آنکه اذن در معالجه، اذن در تلف محسوب نمی‌شود، پزشک را در قبال صدمه یا فوت بیمار، مسئول پرداخت دیه دانسته‌اند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 158 قانون مجازات اسلامی

1. ارتکاب رفتار قانونی در صورتی که به حکم یا با اجازه قانون باشد، مجازات ندارد.
2. رفتار برای اجرای قانون اهمیت بیشتری داشته باشد و لازم باشد، مجازات ندارد.
3. اگر رفتار به دستور مقام قانونی صورت گیرد و خلاف شرع نباشد، مجازات ندارد.
4. والدین و سرپرستان صغار و مجانین می‌توانند اقداماتی برای تأدیب و حفاظت انجام دهند، به شرطی که در حد متعارف و شرعی باشد.
5. عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن در صورتی که مقررات ورزشی رعایت شود و مغایرتی با شرع نداشته باشد، مجازات ندارد.
6. اعمال جراحی یا طبی مشروع با رضایت شخص یا نماینده قانونی و رعایت موازین فنی، علمی و دولتی انجام شود، در موارد فوری بدون رضایت هم می‌تواند انجام شود و مجازات ندارد.

رویه های قضایی

• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره مسئولیت ناشی از عملیات ورزشی
• نظریه شماره 7/97/3161 مورخ 1398/01/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مطابق با تصریح اداره کل حقوقی قوه قضاییه، منظور از نمایندگان قانونی پدر، جد پدری، وصی، قیم، وکیل، مادر صغیری که حضانت را برعهده دارد می‌باشد و همسر، فرزندان و بستگان بیمار در صورت نداشتن سمت نمایندگی قانونی، حق دادن اذن به پزشک را ندارند

• رای دادگاه درباره ایراد صدمه بدنی حین عملیات ورزشی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۸۰۰۳۳۴)

مصادیق و نمونه ها

از مصادیق اجرای قانون اهم، می‌توان به تخریب در جهت اطفای حریق و نجات دیگری، نقض مقررات راهنمایی و رانندگی برای نجات بیمار یا سلب آزادی برای نجات غیر، نام برد.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• مسئولیت مامور در اجرای امر آمر ذیصلاح
• شرایط و ضوابط تنبیه بدنی کودکان در حقوق موضوعه و مسئولیت کیفری
• تحلیل حقوقی – جرم شناختی واژه متعارف در اقدامات تادیبی و تنبیهی والدین
• بررسی قاعده فقهی احسان و مسئولیت مدنی پزشک در حقوق ایران و آمریکا

مقالات مرتبط

• مبانی فقهی و حقوقی خشونت تربیتی در مواجهه با اطفال بزهکار
• مطالعه تطبیقی نمودهای قاعده تحذیر در حقوق کیفری ایران ، سوریه و لبنان
• جلوه هایی از کارکردهای تفضیلی عرف در نظام کیفری تقنینی ماهوی عمومی
• چالش های فراروی مسئولیت اشخاص حقوقی در تیراندازی ماموران مسلح در حقوق کیفری ایران و مقایسه آن با حقوق کیفری انگلستان
• جایگاه علم به قانون در رابطه با ارکان جرم
• انتقال تعهد در ایران، انگلیس و اسناد بین المللی
• بررسی وضعیت حقوقی و فقهی قرارداد کارآزمایی بالینی
• کاوشی انتقادی در نظریه ‌حق‌بنیاد در باب توجیه دفاع مشروع منجر به قتل
• مسئولیت مدنی و کیفری ناشی از فعالیتهای ورزشی
• تاثیر پذیرش خطر (اقدام) در انتفای مسئولیت مدنی ورزشکاران
• بررسی فقهی و حقوقی«اتانازی»
• تفاوت علل موجهه جرم با علل رافع مسئولیت کیفری و آثار آن در حقوق بین الملل کیفری
• نگرشی تطبیقی بر مفهوم معیار تقصیر پزشک
• عناوین سقوط ضمان پزشک در قانون مجازات اسلامی مصوب1392(بررسی فقهی و حقوقی)
• تحول در مسئولیت مدنی پزشک : بازگشت افراطی به نظریۀ تقصیر
• نقدي بر موضع حقوق كيفري ايران در رابطه با دفاع مشروع
• تحولات مسئولیت مدنی پزشک در قانون جدید مجازات اسلامی (با تأکید بر نقش زیان‌دیده)