ماده ۱۲۱ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۲۱ قانون مجازات اسلامی: در جرایم موجب حد به استثنای محاربه، افساد فی ‌الارض، سرقت و قذف، به صرف وجود شبهه یا تردید و بدون نیاز به تحصیل دلیل، حسب مورد جرم یا شرط مذکور ثابت نمی ‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۲۰ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

«شبهه» را به معنای شک و اشتباه دانسته اند، این شبهه شبیه به اصل بوده و معمولاً با آن اشتباه گرفته می شود.

ضمنا محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی‌شود. به عبارت دیگر محاربه یعنی اسلحه به دست گرفتن و با سلاح مردم را ارعاب کردن، هرچند کسی کشته نشود. این واژه از ریشه «حرب» گرفته شده‌است که متضاد «سلم» به معنای صلح است.

نکات تفسیری دکترین ماده 121 قانون مجازات اسلامی

به موجب ماده فوق، در حدود به صرف وجود شبهه و بدون نیاز به تحصیل دلیل، جرم یا شرط مذکور ثابت نمی شود، البته در جرایم محاربه، افساد فی الارض، سرقت و قذف، امکان عدم اثبات جرم صرفاً با تحصیل دلیل وجود دارد.د در واقع عده ای سیاست کیفری اسلام در جرایم حق الناسی را مبتنی بر بزه پوشی دانسته اند، لذا صدور حکم منوط به احراز ادله متقن و آشکار است.

در جرم سرقت مستوجب حد، حصول شبهه می تواند حد قطع دست را منتفی ساخته و نیز سرقت حدی را به سرقت تعزیری تبدیل کند، مشروط به این که اصل سرقت با شهادت شهود یا اقرار به اثبات رسیده باشد.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

قاعده درأ، قاعده ای است عرفی که مفاد آن از مفاد قاعده عدم گرفته شده است، اما در مواردی که نتوان بر اساس اصل عدم، حکم به برائت متهم داد، از طریق اجرای این قاعده صدور حکم به برائت متهم امکان پذیر است.

سوابق و مستندات فقهی

برخی از فقها باور به مردود بودن استناد به قاعده درأ داشته و معتقدند این قاعده باید به صورت محدود استفاده شود، چرا که در غیر این صورت هیچ محلی برای اجرای حدود باقی نخواهد ماند، اما گروه دیگری از فقها اجرای این قاعده در حدود را از مسلمات فقهی تلقی کرده اند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 121 قانون مجازات اسلامی

1. در جرایم موجب حد، وجود شبهه یا تردید مانع اثبات جرم می‌شود.
2. محاربه، افساد فی‌ الارض، سرقت و قذف از این حکم مستثنی هستند.
3. برای عدم اثبات جرم، نیاز به تحصیل دلیل اضافی در صورت وجود شبهه و تردید نیست.
4. شرط مذکور نیز با وجود شبهه یا تردید ثابت نمی‌شود.

رویه های قضایی

• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرط استناد به علم قاضی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۸۸۰۰۴۰۲)
• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شبهه ی محتمل در حق متهم
• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره جایگاه علم قاضی در حدود
• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تشریفات رسیدگی در دادگاه کیفری استان
• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تاثیر رها کردن بزه دیده در تحقق بزه آدم ربایی
• رای دادگاه درباره گواهی پزشک مبنی بر وجود الکل در بدن متهم (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۳۰۰۲۲۶)
• رای دادگاه درباره مصداق اعمال قاعده درأ (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۵۰۰۰۰۲۰)

به موجب رأی شماره 69/5681 صادره از شعبه 26 دیوان عالی کشور، با توجه به اینکه طرفین زنا قصد ازدواج داشته و نیز حسب نظر برخی از فقهای عظام نیز نکاح به صورت فارسی امکان پذیر است، اجرای حد زنا در این خصوص دارای شبهه است.

• رای دادگاه درباره ارزش اثباتی تست الکل سنج (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۱۷۰۶)
• رای دادگاه درباره ارزش اثباتی تست الکل سنج (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۶۹۶۰۱۳۱۷)

مقالات مرتبط

شبهه موضوع قاعده درأ در حقوق ایران موردپژوهی مجازات اعدام برای شرب خمر در مرتبه ششم