ماده ۲۸۸ قانون تجارت

ماده ۲۸۸ قانون تجارت: هر یک از ظهرنویسها بخواهد از حقی که در ماده ۲۴۹ به او داده شده استفاده نماید باید در مواعدی که به موجب مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ مقرر است اقامه دعوی کند و نسبت به او موعد از فردای ابلاغ احضاریه محکمه محسوب است و اگر وجه برات را بدون اینکه بر علیه او اقامه دعوی شده باشد تأدیه نماید از فردای روز تأدیه محسوب خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

برات: به سندی که به موجب آن، امضاکننده از شخص معینی بخواهد که در موعدی مشخص، مبلغی را در وجه شخص ثالث، یا به حواله کرد، یا در وجه حامل تأدیه نماید.

پیشینه

به موجب ماده ۷۰ قانون متحدالشکل ژنو، "کلیه دعاوی که از برات ناشی می‌شود؛ علیه قبول کننده، بعد از سه سال از تاریخ سررسید، مشمول مرور زمان می‌گردد.

دعاوی دارندگان برات علیه ظهرنویسان و براتکش، بعد از یک سال از تاریخ اعتراضی که در موعد مقرر، صادرشده باشد؛ یا از تاریخ سررسید، درصورت شرط "برگشت بدون خروج"، مشمول مرور زمان می‌شود. دعاوی ظهرنویسان هر یک علیه دیگران، و علیه براتکش، بعد از شش ماه از تاریخ روزی که ظهرنویس، برات را پرداخت نموده‌است؛ یا از روزی که خودش طرف دعوا واقع شده‌است؛ مشمول مرور زمان می‌شود."(۴۵۸۲۰۷)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده، علاوه بر وجه برات، نسبت به متفرعات آن نیز، قلمرو شمول دارد. (۴۵۸۱۵۴) و حکم این ماده، نسبت به سفته نیز، قابل تسری است. (۶۱۹۵۱۲) همچنین است قلمرو شمول ماده مورد بحث نسبت به چک. (۶۱۹۹۳۳) و مواعد مندرج در ماده ۲۸۶ تا ۲۸۷ قانون تجارت، موسوم به «مواعد اقامه دعوا» است. (۷۱۱۹۱۲) و مراجعه هر یک از ظهرنویسان به براتگیر، و برات دهنده ای که محل برات را، نزد براتگیر تأمین ننموده‌است؛ مستلزم رعایت مواعد مندرج در مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ قانون تجارت نمی‌باشد. (۱۰۳۵۰۱۰)

رویه‌های قضایی

به موجب دادنامه شماره ۱۸۴۴ مورخه ۲۷/۱۰/۱۳۲۶ شعبه ۴ دیوان عالی کشور، «برطبق ماده ۲۸۸ قانون تجارت، هر یک از ظهرنویس‌ها، که بخواهد از حقی که در ماده ۲۴۹ قانون مزبور، به او داد ه شده؛ استفاده کند؛ بایستی مواعد مذکور در مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ قانون نامبرده را، رعایت نماید. که درصورت ابلاغ احضاریه، مواعد از روز بعد محسوب می‌شود. و همانطور که به صرف اعتراض عدم تأدیه، و قبل از هرگونه تقدیم دادخواست، ظهرنویس با رعایت ماده ۲۴۹، می‌تواند به برات دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود، رجوع کند؛ تقدیم دادخواست به طرفیت ظهرنویس‌ها، مانع از رجوع ظهرنویس به صادرکننده نخواهد بود.»(۱۳۸۲۱۵۶)

به موجب دادنامه شماره ۴۳۲–۹ مورخه ۳۰/۹/۱۳۲۰ شعبه ۱ دیوان عالی کشور، «مدت مرور زمان سه ماه و شش ماه {دو سال}، در مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ قانون تجارت، برای طرح دعوا علیه ظهرنویس است؛ نه صادرکننده برات.»(۷۸۱۴۹۷)

به موجب دادنامه شماره ۱۴۹ مورخه ۲۴/۱/۱۳۲۸ شعبه ۱ دیوان عالی کشور، ماده ۲۸۹ قانون تجارت، راجع به غیرقابل استماع بودن دعوا بر ظهرنویس، بعد از انقضای مدتی که در مواد قبل تعیین شده؛ ناظر به مواعد مقرر در مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ آن قانون می‌باشد. و در ماده ۲۸۴ مدتی برای اقامه دعوا مقرر نشده‌است؛ تا به واسطه انقضای آن مدت، دعوا قابل استماع نباشد. (۱۳۸۲۱۷۳)

رای وحدت رویه شماره ردیف 12 مورخ 1341/07/11 هیات عمومی دیوان عالی کشور (عدم اسقاط حق اقامه دعوی دارنده برات و ظهرنویسها درصورت عدم ارسال اظهارنامه)